Podstawowe badania krwi – przygotowanie, przebieg, rodzaje

Spis treści

1. Komu i jak często zaleca się profilaktyczne badania krwi?
2. Jak przygotować się do badania krwi? Przyjdź na czczo i na trzeźwo
3. Badania profilaktyczne – jak przebiega pobieranie krwi?
4. Nie tylko morfologia i glukoza – jakie badania z krwi warto wykonać?

Komu i jak często zaleca się profilaktyczne badania krwi?

Badania profilaktyczne zaleca się wykonywać każdemu dorosłemu. Warto badać się regularnie, nawet w momencie, w którym pacjent nie odczuwa żadnych niepokojących objawów. Wiele chorób na wczesnym etapie nie wykazuje widocznych symptomów, a mimo to w organizmie może dochodzić do uszkodzenia tkanek.

Badania profilaktyczne są również bardzo istotne dla osób w grupach ryzyka. Mogą być one zależne od pacjenta – np. błędy w odżywianiu, stosowanie używek, brak aktywności fizycznej – jak również niezależne, m.in. choroby współistniejące, uwarunkowanie genetyczne, wiek, płeć czy pochodzenie etniczne.

Warto zatem kontrolować stan zdrowia, najlepiej raz w roku, m.in. za pomocą badań profilaktycznych z krwi.

Jak przygotować się do badania krwi? Przyjdź na czczo i na trzeźwo

Aby badania krwi były jak najbardziej wiarygodne oraz zobrazowały faktyczny stan zdrowia pacjenta – i aby uniknąć nieprawidłowych wyników badań krwi – należy się do nich prawidłowo przygotować.
 

Na czczo i w godzinach porannych

Większość badań z krwi wymaga od pacjenta pobrania ich na czczo, dlatego najlepiej zgłosić się na nie w godzinach porannych. Oznacza to zachowanie ok. 10-12 godzin przerwy między ostatnim posiłkiem a pobraniem krwi. Nie zmieniaj swojej diety na kilka dni przed pobraniem, natomiast warto zwrócić uwagę, aby kolacja poprzedniego dnia była lekkostrawna.

Pamiętaj jednak, że niektóre badania, np. hormonalne, wykazują zmienność dobową, dlatego stała godzina pobrania jest w tym przypadku istotnym czynnikiem.
 

Odpowiednie nawodnienie

Dzień przed planowanymi badaniami krwi zadbaj o odpowiednie nawodnienie – wypij min. 2 l wody, a przed samym pobraniem 1-2 szklanki letniej, najlepiej przegotowanej wody. Zwróć uwagę, aby woda nie była wysokozmineralizowana.
 

Leki i suplementy

Większość stale przyjmowanych leków należy zażyć tak, jak zwykle. Natomiast niektórych z nich nie zaleca się przyjmować przed badaniem krwi, ponieważ mogą zafałszować wyniki poszczególnych parametrów. Jeśli regularnie przyjmujesz leki, skonsultuj z lekarzem, czy istnieje konieczność wstrzymania się z ich przyjęciem do czasu pobrania.

Jeśli przyjmujesz suplementy diety i witaminy, warto odstawić je na kilka dni przed badaniem krwi.
 

Aktywność fizyczna

Intensywna aktywność fizyczna przed badaniami z krwi nie jest wskazana. Jeśli na co dzień jesteś osobą aktywną, możesz wykonać lekki trening nieobciążający Twojego organizmu.

Natomiast jeśli Twoja codzienna aktywność fizyczna ogranicza się do krótkich spacerów, nie zmieniaj tego nawyku przed pobraniem krwi. Zbyt intensywny wysiłek fizyczny może mieć negatywny wpływ na niektóre parametry i fałszować obraz Twojego stanu zdrowia, np. poziomu hormonów, enzymów wątrobowych, płytek krwi, hematokrytu lub parametrów nerkowych.
 

Sen i odpoczynek

Do punktu pobrań zgłoś się wyspany. Jeśli więc pracujesz na nocne zmiany, badania zaplanuj tak, aby odbyły się one po przespanej nocy.

Przed badaniem postaraj się zrelaksować. Stres jest istotnym czynnikiem, wpływającym na wyniki badań z krwi, mi.in. na poziom glukozy, insuliny, cholesterolu oraz hormonów. Wyeliminuj stres, na który masz wpływ, np. pośpiech w dniu badania. Postaraj się pozytywnie podejść do wizyty w punkcie pobrań.

Dla niektórych pacjentów pobranie krwi jest bardzo stresującym doświadczeniem. Jeśli należysz do tej grupy, po wejściu do gabinetu poinformuj personel o swoim lęku lub negatywnych doświadczeniach – personel na pewno pomoże Ci, aby badanie odbyło się w jak najbardziej komfortowych dla Ciebie warunkach.
 

Używki

Alkohol oraz dym papierosowy wpływają negatywnie na obraz morfologii krwi – mogą zaburzać stężenie hemoglobiny lub liczbę i objętość krwinek czerwonych. Z tego powodu – kilka dni przed planowanym badaniem – powstrzymaj się od picia alkoholu. Postaraj się nie palić papierosów min. 3 godziny przed pobraniem.

Badania profilaktyczne – jak przebiega pobieranie krwi?

1. Przed wejściem do gabinetu zaleca się odpoczynek przez około 15 minut w pozycji siedzącej. W tym czasie rozbierz się z okrycia wierzchniego, przygotuj dokument tożsamości oraz skierowanie na badania laboratoryjne.
2. Po wejściu do punktu pobrań pielęgniarka zweryfikuje Twoją tożsamość oraz badania, które chcesz wykonać. Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości – to idealny moment, aby je zadać.
3. Następnie zostaniesz poproszony o zajęcie miejsca na stanowisku do pobrań. Pobranie krwi najczęściej odbywa się w pozycji siedzącej, jeśli jednak w przeszłości zdarzały Ci się omdlenia w trakcie pobierania lub po pobraniu krwi, poinformuj o tym personel. W takich przypadkach istnieje możliwość pobrania krwi w pozycji leżącej.
4. Preferowanym miejscem pobrania krwi jest żyła w zgięciu łokciowym, ale można pobrać ją również z dłoni lub stopy. Pielęgniarka zaciśnie stazę, zdezynfekuje miejsce pobrania krwi i wkłuje igłę, do której będzie podłączać odpowiednie probówki. Pobranie krwi nie jest procedurą całkowicie bezbolesną, jednak możesz zminimalizować dyskomfort, relaksując się i rozluźniając mięśnie. Czas pobrania jest różny w zależności od ilości zleconych badań.
5. Ostatnim etapem jest wyciągnięcie igły z żyły i zabezpieczenie miejsca wkłucia gazikiem. Jeśli nie czujesz się dobrze, zgłoś to personelowi medycznemu. Istotną kwestią jest uciskanie przez pacjenta miejsca wkłucia przez 5 minut na wyprostowanej ręce – minimalizuje to ryzyko powstania siniaka oraz tamuje wypływ krwi. Po pobraniu krwi usiądź przed gabinetem na kilka minut, poświęć ten czas na uciskanie miejsca wkłucia oraz wypicie wody.
6. Kiedy już otrzymasz wyniki, umów się na konsultację do lekarza rodzinnego lub lekarza specjalisty, który skierował Cię na badania.

Nie tylko morfologia i glukoza – jakie badania z krwi warto wykonać?

Wymienione poniżej badania są podstawowymi badaniami. Ich wyniki należy skonsultować z lekarzem, który przeprowadzi dokładny wywiad, a w przypadku nieprawidłowości poszerzy diagnostykę oraz skieruje na dalsze badania.
 

Morfologia

Morfologia jest podstawowym badaniem krwi, pozwalającym ocenić ogólny stan organizmu, jak również umożliwia wykrycie wielu nieprawidłowości i chorób we wczesnym stadium, np. alergie, stany zapalne organizmu, infekcje bakteryjne lub wirusowe, niedokrwistość, choroby autoimmunologiczne.
 

Lipidogram

Lipidogram ocenia poziom różnych rodzajów tłuszczów we krwi: HDL, LDL, cholesterolu oraz trójglicerydów. Jest to badanie ważne w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego, przede wszystkim dla osób, u których występują czynniki ryzyka tych chorób, takie jak: nadciśnienie tętnicze, otyłość, stresujący tryb życia, palenie papierosów oraz występowanie chorób sercowo-naczyniowych w poprzednich pokoleniach (np. udar mózgu, zawał).
 

Glukoza

Glukoza jest cukrem prostym, który ma bardzo duży wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu. Zarówno jej zbyt wysoki poziom, jak i zbyt niski, są niebezpieczne dla naszego organizmu. Badanie poziomu glukozy pomaga wykryć m.in. stan przedcukrzycowy, cukrzycę, hipoglikemię.
 

Enzymy wątrobowe (AST, ALT)

Enzymy wątrobowe umożliwiają ocenę funkcjonowania wątroby. Dzięki badaniom enzymów wątrobowych (AST, ALT) możliwe jest wykrycie ostrych oraz przewlekłych chorób wątroby, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia np. raka wątroby.
 

Kreatynina

Kreatynina jest parametrem oceniającym poprawność funkcjonowania nerek. Badanie wykonuje się również przed innymi badaniami, które wymagają podania kontrastu, np. tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.
 

TSH

TSH (hormon tyreotropowy) jest hormonem regulującym pracę tarczycy. TSH najlepiej zbadać z innymi hormonami wydzielanymi przez tarczycę: T3 i T4. To umożliwi lekarzowi dokładniejszą ocenę stanu zdrowia. Parametry odbiegające od normy mogą wskazywać na nadczynność lub niedoczynność tarczycy.
 

PSA

Badanie PSA skierowane jest do mężczyzn i wykonywane w celu wczesnego wykrycia raka prostaty. Ryzyko zachorowania zwiększa się po 40 roku życia, dlatego w tej grupie wiekowej szczególnie ważne jest regularne wykonywanie tego wskaźnika.