Co to jest alergia? Charakterystyka jej rodzajów i wykaz czynników uczulających
Alergia uznana została za chorobę cywilizacyjną. Wśród czynników predysponujących do jej powstania specjaliści wymieniają głównie uwarunkowania genetyczne, determinanty środowiskowe (zanieczyszczenia), stężenie poszczególnych alergenów, zachorowalność na infekcje. Reakcja alergiczna może pojawić się natychmiast po kontakcie z czynnikiem uczulającym lub być odległa w czasie. Objawy dotyczyć mogą skóry, dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, oczu i nosa.
Spis treści:
Co to jest alergia?
Jakie są rodzaje alergii?
Jak leczyć alergię?
Co to jest alergia?
Alergia definiowana jest jako nadmierna, swoista odpowiedź immunologiczna na czynniki zewnętrzne, w wyniku której dochodzi do powstania określonych objawów chorobowych. Oddziałujące na organizm obce substancje nazywane alergenami to antygeny, które oprócz immunogenności wykazują antygenowość, czyli zdolność wiązania się z przeciwciałami. W konsekwencji tego dochodzi do uwolnienia mediatorów stanu zapalnego. Termin „alergia” po raz pierwszy użyty został w 1906 roku przez wiedeńskiego pediatrę Clemensa Petera von Pirqueta. Wywodzi się z greki od słów allos, czyli „inny” i ergos – „reakcja”.
Jakie są rodzaje alergii?
W zależności od przyczyn powstania wyróżniono pięć zasadniczych rodzajów alergii:
- alergia kontaktowa – uczulenie pojawiające się na skutek bezpośredniego kontaktu z alergenem, charakterystycznymi objawami są zmiany skórne, takie jak zaczerwienienie, pęcherze, grudki, świąd, obrzęk, jedną z bardziej znanych jest alergia na nikiel i chrom, które znajdować się mogą w guzikach, biżuterii, zapięciach, haftkach, oprawkach na okulary, zamkach, klamrach od pasków, inne potencjalne alergeny to niektóre substancje zapachowe zawarte w kosmetykach, lateks, dodatki do gumy, parafenylenodiamina (tzw. sztuczna henna), formaldehyd;
- alergia pokarmowa – warunkowany przez mechanizmy immunologiczne zespół objawów, które pojawiają się w organizmie na skutek spożycia pokarmu, w 1999 roku opracowana została lista najczęściej uczulających pokarmów, w skład tzw. wielkiej ósemki wchodzą: jaja, mleko krowie, ryby i owoce morza, orzechy, pszenica i soja, częstym alergenem są także owoce i warzywa (główne cytrusy, seler, poziomki, czereśnie, wiśnie, truskawki), alergia na pokarm daje przede wszystkim objawy gastryczne (ból brzucha, kolki, biegunka, zaparcia, wzdęcia, nudności, wymioty), choć pojawić się mogą również dolegliwości skórne i ze strony układu oddechowego;
- alergia wziewna – reakcja alergiczna powstaje na skutek przedostania się do organizmu substancji uczulających drogą oddechową, nazywa się je aeroalergenami lub alergenami inhalacyjnymi, wśród nich wymienia się: pyłki roślinne (najpopularniejsze to brzoza, leszczyna, topola, olcha, babka zwyczajna, pokrzywa zwyczajna, mniszek), zarodniki grzybów pleśniowych, roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt, objawy alergii wziewnej dotyczą zwłaszcza dróg oddechowych np. duszność, trudność w oddychaniu, skurcz oskrzeli, świsty, kaszel, dość często pojawiają się dolegliwości ze strony oczu (zaczerwienienie, pieczenie, swędzenie, łzawienie, zapalenie spojówek) i nosa (katar alergiczny, obrzmienie śluzówki, wodnista wydzielina, napady kichania, zatkany nos);
- alergia na leki – reakcja antygen-przeciwciało wykształca się w związku z przyjęciem leku w różnej postaci w dawce zalecanej przez lekarza, jest jedną z rzadziej występujących, nie mniej jednak bardzo niebezpieczną, ponieważ objawia się reakcjami o charakterze ogólnoustrojowym typu choroba posurowicza, wstrząs anafilaktyczny lub narządowymi, środkami najczęściej uczulającymi są niektóre antybiotyki beta-laktamowe (cefalosporyny, penicyliny, sulfonamidy), leki przeciwpadaczkowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne, środki kontrastowe stosowane w czasie badań radiologicznych;
- alergia na jad – reakcja uczuleniowa powstała po użądleniu owada, może mieć charakter miejscowy (zmiany skórne typu obrzęk, zaczerwienienie) lub ogólnoustrojowy – wstrząs anafilaktyczny, najczęstszymi czynnikami alergicznymi są jady owadów błonkoskrzydłych (szerszeń, pszczoła, osa, trzmiel), coraz częściej notuje się alergie na jad owadów z rodziny mrówkowatych.
Jak leczyć alergię?
Rozpoznaniem i leczeniem alergii zajmuje się alergolog. Diagnostyka opiera się na dokładnie przeprowadzonym badaniu podmiotowym i przedmiotowym. Jej uzupełnieniem są skórne testy alergiczne (punktowe, śródskórne, płatkowe), próby ekspozycyjne, badania serologiczne. Specjalista zaleca ograniczenie kontaktu z czynnikiem uczulającym. U niektórych konieczna okaże się farmakoterapia. Najczęściej stosuje się leki przeciwhistaminowe i przeciwzapalne. Formą terapii jest odczulanie alergii zwane też swoistą immunoterapią. Polega na systematycznym podawaniu rosnących dawek antygenu wywołującego alergię. Proces trwać może nawet kilka lat, lecz prowadzi do zmniejszenia, a w niektórych przypadkach całkowitego ustąpienia objawów. Osoby zmagające się z alergią wymagać mogą niekiedy szybkiej konsultacji lekarskiej. Zapewnić ją mogą e-wizyty. Rozmowa telefoniczna, czat, video czat stanowią wówczas idealne rozwiązanie.