Nieprawidłowe wyniki badań krwi – jakie czynniki na nie wpływają?

Spis treści

1. Wpływ diety na wyniki badań krwi
2. Aktywność fizyczna przed badaniem krwi
3. Wpływ przyjmowanych leków na badanie krwi
4. Inne czynniki zaburzające wyniki morfologii krwi

Wpływ diety na wyniki badań krwi

Dieta może mieć znaczący wpływ na wyniki badań krwi.
 

• Poziom glukozy we krwi: spożycie posiłku, zwłaszcza zawierającego dużo węglowodanów, może prowadzić do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Posiłek wpłynie również na zaburzenie wyników przy wykonywaniu testu obciążenia glukozą (OGTT).
   
• Poziom lipidów: wysokie spożycie tłuszczów w posiłku może tymczasowo zwiększyć poziom lipidów we krwi, takich jak cholesterol i trójglicerydy.
   
• Elektrolity: spożycie dużej ilości soli w posiłku może wpłynąć na poziom elektrolitów, takich jak sód i potas, co może prowadzić do nieprawidłowych wyników badań krwi, zwłaszcza w przypadku osób z nadciśnieniem tętniczym lub chorobami nerek.
   
• Poziom kwasu moczowego: niektóre produkty spożywcze – np. te bogate w puryny – mogą zwiększać poziom kwasu moczowego we krwi. Wysokie spożycie mięsa, owoców morza i alkoholu przed badaniem może prowadzić do nietypowych wyników, dotyczących kwasu moczowego, co jest istotne w diagnostyce dny moczanowej.
   
• Enzymy trawienne: proces trawienia może wpływać na różne składniki krwi, takie jak enzymy wątrobowe czy trzustkowe. Dlatego badanie krwi przeprowadzane po spożyciu posiłku może wykazywać tymczasowe zmiany w poziomach tych substancji.

Aktywność fizyczna przed badaniem krwi

Regularna aktywność fizyczna może wpływać na poziomy różnych składników we krwi.

Intensywny wysiłek fizyczny wykonany przed pobraniem próbki krwi znacznie zmienia wartości:

• kreatyniny,
• leukocytów,
• mleczanów,
• wskaźnika OB,
• żelaza,
• kortyzolu,
• elektrolitów,
• TSH.

Pacjentom ambulatoryjnym, przed pobraniem krwi, konieczne jest zapewnienie odpoczynku w pozycji siedzącej, ponieważ wartości oznaczanych składników zależą od stopnia wydolności krążeniowo-oddechowej badanego.

Należy pamiętać, że występujące po treningu "zakwasy", również wpływają na zaburzenie wyników, np. prób wątrobowych, mleczanów, kinazy kreatynowej.

Wpływ przyjmowanych leków na badanie krwi

NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne)

Niektóre leki z tej grupy mogą wpływać na wyniki badań krwi poprzez:

• zmianę poziomu prób wątrobowych i kwasu moczowego,
• obniżenie poziomu glukozy,
• obniżenie poziomu CRP oraz OB.

Kortykosteroidy

• Mogą zwiększać poziom glukozy we krwi oraz wpływają na równowagę elektrolitową organizmu, zwłaszcza na zatrzymywanie sodu i wydalanie potasu przez nerki.
• Wpływają na liczbę i morfologię różnych typów krwinek.
• Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów może prowadzić do wzrostu prób wątrobowych.

Antykoncepcja hormonalna

Antykoncepcja hormonalna, zwłaszcza w postaci tabletek antykoncepcyjnych, może mieć wpływ na wyniki niektórych badań krwi.
 

• Tabletki antykoncepcyjne zawierają syntetyczne hormony, takie jak estrogen i progesteron, które mogą wpłynąć na wyniki badań hormonalnych.
   
• Niektóre badania sugerują, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej może mieć wpływ na poziom lipidów we krwi, zwłaszcza na poziom cholesterolu całkowitego, LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości) i HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości). Jednakże wpływ ten może być zróżnicowany w zależności od rodzaju tabletek.
   
• Antykoncepcja hormonalna może wpływać na tolerancję glukozy i poziom insuliny u niektórych kobiet, ale wpływ ten może być zależny od różnych czynników, takich jak rodzaj tabletek antykoncepcyjnych oraz indywidualna reakcja organizmu.
   
• Zmiany możemy również zaobserwować przy parametrach wątrobowych (ALT, AST). Istnieją badania sugerujące, że niektóre kobiety mogą mieć nieznaczny wzrost tych parametrów podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Witaminy

Przyjmowanie dużych dawek witaminy C może wpływać na:

• procesy metabolizmu glukozy, co może prowadzić do zmniejszenia stężenia glukozy w badaniach krwi;
• wchłanianie żelaza z pożywienia, dlatego jej stosowanie może wpływać na wyniki badań stężenia żelaza we krwi. Może to prowadzić do wyższych wartości stężenia ferrytyny, żelaza czy też transferyny.

Biotyna, znana także jako witamina B7 lub witamina H, może wpływać na wyniki niektórych badań krwi, zwłaszcza tych, które wykorzystują testy oparte na reakcjach biotynylacji.

Biotyna jest bowiem ważnym składnikiem niektórych enzymów, które są wykorzystywane w laboratoriach do przeprowadzania różnych testów diagnostycznych.

Biotyna może wpływać na wyniki:

• badań hormonalnych, takich jak testy na poziom hormonów tarczycy (TSH, T3, T4) oraz testy na hormony płciowe (testosteron, estradiol);
• poziomu witamin, takich jak witamina D czy witamina B12;
• glukozy i insuliny (zaniżenie poziomu).

Inne czynniki zaburzające wyniki morfologii krwi

Menstruacja

Wykonywanie badań laboratoryjnych podczas menstruacji może wpłynąć na niektóre parametry:

• tymczasowe obniżenie poziomu hemoglobiny oraz krwinek czerwonych z powodu utraty krwi,
• zmniejszenie poziomu żelaza,
• podwyższenie wyników parametrów krzepnięcia krwi.

Zmienność dobowa

Pora dnia może mieć wpływ na niektóre wyniki badań krwi ze względu na naturalne zmiany fizjologiczne organizmu w ciągu doby.

• Kortyzol, znany również jako hormon stresu, ma swoje maksimum w porze rannego pobudzenia (pomiędzy szóstą a ósmą rano) i maleje w ciągu dnia, osiągając minimum w nocy.
• Poziom TSH jest wyższy w godzinach porannych i maleje w ciągu dnia, osiągając minimum w godzinach wieczornych.
• Poziom elektrolitów (sodu, potasu i magnezu) jest niższy w nocy, zaś rano znacząco wzrasta.

Palenie papierosów

Palenie papierosów może mieć wpływ na różne wyniki badań krwi, ponieważ dym tytoniowy zawiera wiele substancji chemicznych, które mogą wpływać na organizm człowieka.

• Powoduje zmiany w parametrach morfotycznych krwi: leukocytów, erytrocytów, hemoglobiny i hematokrytu.
• Palenie papierosów może wpływać na poziom lipidów we krwi – zwłaszcza na poziom cholesterolu całkowitego – oraz zwiększać stężenie glukozy.
• Palenie przed badaniami wpływa również na wzrost poziomu GGTP oraz fosfatazy zasadowej.

Alkohol

Spożycie alkoholu może zaburzać wyniki badań krwi, zwłaszcza parametry związane z funkcjonowaniem wątroby oraz z poziomem lipidów, glukozy, kwasu moczowego i elektrolitów. Dlatego zaleca się, aby nie spożywać alkoholu 24-48 godz. przed badaniem.