Rezonans magnetyczny

Spis treści:

1. Jak powstaje obraz w MRI?
2. Kiedy wykonuje się badanie?
3. Jak przebiega badanie?
4. Na czym polega badanie MRI z kontrastem?
5. Jakie są przeciwwskazania do MRI?
6. Jak przygotować się do badania?

Jak powstaje obraz w MRI?

Rezonans magnetyczny wykorzystuje promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej. Dokładna metoda powstawania obrazu jest bardzo skomplikowana. W uproszczeniu, protony w jądrach wodoru wchodzącego w skład wielu cząsteczek ludzkiego organizmu (np. wody), zostają umieszczone w polu magnetycznym. Pod jego wpływem ulegają pewnemu uporządkowaniu.

Po zakończeniu działania elektromagnesu protony powracają do poprzedniego stanu i wysyłają fale elektromagnetyczne, które są odczytywane przez urządzenie. Sygnały te różnią się w zależności od tkanki. Różnice są wykorzystywane podczas analizy otrzymanych danych przez programy komputerowe, które generują obraz.

Kiedy wykonuje się badanie?

Działanie aparatu pozwala na obrazowanie wszystkich tkanek i narządów organizmu jednocześnie, a w niektórych przypadkach także ich funkcji. W związku z tak szerokimi możliwościami tego badania, wskazania do jego wykonania są bardzo liczne i mogą dotyczyć niemalże każdego narządu. Szczególnie przydatne jest zastosowanie RM w diagnostyce chorób ośrodkowego układu nerwowego, ponieważ jest to metoda dokładniejsza niż TK. Z powodzeniem wykorzystywany jest także w diagnostyce chorób kręgosłupa, układu ruchu, śródpiersia (w tym serca), układu krążenia, jamy brzusznej czy miednicy.

Główne ograniczenie w zastosowaniu rezonansu magnetycznego dotyczy diagnostyki chorób płuc. Działanie RM opiera się na oddziaływaniu na atomy wodoru, których ilość w miąższu płuca (który zawiera głównie powietrze) jest znikoma. W związku z tym badanie metodą rezonansu magnetycznego znajduje zastosowanie jedynie w określonych chorobach dotyczących płuc – głównie stosuje się je w celu określenia stopnia zaawansowania guzów nowotworowych czy podczas planowania leczenia operacyjnego.

Jak przebiega badanie?

Przed badaniem każdorazowo przeprowadzany jest z pacjentem wywiad medyczny, aby zdecydować o możliwości wykonania badania z kontrastem. Jeśli pacjent zostanie zakwalifikowany do zastosowania środka cieniującego jest on podawany dożylnie w trakcie wykonywania badania. 

Badanie MRI wykonywane jest w pozycji leżącej na stole, który wjeżdża do tunelu elektromagnetycznego. Pomimo zamknięcia pacjent ma możliwość ciągłego kontaktu z personelem przez mikrofon i może im zgłosić wszelkie objawy. Natychmiast należy zgłaszać wszelkie nagłe dolegliwości, włącznie z uczuciem klaustrofobii. Podczas całego badania pacjent powinien leżeć nieruchomo. Nie jest ono dla pacjenta bolesne i nie wymaga z jego strony żadnego działania.

Podczas wykonywania zdjęć urządzenie wydaje charakterystyczne odgłosy „pukania”. Są one podobne do dźwięków wydawanych przez wirnik pralki. W związku z tym wewnątrz urządzenia jest dość głośno – aby poprawić komfort badania dla pacjenta oraz chronić jego słuch, otrzymuje on słuchawki lub stopery douszne. Czas trwania badania jest dość długi i wynosi około 20-60 minut, w zależności od rozległości badanego obszaru. 

Na czym polega badanie MRI z kontrastem?

Jest to rodzaj badania, w którym pacjentowi podaje się odpowiednią substancję, która ma poprawić widoczność określonych struktur wewnątrz organizmu. W badaniu MRI stosowane są gadolinowe środki kontrastowe. Gadolin jest pierwiastkiem wykazującym zdolności paramagnetyczne. Środki kontrastowe są wydalane przez nerki. W związku z tym przed ich podaniem, konieczne jest sprawdzenie funkcji nerek. W tym celu oznacza się stężenie kreatyniny we krwi. Oznaczenie takie powinno być wykonane do 3 tygodni przed planowanym badaniem. Wyjątek stanowią osoby z niewydolnością nerek, które powinny oznaczyć  stężenie kreatyniny do tygodnia wcześniej.

Należy pamiętać, aby uzyskany wynik zabrać ze sobą na badanie RM. Minimum 2 dni przed badaniem należy zadbać o odpowiednie nawodnienie i pić co najmniej 1,5l wody dziennie. Odwodnienie zwiększa ryzyko uszkodzenia nerek. 

Po przeprowadzeniu MRI należy pić duże ilości wody, aby jak najszybciej wypłukać środek cieniujący z organizmu. W tym celu powinno się przyjmować co najmniej 2 litry płynów dziennie przez kilka dni po badaniu.

Gadolinowe środki kontrastowe wydzielają się do pokarmu w skrajnie małej ilości. W związku z tym są one uznane za bezpieczne do stosowania w okresie karmienia piersią i nie ma konieczności jego przerywania po wykonaniu badania MRI z kontrastem.

Jakie są przeciwwskazania do MRI?

Diagnostyka z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego jest bezbolesna i generalnie uznawana za bezpieczną. Metoda ta nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego tak jak RTG czy tomografia komputerowa, w związku z czym jej ograniczenia są zupełnie inne. 

Przeciwwskazania do wykonania badania wiążą się głównie z generowaniem przez urządzenie silnego pola magnetycznego, które może wpływać na elementy metalowe znajdujące się w ciele. Rezonans magnetyczny jest przeciwwskazany między innymi u osób, które:

• mają wszczepiony rozrusznik serca, implant słuchowy lub neurostymulator,
• mają w ciele metaliczne drobinki (np. kawałki śrutu, odłamki, opiłki żelaza),
• mają tatuaże wykonane barwnikami z drobinkami metalu,
• mają wszczepione endoprotezy, zaciski naczyniowe, druty, śruby lub implanty stomatologiczne starego typu (używane obecnie materiały zwykle nie są przeciwwskazaniem do wykonania RM).
• Badanie należy odroczyć, jeśli w ostatnim czasie pacjent przeszedł biopsję narządu. Zmiany po biopsjach, takie jak krwiaki czy procesy gojenia, mogą wpływać na obraz uzyskany w badaniu i powodować, że jego prawidłowa interpretacja jest niemożliwa. Konieczny okres odroczenia może wynosić od 6 do 12 tygodni, w zależności od rodzaju biopsji. 
• Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do wykonania badania za pomocą rezonansu magnetycznego, jednak nie zaleca się go w I trymestrze.

Jak przygotować się do badania?

Sposób przygotowania zależy od rodzaju badania. Dokładny sposób przygotowania pacjent każdorazowo otrzymuje przy rejestracji. Należy skrupulatnie go przestrzegać i stosować się do zawartych w nim poleceń.

Do badania należy się zgłosić odpowiednio wcześniej, zgodnie z otrzymanym podczas rejestracji zaleceniem. Zwykle jest to co najmniej 15 minut. Przed wykonaniem każdego rodzaju badania konieczne jest wypełnienie kwestionariusza dotyczącego ogólnego stanu zdrowia, przebytych operacji i ewentualnie obecności metalowych ciał obcych. 

Do badania nie trzeba się całkowicie rozbierać. Trzeba natomiast upewnić się, że ubranie nie zawiera żadnych elementów metalowych (guziki, cekiny, pasek, spinki, buty itp.). Warto również zwrócić uwagę, aby badana okolica była czysta i pozbawiona kosmetyków. Dotyczy to zwłaszcza makijażu i lakieru do włosów w przypadkach badania głowy. Mogą one zawierać drobinki zakłócające pole magnetyczne, co wpływa na wynik badania i może sprawić, że będzie ono mniej czytelne.

Nie wolno również mieć przy sobie żadnych metalowych przedmiotów, takich jak telefon komórkowy i inne urządzenia elektroniczne, karty magnetyczne czy biżuteria, nawet jeśli znajdują się w okolicy ciała odległej od badanej. Do pozostawienia swoich rzeczy, pacjentowi zostanie wskazane przeznaczone do tego bezpieczne miejsce. 

Jeżeli wykonane ma zostać MRI z kontrastem, przed rozpoczęciem badania pielęgniarka zakłada pacjentowi wenflon. 

Zwykle nie należy 3 godziny wcześniej jeść ani 1 godzinę przed badaniem pić. Jeżeli RM ma zostać wykonany w znieczuleniu ogólnym, należy pozostać na czczo 6 godzin przed badaniem. 

W przypadku badania jamy brzusznej i miednicy wskazane jest przejście na dietę lekkostrawną kilka dni przed badaniem. Zwykle zalecane jest także przyjmowanie leków przeciwko wzdęciom lub przeczyszczających – dokładne zalecenia w tym zakresie pacjent powinien otrzymać w chwili rejestracji na badanie.