Rozwój dziecka w ciąży. Jak przebiegają trymestry ciąży?

Spis treści

1. Pierwszy trymestr
2. Drugi trymestr
3. Trzeci trymestr

Pierwszy trymestr

Początek ciąży oraz termin porodu

Według ustaleń początek ciąży liczy się od pierwszego dnia ostatniej miesiączki, dlatego o rozwoju dziecka mówimy dopiero w trzecim tygodniu ciąży. Szacunkowo do zapłodnienia dochodzi koło 14 dnia cyklu, czyli dwa tygodnie po pierwszym dniu krwawienia.

Czas trwania ciąży oraz termin porodu określa się na podstawie reguły Naegeleg. Prawdopodobny termin porodu można wyliczyć stosując poniższy wzór:

Termin porodu = pierwszy dzień ostatniej miesiączki – 3 miesiące + 7 dni +rok

Reguła Naegelego pozwala na poznanie jedynie przybliżonego terminu porodu, ponieważ wzór został oparty na regularnych cyklach miesiączkowych trwających 28 dni.

3. tydzień ciąży

W jajowodzie dochodzi do zapłodnienia. Komórka jajowa łączy się z plemnikiem tworząc zygotę, która dzieląc się na coraz więcej komórek wędruje wzdłuż jajowodu do jamy macicy. Między 5 a 7 dniem od zapłodnienia zarodek osiąga stadium blastocysty zawierającej około 100 komórek, która jest w stanie zagnieździć się w macicy.

4. tydzień ciąży

Kilkaset komórek, z których składa się zarodek tworzą tzw. trzy listki zarodkowe, z których powstaną narządy dziecka. Z pierwszego listka – ektodermy – powstanie układ nerwowy, skóra oraz włosy. Z drugiego – mezodermy – utworzą się mięśnie, szkielet oraz układ krwionośny, natomiast z trzeciego – endodermy – wykształci się serce, płuca oraz układ pokarmowy.

5. tydzień ciąży

Już na tym etapie w przezpochwowym badaniu USG można zauważyć niewielki pęcherzyk ciążowy w jamie macicy. Dodatkowo zaczyna pojawiać się pęcherzyk żółtkowy zlokalizowany w pęcherzyku ciążowym, który na wczesnym etapie, do czasu wykształcenia się łożyska, zapewnia zarodkowi niezbędne substancje odżywcze. W tym tygodniu zaczyna się już kształtować układ nerwowy dziecka. Dochodzi do zamykania się cewy nerwowej łączącej rdzeń kręgowy z mózgiem.

6. tydzień ciąży

Zarodek przybiera podłużny kształt. Na tym etapie jego CRL, czyli długość ciemieniowo-siedzeniowa wynosi ok. 3-4 mm. Powstaje serce, które zaczyna się kurczyć, co można zaobserwować w badaniu USG. Pojawiają się zalążki uszu oraz oczu. Mózg dziecka ulega podziałowi na przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie.

7. tydzień ciąży

Zarodek ulega intensywnemu wzrostowi. Pod koniec tego tygodnia mierzy ok. 12-14 mm. W jego krwioobiegu zaczyna krążyć krew. Pojawiają się zawiązki kończyn, które swoim kształtem przypominają na razie płetwy. Szkielet zarodka zaczyna kostnieć. Pojawiają się półkule mózgowe, które stopniowo stają się największą częścią mózgu.

8. tydzień ciąży

Zarodek zaczyna wykonywać swoje pierwsze, spontaniczne ruchy. Tworzy się fizjologiczna przepuklina pępowinowa powstała z części jelita przesuniętego do przodu. Serce dzieli się na prawą i lewą komorę. Na twarzy zarodka formują się zalążki oczy, nosa i ust.

9. tydzień ciąży

Rozpoczyna się różnicowanie wewnętrznych narządów płciowych. Na dłoniach i stopach pojawiają się palce połączone błoną. Zarodek wyraźnie wydłuża się, a jego głowa staje się bardziej wyprostowana, przez co uwidacznia się szyja. Szkielet jest już całkowicie ukształtowany.

10. tydzień ciąży

Od tego momentu kończy się okres embrionalny, a zaczyna się okres płodowy. Większość narządów i układów jest już rozwinięta. Płód swoim kształtem zaczyna przypominać człowieka. Nerki produkują mocz, który wydalany jest do płynu owodniowego. Dziecko wykazuje już dużą aktywność ruchową, jednak na tym etapie nie jest ona jeszcze wyczuwalna przez mamę.

11. tydzień ciąży

Oczy płodu, które wcześniej były po bokach, przesuwają się do przodu. Dobrze wykształcone powieki pokrywające oczy pozostaną zarośnięte do 25 tygodnia. Na malutkich palcach pojawiają się zawiązki paznokci. Widoczne są ruchy jelit. Zarodek połyka płyn owodniowy, można zaobserwować ssanie kciuka. Zewnętrzne narządy płciowe różnicują się na męskie lub żeńskie, jednak jest to jeszcze zdecydowanie za wczesny czas na ich uwidocznienie.

12. tydzień ciąży

Płód ma ok. 5-6 cm i waży ok. 10g. Na cienkiej lekko różowej skórze pojawiają się zawiązki mieszków włosowych. Dziecko spontanicznie się rusza, ziewa, zamyka i otwiera usta. Dochodzi do cofnięcia fizjologicznej przepukliny pępkowej. Rozwijają się linie papilarne.

Drugi trymestr

4. miesiąc ciąży

Płód bardzo szybko rośnie, głównie w okolicy tułowia, przez co dysproporcje między głową a resztą ciała ulegają zmniejszeniu. Pojawia się lanugo, czyli meszek pokrywający całe ciało dziecka. Kształtuje się aparat słuchowy, dzięki czemu dziecko zaczyna słyszeć dźwięki z zewnątrz – rozpoznaje głos mamy i taty. Maluch wykonuje coraz płynniejsze ruchy. Porusza rękami i nogami oraz głową w górę i dół, rozwija się mimika płodu. U dziewczynek powstają jajowody, pochwa oraz wargi sromowe. U chłopców natomiast powstałe jądra zaczynają zstępować do moszny, tak aby do końca ciąży ulec całkowitemu zstąpieniu.

5. miesiąc ciąży

Ruchy dziecka stają się bardziej skoordynowane. Maluch ćwiczy swoje mięśnie oraz układ nerwowy. Włókna nerwowe ulegają mielinizacji. Przyszłe mamy mogą już zacząć odczuwać ruchy swojego dziecka a nawet jego czkawkę objawiającą się rytmicznym podskakiwaniem brzucha ciężarnej. Skórę płodu pokrywa maź płodowa, natomiast na głowie zaczynają rosnąć włoski.

6. miesiąc ciąży

Z wyglądu płód coraz bardziej zaczyna przypominać noworodka. Dziecko kształtuje rytm snu i czuwania, który skoordynowany jest z rytmem dobowym mamy. Powoli zaczynają otwierać się powieki malucha, ukazując oczy, które na tym etapie u wszystkich dzieci są niebieskie. Pojawiają się brwi oraz rzęsy. Skóra staje się różowa i pomarszczona. Półkule mózgu ulegają pofałdowaniu tworząc powoli tzw. korę mózgową.

Trzeci trymestr

Trzeci trymestr ciąży jest czasem intensywnych przygotowań płodu do przyjścia na świat. Początkowo rozwijające płuca nie są jeszcze na tyle dojrzałe, żeby samodzielnie funkcjonować poza organizmem mamy. Jednak z czasem, produkcja surfaktanu, czyli substancji wytwarzanej w płucach, która zapobiega zapadaniu się pęcherzyków płucnych, wzrasta i między 32 a 36 tygodniem ciąży staje się wystarczająca do pełnienia swojej funkcji. Następuje również intensywny rozwój kory mózgowej oraz zmysłów dziecka.

W trzecim trymestrze płód dynamicznie przybiera na wadze. Sylwetka malucha nabiera pełniejszych kształtów poprzez gromadzenie się tkanki tłuszczowej. W macicy robi się coraz ciaśniej, więc jest to ostatni dzwonek na obrócenie się dziecka główką do dołu przyjmując tym, samym pozycję gotową do porodu. Zmiana ta może spowodować niewielkie zmniejszenie intensywności ruchów dziecka, które staje się gotowe do przyjścia na świat.