Bielactwo nabyte – objawy, przyczyny, leczenie. 9 porad dla osób z bielactwem

Spis treści

1. Czym jest bielactwo nabyte?
2. Przyczyny powstawania bielactwa
3. Jakie są objawy bielactwa?
4. Rodzaje bielactwa
5. Bielactwo a choroby towarzyszące
6. Diagnostyka bielactwa
7. Bielactwo – możliwości leczenia
8. Praktyczne wskazówki dla osób z bielactwem

Czym jest bielactwo nabyte?

Bielactwo nabyte (vitiligo) to przewlekła choroba skóry, w której dochodzi do stopniowej depigmentacji, czyli utraty barwnika skóry – melaniny. Skutkiem jest pojawianie się na skórze odbarwionych, białych plam o wyraźnych granicach.

Przyczyny powstawania bielactwa

Uważa się, że głównym mechanizmem jest proces autoimmunologiczny – układ odpornościowy niszczy melanocyty, czyli komórki produkujące melaninę. Na rozwój bielactwa wpływają też czynniki genetyczne oraz środowiskowe, takie jak urazy skóry czy poparzenia słoneczne. Silny lub przewlekły stres emocjonalny może być czynnikiem wyzwalającym bielactwo. W praktyce często dochodzi do współdziałania kilku z tych mechanizmów, co tłumaczy, dlaczego bielactwo rozwija się u jednych osób, a u innych – mimo podobnych warunków – nie.

Jakie są objawy bielactwa?

• Charakterystyczne są powiększające się, białe, gładkie plamy różnego kształtu i wielkości. Włosy na zajętych obszarach również odbarwiają się i stają się białe lub siwe.
   
• Plamy najczęściej pojawiają się na grzbietach rąk, nadgarstkach, stopach oraz twarzy, a także w okolicach naturalnych otworów ciała – ust, oczu, nozdrzy, narządów płciowych czy pępka.
   
• U niektórych osób wokół brzegów odbarwionych plam można zaobserwować ciemniejszą obwódkę. To efekt zwiększonej pigmentacji w tej strefie.
   
• Czasami, zanim pojawi się nowa plama, pacjent może odczuwać świąd lub delikatne mrowienie skóry.
   
• Repigmentacja, czyli proces ponownego pojawiania się barwnika w skórze, zwykle zaczyna się od pojawienia się małych, ciemniejszych punktów lub kropek w obrębie odbarwionej plamy – to tzw. repigmentacja wyspowa. Te ciemniejsze ogniska to mieszki włosowe, w których melanocyty zaczynają ponownie produkować melaninę.
   
• Repigmentacja może też rozpoczynać się od brzegów plamy, które stopniowo przesuwają się ku środkowi, wypełniając odbarwiony obszar. Czasami oba mechanizmy występują równocześnie.

Rodzaje bielactwa

Wyróżnia się kilka typów bielactwa, które różnią się wyglądem i rozmieszczeniem odbarwionych plam:

• Bielactwo uogólnione – najczęstsza postać, w której odbarwione plamy pojawiają się w różnych miejscach na ciele, często symetrycznie.
• Bielactwo segmentalne – dotyczy tylko jednej strony ciała lub jednej okolicy, np. jednej dłoni, stopy czy połowy twarzy.
• Bielactwo śluzówkowe – obejmuje wyłącznie błony śluzowe jamy ustnej i/lub narządów płciowych.
• Bielactwo ogniskowe – rzadka forma, w której plamy występują na małym obszarze skóry i nie rozszerzają się.
• Bielactwo trichromowe – tworzy tzw. "tarczę strzelniczą": w środku jest całkowicie biała plama, otoczona jaśniejszą skórą, a dalej widoczny jest normalny odcień skóry.
• Bielactwo uniwersalne – bardzo rzadka postać, w której ponad 80% powierzchni skóry traci barwnik.

Bielactwo a choroby towarzyszące

Osoby z bielactwem mają większe ryzyko współwystępowania innych chorób autoimmunologicznych. Do chorób, które mogą częściej pojawiać się u pacjentów z bielactwem, należą m.in.:

• choroba Addisona (niedoczynność kory nadnerczy),
• niedokrwistość o podłożu autoimmunologicznym,
• cukrzyca typu 1,
• toczeń rumieniowaty układowy,
• łuszczyca,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• choroby tarczycy (np. Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa).
   

Dodatkowo bielactwo, zwłaszcza jeśli jest widoczne na odsłoniętych partiach ciała, może obniżać samoocenę i powodować uczucie wstydu czy izolacji społecznej. W efekcie u niektórych pacjentów rozwijają się stany lękowe, a także depresja. Dlatego w leczeniu warto uwzględniać wsparcie psychologiczne, a w razie potrzeby – konsultację psychiatryczną, aby odpowiednio zająć się objawami depresji i poprawić ogólne samopoczucie pacjenta.

Diagnostyka bielactwa

Rozpoznanie opiera się na badaniu skóry przez lekarza dermatologa. W diagnostyce pomocna jest lampa Wooda, która uwidacznia zmiany w świetle UV. Jest to szczególnie użyteczne u osób z jasnym fototypem, u których plamy bielacze mogą być trudne do odróżnienia od otaczającej skóry. W diagnostyce bielactwa kluczowe jest odróżnienie tej choroby od innych schorzeń, które mogą dawać podobny obraz kliniczny – na przykład od łupieżu pstrego, w którym odbarwienie jest wynikiem działania drożdżaków Malassezia. 

W monitorowaniu efektów leczenia pomocna jest także dermatoskopia, pozwalająca dostrzec subtelne oznaki repigmentacji, takie jak drobne, rozproszone plamki barwnika lub obszary o nieregularnym zabarwieniu, które mogą wskazywać na aktywność melanocytów.

Bielactwo – możliwości leczenia

Bielactwa nie trzeba leczyć. Decyzja o rozpoczęciu terapii należy wyłącznie do pacjenta. Kiedy jednak pacjent zdecyduje się na leczenie, ważne jest, żeby stworzyć plan terapeutyczny z myślą o kilku celach:

• przywróceniu utraconego koloru skóry,
• zatrzymaniu powiększania się plam,
• zapobieganiu powstawaniu nowych zmian.

Warto pamiętać, że leczenie działa stopniowo, a odbarwienia skóry powracają powoli, etapami. Bielactwo bywa uporczywe, a obecnie nie ma leczenia, które całkowicie je wyleczy. Terapia może pomóc przywrócić kolor skóry, który z czasem może częściowo zanikać, dlatego wielu pacjentów wymaga zabiegów podtrzymujących efekt terapeutyczny.
 

Do najczęściej stosowanych metod należą:

• Leczenie miejscowe – maści z glikokortykosteroidami lub inhibitorami kalcyneuryny (pimekrolimus, takrolimus). Nową metodą leczenia są miejscowe inhibitory szlaku JAK, takie jak ruksolitinib.
• Fototerapia – naświetlania UVB wąskopasmowym lub UVA w połączeniu z lekami (PUVA). W przypadku niewielkich zmian można zastosować laser ekscymerowy.
• Leczenie ogólne – leki immunosupresyjne w wybranych przypadkach o bardzo gwałtownym przebiegu.
• Metody chirurgiczne – przeszczepy prawidłowych komórek skóry przy stabilnych plamach bielaczych. Szczególnie skuteczne w przypadku grzbietów rąk i twarzy.
• Depigmentacja – jeśli plamy bielacze obejmują dużą część powierzchni ciała, można rozważyć terapię odbarwiającą pozostałe obszary skóry.

9 praktycznych wskazówek dla osób z bielactwem

1. Fotoprotekcja – regularnie stosuj kremy z wysokim filtrem przeciwsłonecznym, noś ochronne ubrania i unikaj nadmiernej ekspozycji na słońce, aby chronić depigmentowane obszary skóry przed poparzeniem.
2. Suplementacja witaminy D – ze względu na ograniczoną ekspozycję na słońce warto skonsultować z lekarzem suplementację witaminy D.
3. Makijaż kamuflujący – w razie potrzeby możesz używać kosmetyków kryjących, które wyrównają koloryt skóry i poprawią komfort psychiczny.
4. Dieta i suplementy – nie ma udowodnionej skuteczności w leczeniu bielactwa, więc nie należy traktować ich jako głównej terapii.
5. Redukcja stresu – dbaj o odpoczynek i techniki relaksacyjne, ponieważ stres emocjonalny może nasilać zmiany skórne.
6. Zdrowie psychiczne – obserwuj swoje samopoczucie i w razie potrzeby szukaj wsparcia psychologa lub psychiatry.
7. Grupy wsparcia – dołączanie do grup wsparcia lub społeczności osób z bielactwem może pomóc w radzeniu sobie z emocjami i poprawić komfort życia.
8. Unikanie urazów skóry – staraj się nie narażać skóry na otarcia, skaleczenia czy oparzenia, które mogą prowadzić do powstawania nowych zmian.
9. Tatuaże i modyfikacje skóry – pamiętaj, że tatuaże mogą stanowić dodatkowe ryzyko podrażnień i odbarwień skóry.