Alergia na roztocze kurzu domowego – objawy, diagnostyka, leczenie

Spis treści

1. Które roztocza powodują alergię?
2. Objawy alergii na roztocza kurzu domowego
3. Diagnoza alergii na roztocza kurzu domowego
4. Alergia na roztocze kurzu domowego – metody leczenia
5. Ograniczanie ekspozycji na alergeny roztoczy kurzu domowego

Które roztocza powodują alergię?

Z punktu widzenia alergologa najistotniejsze są saprofityczne roztocza kurzu domowego, należące do gatunków Dermatophagoides pteronyssinus i Dermatophagoides farinae, ponieważ przystosowały się one do życia w bliskim otoczeniu człowieka. Po pierwsze, odżywiają się przede wszystkim złuszczonym naskórkiem ludzkim i zwierzęcym. Szacuje się, że 150 mg ludzkiego naskórka zaspokaja potrzeby odżywcze populacji roztoczy liczącej 3 tys. osobników przez okres do 3 miesięcy.

Po drugie, roztocza wymagają do rozwoju wysokiej temperatury (20-30°C) i wilgotności powietrza (70-80%), a więc warunków zazwyczaj panujących w pomieszczeniach mieszkalnych, a szczególnie w sypialniach. Żyją głównie w materacach, poduszkach, meblach tapicerowanych, pluszowych zabawkach, dywanach i innych tekstyliach.

Objawy alergii na roztocza kurzu domowego

Objawy alergii na roztocza mogą być różnorodne i obejmują:

• nieżyt nosa: katar, kichanie, swędzenie i zatkanie nosa, ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
• zapalenie spojówek: zaczerwienienie, swędzenie, łzawienie oczu;
• astmę: duszność, kaszel, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej;
• objawy skórne: zaostrzenia atopowego zapalenia skóry, pokrzywka kontaktowa.

Objawy alergii na roztocze mogą mieć charakter sezonowy (głównie jesienią, tzn. od października do grudnia) lub występować przez cały rok, w zależności od ekspozycji na alergeny. Największe nasilenie objawów występuje w czasie przebywania w starych, zawilgoconych, dawno niewietrzonych i niesprzątanych pomieszczeniach mieszkalnych. Wielu pacjentów wiąże nasilenia objawów z wykonywaniem prac domowych, szczególnie ze ścieleniem łóżek, zmianą pościeli czy odkurzaniem.

Diagnoza alergii na roztocza kurzu domowego

Potwierdzenie uczulenia na roztocze kurzu domowego zazwyczaj odbywa się za pomocą testów skórnych lub testów z krwi.
 

• Punktowe testy skórne są wykonywane w poradniach alergologicznych. Polegają na naniesieniu niewielkiej ilości alergenu na skórę, nakłuciu jej i obserwacji reakcji. Odczyt testu odbywa się po ok. 15-20 minutach od nałożenia. Badanie wymaga odstawienia doustnych leków przeciwhistaminowych na co najmniej 7 dni.
   
• Diagnostyka laboratoryjna polega na oznaczeniu w surowicy krwi poziomu swoistych przeciwciał IgE przeciw alergenom roztoczy. Przeprowadzenie tego badania nie wymaga przygotowania ze strony pacjenta – nie trzeba odstawiać leków przeciwhistaminowych ani pozostawać na czczo przed pobraniem krwi.
   

W przypadkach wątpliwych oraz w badaniach naukowych wykorzystuje się również próby prowokacyjne. Polegają one na kontrolowanej ekspozycji pacjenta na alergen (np. rozpylenie do nosa roztworu alergenu roztoczy) i ocenie objawów alergicznych, które się po niej rozwijają.

Alergia na roztocze kurzu domowego – metody leczenia

Leczenie alergii na roztocza kurzu domowego powinno obejmować poniższe zalecenia.

Farmakoterapia

• Leczenie przewlekłego nieżytu nosa: donosowe glikokortykosteroidy, leki przeciwhistaminowe stosowane doustnie i donosowo, płukanie nosa solą fizjologiczną.
• Leczenie zapalenia spojówek: leki przeciwhistaminowe doustne i w kroplach do oczu, donosowe glikokortykosteroidy, przemywanie spojówek solą fizjologiczną i kroplami nawilżającymi powierzchnię oka.
• Leki przeciwastmatyczne: m.in. wziewne glikokortykosteroidy o działaniu przeciwzapalnym oraz leki rozszerzające oskrzela (m.in. beta-adrenomimetyki).
• Leczenie atopowego zapalenia skóry: stałe stosowanie emolientów; w razie zmian zapalnych miejscowe glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus).

Immunoterapia

Immunoterapia, znana również jako odczulanie, polega na podawaniu pacjentowi stopniowo zwiększanych dawek alergenu, co ma na celu zmniejszenie nasilenia reakcji organizmu na roztocza kurzu domowego w czasie codziennej ekspozycji. Immunoterapia jest leczeniem przyczynowym – trwale modyfikuje działanie układu odpornościowego.

Immunoterapia jest leczeniem długotrwałym; powinna trwać od trzech do pięciu lat. Obecnie dysponujemy preparatami umożliwiającymi odczulanie na roztocze drogą podskórną (iniekcje w poradniach alergologicznych) oraz podjęzykową (aplikacje w domu po przeszkoleniu pacjenta). Uzyskany w wyniku immunoterapii efekt tolerancji ma charakter trwały. Oznacza to, że redukcja objawów alergicznych utrzymuje się wiele lat po zaprzestaniu leczenia.

Ograniczanie ekspozycji na alergeny roztoczy kurzu domowego

• Regularne sprzątanie: częste odkurzanie i zmywanie podłóg.
• Zmiana pościeli przynajmniej raz w tygodniu.
• Pranie poszewek, poduszek, koców w wysokiej temperaturze (min. 60°C).
• Okresowe mrożenie poduszek, kołder, pluszowych zabawek (temp. -20°C).
• Redukcja wilgotności i temperatury: w szczególności utrzymywanie wilgotności powietrza poniżej 40% i temperatury ok. 18-19°C w sypialniach.
• Używanie pokrowców antyalergicznych/pościeli okluzyjnej: na materace, poduszki i kołdry.
• Rezygnacja z dywanów, wykładzin i ciężkich zasłon, które łatwo gromadzą kurz.
• Stosowanie akarycydów, czyli środków roztoczobójczych (benzoesan benzylu, kwas taninowy) w postaci aerozoli lub pianek.

Wymienione powyżej metody leczenia wzajemnie się uzupełniają. W związku z tym powinny być stosowane jednocześnie, z jednej strony szybko prowadzić do redukcji liczby alergenów w otoczeniu chorego i blokować objawy choroby alergicznej, a z drugiej – zapewnić przywrócenie tolerancji alergenów w dłuższej perspektywie czasu.