Cytologia – dla kogo jest to badanie i jak się do niego przygotować?
Spis treści:
- Kto i jak często powinien wykonywać cytologię?
- Kto nie musi już wykonywać cytologii?
- Jak przygotować się do cytologii?
- Cytologia – jak przebiega badanie?
- Jakie są typy cytologii?
- Cytologia – co oznacza mój wynik?
Kto i jak często powinien wykonywać cytologię?
Na pierwsze badanie cytologiczne powinna się zgłosić każda kobieta po ukończeniu 25 roku życia lub do 3 lat od rozpoczęcia współżycia. Najpóźniej należy je wykonać do 30 roku życia. Według zaleceń NFZ cytologia powinna być wykonywana:
- raz na 3 lata u wszystkich kobiet w wieku od 25 do 59 lat,
- raz na rok u kobiet zakażonych HIV, będących w stanie immunosupresji, zakażonych typami onkogennymi HPV lub leczonych w przeszłości z powodu nieprawidłowego wyniku cytologii.
Kobiety bez dodatkowych obciążeń również powinny rozważyć coroczne wykonywanie cytologii, ponieważ wykazuje ona jedynie około 70% czułości w wykrywaniu raka szyjki macicy. Powtarzanie badania co roku jest zalecane przez większość ginekologów i zmniejsza prawdopodobieństwo, że wczesne zmiany nowotworowe pozostaną niewykryte. Badanie cytologiczne co najmniej raz powinna przejść również każda kobieta ciężarna. Jest to ważne badanie profilaktyczne dla kobiet.
Kto nie musi już wykonywać cytologii?
Cytologia nie musi być już wykonywana u kobiet, które przeszły operację usunięcia macicy wraz z szyjką. W pozostałych przypadkach zależy to od decyzji lekarza oraz stanu zdrowia pacjentki. Pod żadnym pozorem nie należy samodzielnie decydować o przerywaniu regularnego wykonywania badań.
Jak przygotować się do cytologii?
Najlepszy czas na pobranie cytologii to pierwsza połowa cyklu menstruacyjnego, czyli około 10 dni po miesiączce. Weź to pod uwagę, planując wizytę u ginekologa i postaraj się zapisać w tym terminie.
Przez 2-3 dni przed badaniem należy:
- unikać kontaktów seksualnych,
- nie stosować leków dopochwowych oraz irygacji.
Podczas wizyty, przed samym badaniem, lekarz wskaże specjalne pomieszczenie, w którym można przebrać się i przygotować. Zwykle jest w nim dostępny bidet, z którego należy skorzystać i umyć okolice intymne. Pamiętaj, że należy zrobić to tylko powierzchownie – nie należy myć pochwy od wewnątrz. Zwykle przygotowane są również specjalne spódniczki oraz ochraniacze na buty, z których możesz skorzystać. Do badania musisz być rozebrana od pasa w dół, ale możesz zostać w skarpetkach lub butach i ochraniaczach. Jeśli masz na sobie spódnicę również możesz w niej pozostać na czas badania, aby czuć się bardziej komfortowo.
Cytologia – jak przebiega badanie?
Badanie przeprowadza się na fotelu ginekologicznym. Należy na nim usiąść, umieszczając nogi na przeznaczonych do tego podpórkach. Lekarz lub położna rozpoczyna badanie od wprowadzenia do pochwy wziernika, dzięki któremu uwidacznia szyjkę macicy. Następnie wprowadza specjalną szczoteczkę, za pomocą której pobiera materiał do badania cytologicznego.
Pobrany wymaz jest umieszczany na szkiełku lub w specjalnym pojemniku z podłożem płynnym w zależności od rodzaju przeprowadzanej cytologii. Pobieranie materiału szczoteczką może wiązać się z niewielkim dyskomfortem dla pacjentki, a po badaniu może wystąpić delikatne plamienie. Nie jest ono niczym niepokojącym.
Jakie są typy cytologii?
Obecnie dostępna jest cytologia tradycyjna oraz cienkowarstwowa cytologia na podłożu płynnym (LBC). Podstawową różnicę pomiędzy nimi stanowi rodzaj użytego do utrwalenia materiału podłoża.
- W metodzie tradycyjnej pobrany szczoteczką materiał nanoszony jest na szkiełko laboratoryjne i utrwalany specjalnym preparatem przez lekarza lub położną. W związku z tym zdarzają się przypadki błędów, takich jak nierównomierne rozprowadzenie materiału lub przeniesienie niewystarczającej ilości komórek na szkiełko.
- W metodzie LBC cała końcówka szczoteczki wraz z pobranym materiałem umieszczane są w specjalnym podłożu płynnym, które później jest poddawane dalszej obróbce w pracowni cytologicznej. Dzięki temu znacząco poprawia się jakość preparatu i wiarygodność uzyskanego wyniku.
Obecnie w użytku są obie metody przeprowadzania cytologii. Nie da się jednak zaprzeczyć, że technika LBC posiada wiele zalet, które sprawiają, że przy możliwości wyboru jest ona preferowana.
Cytologia – co oznacza mój wynik?
Dawniej wynik cytologii przedstawiany był jako przynależność do określonej grupy od I do V – była to ocena rozmazów według Papanicolau. Klasyfikacja ta nie jest już stosowana, ponieważ była za mało precyzyjna. Czasem możemy znaleźć ją na wynikach jako dodatek do obowiązującego obecnie w ocenie rozmazów cytologicznych systemu Bethesda.
Prawidłowy wynik w tej klasyfikacji oznaczany jest skrótem NILM – brak obecności neoplazji śródnabłonkowej lub zmian nowotworowych. Jeśli znajdziesz go na odebranym wyniku badania oznacza to, że wszystko wygląda prawidłowo i kolejną cytologię powinnaś odbyć za rok lub maksymalnie za 3 lata.
Pozostałe możliwe do uzyskania wyniki świadczą o wykryciu różnego rodzaju nieprawidłowości:
- ASC-US – atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego o nieokreślonym znaczeniu,
- ASC-H – atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego, nie można wykluczyć zmiany śródnabłonkowej wysokiego stopnia (HSIL),
- LSIL – neoplazja śródnabłonkowa niskiego stopnia,
- HSIL – neoplazja śródnabłonkowa wysokiego stopnia,
- AGC – atypowe komórki nabłonka gruczołowego szyjki lub trzonu macicy bądź inne gruczołowe,
- AIS – rak gruczołowy in situ.
Jeśli na wyniku cytologii widnieje któryś z powyższych wyników, skonsultuj się z ginekologiem. W tych przypadkach wskazane jest przeprowadzenie dalszej diagnostyki.