01 października 2024
Rodzaje nowotworów narządu rodnego
3 min.
Do najczęstszych nowotworów narządu rodnego zaliczmy raka jajnika, raka trzonu macicy, raka szyjki macicy oraz raka sromu. W większość przypadków są to nowotwory wyleczalne, jednak skuteczność i efekt leczenia zależy od momentu rozpoznania choroby i jej zaawansowania. Z tego powodu ważna jest regularna profilaktyka i badania przesiewowe, które pozwalają wykryć chorobę we wczesnym stadium, zwiększając tym samym szansę na jej całkowite wyleczenie.
Spis treści:
Rak jajnika
Rak jajnika jest nowotworem atakującym głównie kobiety między 40 a 70 rokiem życia. Często rozwija się w organizmie w sposób utajony i nie daje charakterystycznych objawów. Specyficzne symptomy świadczą już zazwyczaj o zaawansowanej chorobie. Najczęstszymi objawami spowodowanymi rosnącym guzem są powiększenie obwodu brzucha, uczucie ciężkości i ucisku w jamie brzusznej, uczucie parcia na mocz oraz zaparcia.
Badania diagnostyczne wykorzystywane w profilaktyce i diagnostyce raka jajnika to:
- badanie ginekologiczne połączone z badaniem przez powłoki brzuszne,
- USG ginekologiczne,
- badanie stężenia markeru CA125 w surowicy krwi,
- badanie genetyczne w kierunku mutacji BRCA1 i BRCA2.
Badanie ginekologiczne oraz USG są badaniami, które powinny być wykonywane na corocznych wizytach profilaktycznych u lekarza ginekologa. Badania markera CA125 oraz badania genetyczne zaleca się natomiast wykonywać u pacjentek, u których występuje zwiększone ryzyko zachorowania na ten nowotwór.
Rak trzonu macicy
Rak trzonu macicy, nazywany również rakiem endometrium, jest najczęściej występującym nowotworem narządu rodnego. Główną przyczyną jego powstawania jest długotrwałe występowanie wysokiego poziomu estrogenu przy jednoczesnym niedoborze progesteronu.
Do czynników ryzyka raka endometrium zaliczane są:
- otyłość,
- wczesna pierwsza miesiączka i późna menopauza,
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- stosowanie środków estrogenowych bez podaży progesteronu.
Objawy występują pod postacią nieregularnych i obfitych krwawień lub upławów. U kobiet po menopauzie każde krwawienie z dróg rodnych powinno być zweryfikowane w celu wykluczenia nowotworu. Diagnostyka raka endometrium opiera się na badaniu USG oraz na pobraniu biopsji endometrium w celu przeprowadzenia badania histopatomorfologicznego.
Rak szyjki macicy
Głównym czynnikiem powodującym raka szyjki macicy jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego – HPV. Wirus ten posiada wiele podtypów, jednak tylko niektóre z nich przyczyniają się do rozwoju choroby. Należą do nich typ 16 i 18.
Dodatkowo czynnikami ryzyka raka szyjki macicy są:
- wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
- duża liczba partnerów seksualnych,
- zakażenie HIV,
- przewlekłe stany zapalne pochwy,
- palenie tytoniu,
- stosowanie leków obniżających odporność.
Podobnie jak w przypadku innych nowotworów rak szyjki macicy, w początkowych stadiach nie daje charakterystycznych objawów. W momencie pojawienia się symptomów takich jak krwiste upławy, krwawienie po stosunku oraz ból w okolicy podbrzusza i miednicy nowotwór jest już zazwyczaj w stadium zaawansowanym. Badaniem przesiewowym pozwalającym wykryć nowotwór nawet przed jego rozwojem jest badanie cytologiczne szyjki macicy. Zgodnie z narodowym programem profilaktyki raka szyjki macicy cytologię należy wykonywać raz na 3 lata u kobiet między 25 a 59 rokiem życia. Dodatkowo zaleca się wykonywanie badania wykrywającego wirusa HPV, ponieważ w przypadku jego obecności badania cytologiczne powinny być wykonywane częściej.
W celu walki z rakiem szyjki macicy stosuje się szczepienia przeciwko HPV. Obecnie w Polsce szczepienia zarówno dla dziewczynek jak i chłopców w wieku 12 oraz 13 lat są bezpłatne.
Rak sromu
Rak sromu występuje u kobiet po 60 roku życia. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za jego powstawanie, tak jak w przypadku raka szyjki macicy, jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV typem 16 lub 18. Drugim czynnikiem, który predysponuje do rozwoju tego raka, jest występowanie przewlekłych zmian zapalnych. Rak sromu rozwija się bezobjawowo. Mogą mu towarzyszyć niespecyficzne objawy takie jak świąd, pieczenie, dyskomfort oraz ból. Niestety nie istnieje badanie przesiewowe pozwalające wykryć ten nowotwór we wczesnym stadium, dlatego tak ważne są regularne wizyty ginekologiczne, podczas których przeprowadzane jest badanie ginekologiczne oraz ocena zewnętrznych narządów płciowych.
Źródła
- Wojciechowska U., Barańska K., Michałek I., Olasek P., Miklewska M., Didkowska J. A., Nowotwory złośliwe w Polsce w 2020 roku. Krajowy Rejestr Nowotworów, 2022, s.30-92.
- Basta A, Bidziński M, Bieńkiewicz A et al. Recommendation of the Polish Society of Oncological Gynecology on the diagnosis and treatment of epithelial ovarian cancer. Oncol Clin Pract 2015; 11, s. 233–243.
- Grzegorz H. Bręborowicz. Położnictwo i ginekologia (3rd ed., Vol. 2). PZWL 2020.
- Jach R. wsp. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka szyjki macicy. Curr Gynecol Oncol 2017, 15(1), s. 24-33.
- Sznurkowski J. J. i wsp. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka sromu. Curr Gynecol Oncol 2017, 15(1), s. 45-53.
- Sznurkowski J. J. i wsp. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka endometrium. Curr Gynecol Oncol 2017, 15(1), s. 34-44.