Wirus HPV – objawy, leczenie, szczepienia. Czy zarażenia można uniknąć?

Spis treści

1. Jak można się zarazić HPV?
2. Typy HPV i objawy zakażenia wirusem
3. Jakie są objawy HPV?
4. Diagnostyka zakażenia HPV – jakie badania wykonać?
5. Leczenie HPV – czy jest możliwe?
6. Jak chronić się przed HPV – czy można uniknąć zarażenia?
7. Szczepienia na HPV. Ważny krok w profilaktyce zdrowotnej
8. Wirus HPV. Podsumowanie

HPV jest najczęściej przenoszonym drogą płciową wirusem na świecie. Większość zakażeń HPV jest bezobjawowa i przebiega bez konsekwencji, ponieważ system immunologiczny eliminuje wirusa.

Jak można się zarazić HPV?

HPV jest przekazywane głównie poprzez kontakt seksualny. Możliwa jest również transmisja przez dotyk, zwłaszcza przez kontakt skóry z obszarami, gdzie występują brodawki. Ponadto wirus może być przekazywany z matki na dziecko podczas porodu. Warto podkreślić, że HPV może być przenoszone nawet wtedy, gdy osoba zakażona nie wykazuje żadnych objawów.

Typy HPV i objawy zakażenia wirusem

Typy wirusa brodawczaka ludzkiego możemy podzielić na:
 

• niskoonkogenne (6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 72) – to typy HPV, które najczęściej objawiają się poprzez brodawki skórne i narządów płciowych (kłykciny kończyste). Nie stanowią one zazwyczaj ryzyka transformacji nowotworowej;
   
• wysokoonkogenne (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59)  – to typy HPV o wysokim ryzyku onkologicznym. W większości przypadków jest to typ 16 i 18. Zakażenie nimi nie wywołuje powstania brodawek jak w grupie niskoonkogennych typów. Niestety istnieje związek między wirusem brodawczaka a rozwojem innych nowotworów, np. raka sromu i nowotworu pochwy u kobiet oraz raka prącia u mężczyzn, a ponadto niektórych nowotworów głowy i szyi.

Jakie są objawy HPV?

• Brodawki płciowe

Najbardziej charakterystycznym objawem zakażenia HPV są brodawki płciowe, które mogą pojawić się na genitaliach, w okolicach odbytu, a czasami w jamie ustnej lub gardle. Brodawki te są zwykle bezbolesne.

• Brodawki skórne

HPV może również powodować pojawienie się brodawek na innych częściach ciała, niekoniecznie związanych z okolicami płciowymi.

• Zmiany w wynikach cytologii

U kobiet, zakażenie HPV może prowadzić do nieprawidłowych zmian w wynikach cytologii, co może być wczesnym znakiem rozwoju raka szyjki macicy.

Diagnostyka zakażenia HPV – jakie badania wykonać?

• Badanie wzrokowe

Lekarz może zdiagnozować brodawki płciowe na podstawie ich wyglądu podczas badania ginekologicznego.

• Testy na HPV

Istnieją specjalistyczne testy, które mogą wykryć DNA lub RNA wirusa HPV w próbkach tkankowych lub płynach. Testy te mogą pomóc zidentyfikować obecność wirusa, nawet jeśli nie występują żadne objawy.

• Cytologia

Regularne badania cytologiczne mogą wykryć przedrakowe lub rakowe zmiany komórek szyjki macicy, co może być powiązane z zakażeniem HPV.

• Kolposkopia

W przypadku nieprawidłowych wyników cytologii, może być zalecona kolposkopia, podczas której lekarz używa kolposkopu do dokładniejszego zbadania tkanki szyjki macicy. Zazwyczaj zostaje wykonana z powodu nieprawidłowego wyniku rutynowego badania cytologicznego.

• Biopsja

W niektórych przypadkach, szczególnie gdy podejrzewane są poważniejsze zmiany, może być konieczne pobranie próbki tkanki (biopsja) w celu dalszej analizy.

Leczenie HPV – czy jest możliwe?

Należy pamiętać, że nie istnieje lek, który powoduje wyleczenie HPV.

W przypadku miejscowych zmian chorobowych, istnieje możliwość zastosowania leków lub metod inwazyjnych (chirurgiczne, krioterapia, laseroterapia, elektrokoagulacja). W przypadku nowotworu skóry lub układu moczowo-płciowego, związanego z zakażeniem HPV, pacjent zostaje skierowany na diagnostykę i leczenie onkologiczne.

Jednak leczenie choroby objawowej nie jest leczeniem zakażenia wirusem.

Jak chronić się przed HPV – czy można uniknąć zarażenia?

Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed najgroźniejszymi typami HPV jest szczepienie. Szczepionki przeciwko HPV są skuteczne w zapobieganiu zakażeniom przez najczęściej występujące typy wirusa, które są odpowiedzialne za większość przypadków raka wywołanego przez HPV.

Inne metody ochrony to:

• używanie prezerwatyw podczas każdego kontaktu seksualnego, chociaż nie zapewniają one pełnej ochrony przed wirusem;
• ograniczenie liczby partnerów seksualnych, co może zmniejszyć ryzyko zakażenia HPV;
• regularne badania przesiewowe, takie jak testy na obecność HPV i cytologia, mogą pomóc w wykryciu zmian przedrakowych.

Szczepienia na HPV. Ważny krok w profilaktyce zdrowotnej

Szczepionki przeciwko HPV są zalecane zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców, w wieku 11-12 lat, ale mogą być podawane już od 9. roku życia. Szczepienie może być również zalecane dorosłym osobom – zwykle do 26. roku życia – ale w niektórych przypadkach do 45. roku życia, w zależności od indywidualnej oceny ryzyka.

CERVARIX

Jest szczepionką białkową rekombinowaną, która chroni przede wszystkim przed dwoma wysokoonkogennymi typami HPV: 16 i 18. Te dwa typy są odpowiedzialne za około 70% przypadków raka szyjki macicy na świecie.

• Dla kogo jest Cervarix?

Szczepionka Cervarix jest zalecana dla pacjentów zazwyczaj w wieku od 9 do 14 lat oraz dorosłym kobietom, zwykle do 25. roku życia. Niektóre wytyczne dopuszczają jej użycie do 45. roku życia, jednak decyzja powinna być podjęta wspólnie z pacjentem po przedstawieniu ewentualnych korzyści, ale i ograniczonej skuteczności szczepienia.

• Schemat dawkowania

Dzieciom od 9. do 14. roku życia włącznie zaleca się podanie dwóch dawek po 0,5 ml (drugą dawkę należy podać 5-13 miesięcy po podaniu pierwszej dawki).

Osobom powyżej 15. roku życia zaleca się trzy dawki po 0,5 ml, zgodnie ze schematem: 0, 1, 6 miesięcy.

• Skuteczność i bezpieczeństwo

Cervarix jest skuteczna i bezpieczna w zapobieganiu infekcjom wywołanym przez typy HPV 16 i 18. Szczepionka wykazała wysoką efektywność w zapobieganiu przedrakowym zmianom szyjki macicy, związanym z tymi typami wirusa. Skutki uboczne są zazwyczaj łagodne i mogą obejmować ból w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, ból głowy oraz mdłości.

SILGARD/GARDASIL

Szczepionka Silgard, znana również pod nazwą Gardasil w niektórych krajach, to szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), która chroni przed typami 6, 11, 16, 18.

• Dla kogo jest Silgard/Gardasil?

Szczepionka jest zalecana zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców i młodych dorosłych, zwykle w wieku od 9 do 26 lat, aby zapobiegać zakażeniom HPV i związanym z nimi chorobom. Zaleca się podanie szczepionki przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, aby zapewnić najlepszą ochronę, choć może być ona również skuteczna dla osób już aktywnych seksualnie.

• Schemat dawkowania

Dla dzieci w wieku 9-14 lat zalecane są dwie dawki szczepionki, podawane w odstępie od 6 do 12 miesięcy. Dla osób, które rozpoczynają szczepienie w wieku 15 lat i starszych, zalecane są trzy dawki: pierwsza dawka, druga po 2 miesiącach, a trzecia po 6 miesiącach od pierwszej dawki.

• Skuteczność i bezpieczeństwo

Szczepionka Gardasil/Silgard jest skuteczna w zapobieganiu infekcjom wywołanym przez typy HPV, przed którymi chroni, a także w zapobieganiu przedrakowym zmianom szyjki macicy i brodawek płciowych. Skutki uboczne są zazwyczaj łagodne i mogą obejmować ból w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk, zaczerwienienie, gorączkę, ból głowy i zmęczenie.

GARDASIL 9

To zaawansowana forma szczepionki przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), która chroni przed dziewięcioma najbardziej szkodliwymi typami HPV: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58.

• Kto powinien otrzymać Gardasil 9?

Szczepionka jest zalecana dziewczętom i chłopcom w wieku od 9. do 26. roku życia, ale może być podawana również osobom po 45. roku życia, w zależności od zaleceń lekarskich i indywidualnej oceny ryzyka. Zaleca się podanie szczepionki przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, aby zapewnić największą skuteczność, ale jest ona również zalecana osobom już aktywnym seksualnie.

• Schemat dawkowania

Dla dzieci w wieku 9-14 lat zalecane są dwie dawki szczepionki. Druga po upływie 6-12 miesięcy od pierwszej. Dla osób, które rozpoczynają szczepienie po ukończeniu 15. roku życia – oraz dla osób z osłabionym układem odpornościowym – zalecane są trzy dawki: pierwsza dawka, druga po 2 miesiącach, a trzecia po 6 miesiącach od pierwszej dawki.

• Skuteczność i bezpieczeństwo

Szczepionka może znacząco zmniejszyć ryzyko raka szyjki macicy, innych nowotworów związanych z HPV oraz brodawek płciowych. Gardasil 9 jest uznawany za bezpieczny, a najczęstsze skutki uboczne to ból w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk, zaczerwienienie oraz rzadko gorączka, ból głowy i zmęczenie.

Wirus HPV. Podsumowanie

HPV to powszechny wirus, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Świadomość sposobów transmisji, metod ochrony i dostępności szczepionek jest kluczowa w zapobieganiu infekcjom HPV i związanym z nimi chorobom. Regularne badania przesiewowe i szczepienia są najskuteczniejszymi metodami ochrony.