01 października 2024
Cytologia płynna – czym jest i kiedy należy wykonać badanie?
Cytologia o podłożu płynnym, w skrócie LBC jest alternatywą dla cytologii wykonywanej metodą tradycyjną. To nowoczesna i przede wszystkim dokładna forma badań, pod kątem diagnostyki nowotworowej.
Spis treści:
- Rak szyjki macicy – ogólne informacje
- Cytologia płynna – czym jest?
- Cytologia płynna – dla kogo?
- Co wyróżnia cytologię płynną od zwykłej cytologii?
- Cytologia płynna – zalety
- Cytologia płynna – kiedy należy wykonać badanie?
- Jak należy przygotować się do cytologii płynnej?
- Cytologia płynna – przebieg badania
- Jakie są przeciwwskazania do wykonania cytologii płynnej?
- Ile czasu czeka się na wyniki badania cytologicznego?
- Gdzie można wykonać badanie cytologiczne?
Rak szyjki macicy – ogólne informacje
Rak szyjki macicy to obok nowotworów piersi i płuc najczęstszy nowotwór diagnozowany u kobiet w Polsce. Najlepszą formą profilaktyki nowotworu szyjki macicy jest cytologia. Jest to metoda diagnostyczna znana już od bardzo dawna. Dzięki niej jesteśmy w stanie wykryć nie tylko komórki nowotworowe, ale również stany zapalne w obrębie szyjki macicy. Klasyczna cytologia opierała się na pobraniu materiału z kanału szyjki macicy szczoteczką cytologiczną, przeniesieniu go na szkiełko diagnostyczne i utrwaleniem specjalnym płynem (Cytofixem). Pomimo swojej skuteczności, w wyniku rozprowadzenia materiału biologicznego na szkiełku część komórek ulegała uszkodzeniu.
Najnowocześniejszą techniką pobierania materiału do badania cytologicznego jest cytologia płynna.
Cytologia płynna – czym jest?
Z perspektywy pacjentki, badanie przebiega tak samo, jak jego klasyczna wersja. Podczas badania ginekologicznego specjalną szczoteczką pobierany jest wymaz z szyjki macicy. W metodzie tej wymaz pobrany z szyjki macicy za pomocą szczoteczki cytologicznej jest zabezpieczany w specjalnym płynie i w taki sposób dostarczany do laboratorium. Cytologia płynna jest dokładniejsza zarówno w wykrywaniu stanów przedrakowych jak i samych komórek rakowych przy jednoczesnym zredukowaniu ilości koniecznych badań.
Ogromną zaletą techniki LBC jest możliwość wykonania dodatkowych badań diagnostycznych z tej samej próbki, bez konieczności powtórnego wzywania pacjentki, dzięki przechowywaniu materiału w specjalnym płynie (wirus HPV, Chlamydia trachomatis).
Cytologia może wykazać obecność komórek zmienionych niebezpiecznie – ale jeszcze nie nowotworowo lub komórek rakowych, a dodatkowo wykrywa także infekcje i stany zapalne, które mogą powodować dyskomfort, obniżać płodność, zagrażać rozwojowi ciąży, a także stwarzają korzystne podłoże do powstawania zmian nowotworowych. Jednak w cytologii klasycznej problem może nastręczać dokładne określenie czynnika powodującego infekcję.
Cytologia płynna – dla kogo?
Cytologia płynna, podobnie jak klasyczna, jest badaniem przeznaczonym dla wszystkich kobiet. Badanie jest szybkie i bezbolesne, a jego wykonanie może uratować życie. Badanie skierowane jest do kobiet od 18 r.ż.
Co wyróżnia cytologię płynną od zwykłej cytologii?
- Lepsza wykrywalność szczególnie wczesnych zmian.
- Możliwość rozszerzenie o badanie w kierunku patogenów powodujących przewlekłe infekcje np. Chlamydia, HPV.
Cytologia płynna – zalety
Pierwsze badanie cytologiczne powinno odbyć się po 25 roku życia, niezależnie od aktywności seksualnej czy wywiadu rodzinnego. Następnie powtarza się je raz na dwa lata (cytologia płynna) lub co roku (cytologia klasyczna).
- Wymaz z szyjki macicy pobierany jest szczoteczką cytologiczną, która od razu po pobraniu wkładana jest do specjalnego pojemnika z płynnym podłożem – materiał biologiczny automatycznie rozprowadza się w płynie, co znacznie zmniejsz ryzyko jego uszkodzenia.
- Cytologia płynna umożliwia wyższą wykrywalność zmian wysokiego ryzyka.
- Materiał można poddać ponownej analizie np. w kierunku wykrycia wirusa HPV czy chlamydii – nie trzeba ponawiać badania jeśli zajdzie potrzeba pogłębienia diagnostyki.
- Z punktu widzenia pacjentki nie ma różnicy w sposobie przygotowania się do badania.
- Lepsza wykrywalność szczególnie wczesnych zmian.
- Możliwość rozszerzenia diagnostyki o nowe badania np. HPV.
Cytologia płynna – kiedy należy wykonać badanie?
Cytologia płynna, podobnie jak klasyczna, jest badaniem przeznaczonym dla wszystkich kobiet. Badanie jest szybkie i bezbolesne, a jego wykonanie może uratować życie.
Pierwsze badanie cytologiczne powinno odbyć się po 25 roku życia, niezależnie od aktywności seksualnej czy wywiadu rodzinnego. Następnie powtarza się je raz na dwa lata (cytologia płynna) lub co roku (cytologia klasyczna).
Jak należy przygotować się do cytologii płynnej?
- 2-3 dni przed badaniem nie zaleca się współżycia.
- 2-3 dni przed badaniem nie zaleca się przyjmowania leków dopochwowych, tamponów czy wykonywania irygacji pochwy.
- Badanie powinno być wykonane w środku cyklu (ok. 4 dni po ustąpieniu krwawienia miesięcznego i nie później niż 4 dni przed kolejnym).
- Ciąża nie jest przeszkodą do wykonania badania.
Cytologia płynna – przebieg badania
Przebiega dokładnie tak samo, jak klasyczna cytologia. Płyn z końcówką szczoteczki wymazowej trafia w hermetycznie zamkniętym pojemniku do laboratorium, co likwiduje ryzyko zanieczyszczenia po pobraniu (niskie, ale realne w przypadku szkiełek mikroskopowych).
Jakie są przeciwwskazania do wykonania cytologii płynnej?
- Miesiączka lub inne czynne krwawienie z dróg rodnych.
Ile czasu czeka się na wyniki badania cytologicznego?
- Czas oczekiwania na wynik wynosi od 12 do 14 dni roboczych. Nie jest wymagane skierowanie na badanie.
Gdzie można wykonać badanie cytologiczne?
Cytologię płynną wykonasz w naszych placówkach:
Źródła
- Krajowy Rejestr Nowotworów Nowotwór piersi u kobiet https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-piersi-u-kobiet-leczenie [dostęp 28.09.2023r.].
- Zwrotnik raka Rak piersi https://www.zwrotnikraka.pl/category/katalog-nowotworow/rak-piersi-katalog-nowotworow/ [dostęp 25.09.2023r.].