Nowotwór piersi – czynniki ryzyka, rozpoznanie i leczenie

Spis treści:

1. Rak piersi w Polsce
2. Rak piersi – czynniki ryzyka
3. Rak piersi – objawy
4. Profilaktyka raka piersi
5. Proste zasady profilaktyki raka piersi
6. Profilaktyka raka piersi – badania
7. Rak piersi – leczenie

Rak piersi w Polsce

Rak piersi – czynniki ryzyka

• płeć – choć ryzyko dotyczy głównie kobiet, to zdarza się, że na ten nowotwór chorują także mężczyźni;
• wiek – zauważa się wzrost zachorowalności po 35 roku życia; 
• uwarunkowania genetyczne – ryzyko zachorowania wzrasta, jeżeli krewni pierwszego stopnia (matka, siostra) również chorowali;
• wczesny wiek pierwszej miesiączki – większe ryzyko obserwuje się u kobiet, u których pierwsza miesiączka wystąpiła wcześnie; 
• opóźniona menopauza – powyżej 55 roku życia;
• pierwsza donoszona ciąża po 30 r.ż. lub kobiety, które nie rodziły;
• stosowanie hormonoterapii zastępczej.

Niestety, pomimo wyżej opisanych i dobrze zbadanych czynników ryzyka u 75% kobiet z tą diagnozą nie występują żadne znane czynniki ryzyka.

Rak piersi – objawy 

• guz w obrębie gruczołu piersiowego,
• zaczerwienienie lub zgrubienie skóry (pomarańczowa skórka),
• powiększenie węzłów chłonnych w dole pachowym,
• zmiana w wielkości bądź kształcie piersi,
• owrzodzenie skóry piersi,
• zmiany skórne w obrębie brodawki,
• krwisty wyciek z brodawki,
• poszerzenie żył skóry piersi,
• wciągnięcie skóry lub brodawki.

Profilaktyka raka piersi

Proste zasady profilaktyki raka piersi

• 20-40 lat: samobadanie piersi raz w miesiącu, przez lekarza lub położną co 1-2 lata;
• 40-49 lat: samobadanie piersi raz w miesiącu, raz do roku przez lekarza lub położną, mammografia co 1-2 lata;
• po 50 roku życia: samobadanie piersi raz w miesiącu, raz do roku przez lekarza/położną, mammografia co roku.

Profilaktyka raka piersi – badania 

• USG piersi: szczególnie zalecane kobietom młodym, u których pierś składa się przede wszystkim z tkanki gruczołowej. W ich przypadku badanie mammografii nie jest możliwe do wykonania. 
• Mammografia: podstawowa metoda diagnostyki zmian patologicznych w piersi. Badanie nie wymaga żadnego przygotowania i jest szybkie i bezbolesne. 
• Elastografia: nowoczesne badanie USG, która ocenia twardość guza.

Rak piersi – leczenie

Jednym z podstawowych sposobów leczenia raka piersi jest leczenie chirurgiczne, które stosuje się w szczególności we wczesnych stopniach zaawansowania nowotworu. Wraz z rozwojem technologii ten rodzaj leczenia staje się mniej inwazyjny. W przypadku pierwotnego guza stosuje się leczenie oszczędzające pierś. Polega ono na usunięciu guza oraz radioterapii w formie uzupełnienia. Jeżeli u pacjentki należy również przeprowadzić leczenie chemioterapią, wykonuję się je przed rozpoczęciem radioterapii. 

Guz usuwa się z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek – w zależności od rodzaju ma on 1 cm (lumpektomia), lub co najmniej 2 cm (kwadrantektomia). W niektórych przypadkach wykonuje się również mastektomię, polegającą na amputacji całej piersi lub tkanki gruczołowej z pozostawieniem skóry, otoczki i samej brodawki. Niektóre pacjentki decydują się również na rekonstrukcję piersi, do której używa się własnych tkanek lub silikonowego implantu. U pacjentów z podejrzeniem przerzutów do pachowych węzłów chłonnych wykonuje się również ich amputacje. 

Wybór rodzaju leczenia zależy od wielu czynników m.in. wielkości guza, obecności przeciwwskazań czy preferencji chorej. 

● Radioterapia

Radioterapia również jest często stosowaną metodą leczenia u chorych na raka piersi we wszystkich stopniach zaawansowania. Po amputacji może zmniejszyć ilość nawrotów. Zwiększa też prawdopodobieństwo dłuższego życia. Jest również stosowana u pacjentów, u których przeprowadzenie leczenia chirurgicznego nie jest możliwe. W przypadku przerzutów do narządów wewnętrznych stosuje się ją jako leczenie łagodzące objawy.

U pacjentów chorujących na raka piersi najczęściej stosuje się teleradioterapię, czyli napromieniowanie zewnętrzne. Jego obszar obejmuje klatkę piersiową oraz w niektórych przypadkach pole węzłowe. Radioterapia najczęściej trwa 5 dni w tygodniu przez 5-6 tygodni. W szczególnych przypadkach stosuje się przyspieszone napromieniowanie, trwające 3 tygodnie przy podwyższeniu dawki dziennej. 

● Chemioterapia

Chemioterapia polega na podawaniu leków, które niszczą komórki nowotworowe w całym organizmie. Stosuje się ją w formie tabletek lub kroplówek bezpośrednio do układu krwionośnego. Czas trwania chemioterapii to zazwyczaj kilka miesięcy. 

W zależności od momentu przeprowadzanego leczenia jej celem może być zniszczenie mikroognisk raka niedających objawów, czy zmniejszenie rozmiarów wykrytego już guza. Może być stosowana:

• pooperycyjnie – w celu zniszczenia bezobjawowych mikroognisk;
• przedoperacyjnie – w celu zmniejszenia rozmiarów guza;
• w zaawansowanym stadium raka piersi – w przypadkach, gdy leczenie chirurgiczne nie może zostać przeprowadzone.

● Hormonoterapia

Estrogeny, czyli żeńskie hormony płciowe, wpływają na rozwój raka piersi. Właśnie dlatego hormonoterapia jest również wykorzystywana podczas leczenia ogólnego raka piersi. Jej zaletą jest niewielka toksyczność oraz to, że może być łączona z radioterapią. Stosuje się ją u pacjentów, u których w tkance guza występują receptory steroidowe, w celu zahamowania wzrostu mikroognisk (hormonoterapia przeoperacyjna) lub zmniejszania rozmiarów guza (hormonoterapia pooperacyjna). Hormonoterapia jest również wybierana jako sposób leczenia u pacjentek, u których przeprowadzenie leczenia chirurgicznego nie jest mozliwe. W takim przypadku terapia trwa aż do progresji nowotworu.

● Terapia celowana

Terapia celowana stosowana jest w późniejszych stopniach zaawansowania, szczególnie jako element leczenia pooperacyjnego. Kuracja może trwać rok we wczesnym raku piersi, lub w trakcie chemioterapii do momentu progresji nowotworu. Leki stosowane w terapii celowanej mogą podawane dożylnie lub doustnie.