Najczęstsze kontuzje w różnych dyscyplinach sportowych

Spis treści

1. Piłka nożna – zróżnicowane urazy
2. Urazy w siatkówce i koszykówce
3. Urazy w bieganiu
4. Urazy w sportach zimowych
5. Ćwiczenia na siłowni
6. Zapobieganie i leczenie

Piłka nożna – zróżnicowane urazy

Piłka nożna, jeden z najpopularniejszych sportów w Polsce, wiąże się z różnorodnymi urazami ze względu na swoją:

• intensywność,
• gwałtowne przejścia z marszu do szybkiego sprintu,
• liczne zwroty,
• charakter kontaktowy.

Według badań, 60-90% urazów dotyczy kończyn dolnych, w szczególności mięśni uda (dwugłowego, półścięgnistego, półbłoniastego – tzw. "hamstringi"), kolan i stawów skokowych. Zazwyczaj są to proste naciągnięcia mięśni lub łagodne skręcenia.

Zdecydowanie jednym z najgroźniejszych – i niestety dość częstych urazów wśród piłkarzy i piłkarek (kobiety: 2/10 tys.; mężczyźni: 0,9/10 tys.) – jest całkowite zerwanie więzadła krzyżowego przedniego kolana (w skrócie WKP lub ACL). Taki uraz często wymaga leczenia operacyjnego, a także długotrwałej rehabilitacji, jeśli sportowiec chce wrócić do poziomu gry sprzed urazu.

Urazy w siatkówce i koszykówce

Siatkówka – od lat prawdopodobnie druga najpopularniejsza dziedzina sportu w Polsce – wiąże się głównie z urazami stawów skokowych. Stanowią one nawet około 45% wszystkich urazów w siatkówce. Pozostałe to zapalenie więzadła rzepki (tzw. kolano skoczka), choroby barku oraz urazy palców. Skręcenia stawu skokowego według badań najczęściej występują wskutek bezpośredniego kontaktu z innym graczem (nawet do 59% urazów tej okolicy). Nieco rzadziej zdarzają się urazy placów, które zwykle są skutkiem bezpośredniego kontaktu z piłką podczas blokowania lub serwowania. Natomiast kolano skoczka i zapalenia ścięgien stożka rotatorów barku to choroby najczęściej doskwierające graczom przez dłuższy czas, spowodowane nadmierną eksploatacją tych elementów układu ruchu.

Urazy w bieganiu

Można powiedzieć, że jogging padł ofiarą własnego sukcesu. Prostota i dostępność tego sportu sprawiają, że wiele osób chcących zacząć uprawiać jakiś sport "dla zdrowia" w wolnym czasie wybiera właśnie bieganie. Niestety jogging, jak każdy inny sport, również wymaga odpowiedniego przygotowania motorycznego, stretchingu oraz poprawnej rozgrzewki jako uzupełnienia ćwiczeń. Osoby amatorsko trenujące bieganie często uskarżają się na: dolegliwości w okolicy ścięgna Achillesa (wg badań 10,3% wszystkich urazów wśród biegaczy), tzw. shin splints – ból wzdłuż przedniej powierzchni piszczeli (kolejne 9,4%), dolegliwości bólowe ze stawu rzepkowo-udowego (6,3% wszystkich dolegliwości narządu ruchu u biegaczy). Rzadziej spotyka się zapalenie rozcięgna podeszwowego (tzw. ostroga piętowa) czy przeciążenia pasma biodrowo-piszczelowego (ITB). Odpowiedni trening, konsultacja z fizjoterapeutą i unikanie nagłych zwiększeń intensywności mogą pomóc w minimalizacji tych dolegliwości.

Urazy w sportach zimowych

Narciarstwo i snowboarding również mają swój charakterystyczny wachlarz urazów. Według statystyk to jednak snowboard jest bardziej urazowym sportem niż narciarstwo, co więcej liczba urazów podczas jazdy na desce rosła przez ostatnie 10 lat, podczas gdy u narciarzy odsetek urazów pozostawał na stałym poziomie. Do najczęstszych kontuzji podczas amatorskiej jazdy na snowboardzie należą: złamania dalszych końców kości promieniowych (potocznie załamania nadgarstków), urazy w okolicy barku – zwichnięcia barku, złamania obojczyka i urazy głowy. Wypadek na nartach z kolei najczęściej wiąże się z urazem skrętnym kolan, który może skończyć się zerwaniem ACL. Rzadziej występują urazy barków (zwichnięcia barku czy stawu barkowo-obojczykowego) lub urazy rąk (przykładowo tzw. kciuk narciarza). W każdym z tych przypadków może zaistnieć konieczność leczenia operacyjnego – szczególnie w grupie pacjentów młodszych, gdy chory ma wysokie oczekiwania sprawnościowe.

Ćwiczenia na siłowni

Trenujący z ciężarami doznają urazów rzadziej niż trenujący sporty zespołowe. Na siłowni najczęściej dochodzi do urazów kolan, co jest związane z skrajnym zgięciem kolana w końcowej fazie przysiadu z obciążeniem. Drugim w kolejności najpopularniejszym urazem są uszkodzenia rotatorów barku, które są wynikiem nieprawidłowej techniki podnoszenia ciężarów lub nadmiernych objętości treningowych. Pierwszą trójkę typowych urazów zamyka przepuklina krążka międzykręgowego (potocznie nazywana "wypadniętym dyskiem"), która może wystąpić w wyniku niewłaściwej techniki podczas podnoszenia ciężarów, szczególnie w przysiadach lub martwych ciągach. Szczęśliwie większość przepuklin krążka międzykręgowego i urazów stożka rotatorów można z powodzeniem leczyć zachowawczo z pomocą fizjoterapeuty i rzadko wymagana jest interwencja chirurgiczna.

Zapobieganie i leczenie

Zapobieganie urazom jest kluczowym elementem praktyki sportowej. Profesjonalni sportowcy mają oczywiście wsparcie całych sztabów specjalistów, dokładnie analizujących elementy gry lub treningu skutkujące urazem, posiadają odpowiednio przygotowane plany treningowe i programy rehabilitacyjne. Jednak nawet amator nie może zaniedbywać takich podstaw jak prawidłowa rozgrzewka przed treningiem, czy stretching. To fundament zapobiegania urazom, także tym wymagającym leczenia operacyjnego. Każda osoba trenująca amatorsko powinna regularnie monitorować swój stan zdrowia, na przykład podczas konsultacji z fizjoterapeutą. Nawet jednorazowa konsultacja i odpowiedni instruktaż fizjoterapeutyczny wniesie ogromną wartość do treningów i podniesie ich bezpieczeństwo.