Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) – przyczyny, leczenie i powrót do sportu

Spis treści

1. Jak właściwie dochodzi do zerwania ACL?
2. Zerwanie WKP – diagnostyka i objawy
3. Metody leczenia zerwania ACL
4. Rehabilitacja po zerwaniu ACL
5. Powrót do sportu po zerwaniu WKP

Jak właściwie dochodzi do zerwania ACL?

Więzadło krzyżowe przednie (w skrócie WKP lub ACL) odgrywa kluczową rolę w stabilizacji kolana. Odpowiada za stabilność w płaszczyźnie strzałkowej i nieznacznie za stabilność rotacyjną. Zatem jego zerwanie najczęściej nastąpi przy ruchach rotacyjnych i przy gwałtownej zmianie prędkości, szczególnie przy zablokowanym podudziu. Ryzyko zerwania ACL występuje przykładowo podczas nagłych ruchów, zatrzymań, skrętów lub skoków, co jest typowe dla sportów, takich jak piłka nożna, koszykówka, narciarstwo czy piłka ręczna.

Zerwanie WKP – diagnostyka i objawy

Pierwsze objawy zerwania ACL to:

• gwałtowny ból,
• opuchlizna,
• uczucie niestabilności w kolanie.

Często zdarza się, że w momencie nastąpienia urazu pacjent usłyszy odgłos strzelenia, czasami usłyszą to nawet widzowie na trybunach. Diagnoza jest potwierdzana przede wszystkim za pomocą badań diagnostyki obrazowej, takich jak rezonans magnetyczny (MRI) lub RTG TELOS. Badanie fizykalne, świeżo po urazie, jest znacznie utrudnione z powodu bólu pacjenta i odruchowego napinania mięśni, niemniej po jego ustąpieniu wyraźnie uwidoczni się znaczna niestabilność kolana.

Metody leczenia zerwania ACL

Leczenie zerwania ACL może być operacyjne lub nieoperacyjne, zależnie od indywidualnych potrzeb pacjenta i jego poziomu aktywności. W przypadku całkowitego uszkodzenia ACL, odzyskanie stabilności stawu kolanowego jest możliwe tylko poprzez leczenie operacyjne. Co ciekawe, rodzaj leczenia nie ma istotnego wpływu na częstość występowania zmian zwyrodnieniowych w kolejnych okresach życia. Jednak niestabilne kolano z pewnością szybciej doprowadzi do uszkodzeń kolejnych elementów stawu, jak choćby łąkotki.

1. Leczenie nieoperacyjne składa się głównie z intensywnej rehabilitacji, mającej na celu wzmocnienie mięśni stabilizujących kolano. Jest to opcja dla osób mniej aktywnych fizycznie lub starszych, które nie planują powrotu do sportu na wysokim poziomie. Takie osoby z uwagi na niski poziom aktywności, nie będą odczuwały uciążliwości związanej z niestabilnością kolana.
    
2. Leczenie operacyjne polega na rekonstrukcji ACL, najczęściej za pomocą przeszczepu pobranego z własnego ścięgna lub więzadła pacjenta albo od dawcy. Operacja jest zalecana dla sportowców i osób młodych, które planują wrócić do pełnej aktywności. Współcześnie taką rekonstrukcję wykonuje się przy użyciu artroskopii, a więc bez otwierania stawu, lecz "zaglądając" do niego, jak przez "dziurkę od klucza".

Rehabilitacja po zerwaniu ACL

Rehabilitacja jest kolejnym po operacji i równie fundamentalnym etapem procesu leczenia po zerwaniu ACL. W początkowym okresie pooperacyjnym stosujemy często ortezę ograniczającą zakres ruchomości kolana. Wynika to z trwającego procesu wygajania się przeszczepu i jego integracją z kośćmi piszczelową i udową, przez które jest przeprowadzony. Rehabilitacja składa się z kilku etapów.

Każdy etap rehabilitacji jest indywidualnie dostosowany do pacjenta, z kolei czas trwania poszczególnych faz może się oczywiście różnić w zależności od postępów w leczeniu. Regularna współpraca z fizjoterapeutą oraz ścisłe przestrzeganie zaleceń rehabilitacyjnych są kluczowe dla pełnego powrotu do zdrowia.

Badania naukowe sugerują znaczne korzyści z przejścia cyklu rehabilitacji jeszcze przed leczeniem operacyjnym. Tacy pacjenci odnoszą korzyści w zakresie funkcji kolana, siły mięśniowej i przede wszystkim czasu powrotu do pełnej sprawności liczonej po operacji. Zatem jeśli musimy odłożyć operację w czasie – zdecydowanie warto wykorzystać ten okres na wizyty u fizjoterapeuty. Całkowity okres powrotu do sprawności liczony od urazu wydłuży się, ale okres pooperacyjny powinniśmy przejść sprawniej i mniejszym wysiłkiem.

Powrót do sportu po zerwaniu WKP

Odpowiednie leczenie i rehabilitacja mogą umożliwić powrót do pełnej aktywności sportowej. Badania pokazują, że około 55-65% sportowców wraca do poziomu sportowego sprzed kontuzji po rekonstrukcji ACL.

Kluczowe jest jednak nie tylko fizyczne, ale i psychologiczne przygotowanie pacjenta do powrotu na boisko. Wielu sportowców doświadcza obaw przed ponownym urazem. Może to wpływać na ich gotowość do powrotu do rywalizacji na poziomie zawodowym. Dlatego kluczowym członkiem zespołu medycznego, poza ortopedą i fizjoterapeutą, jest również psycholog sportowy.