Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – przyczyny, powikłania dla matki i dziecka, leczenie

Spis treści

1. Czym są niepowściągliwe wymioty ciężarnych?
2. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – przyczyny powstawania
3. Diagnostyka niepowściągliwych wymiotów ciężarnych
4. Powikłania dla matki i dziecka
5. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – leczenie i postępowanie

Czym są niepowściągliwe wymioty ciężarnych?

O niepowściągliwych wymiotach ciężarnych mówi się w momencie, kiedy prowadzą one do zaburzeń równowagi płynowej, elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej, a także są przyczyną niedoborów żywieniowych i utraty masy ciała kobiety (powyżej 3 kg lub 5% utraty masy ciała). Ze względu na występowanie powikłań – zarówno u matki, jak i u jej dziecka – bardzo ważne jest nielekceważenie występujących objawów oraz odpowiednia diagnostyka, pozwalająca na wdrożenie leczenia, poprawiającego zdrowie i jakość życia kobiety.

Czynniki ryzyka

Do cech, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia niepowściągliwych wymiotów, ciężarnych należą:

• wysoki i niski wskaźnik masy ciała przed ciążą,
• młody wiek,
• występowanie niepowściągliwych wymiotów w poprzednich ciążach,
• cukrzyca typu I.

Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – przyczyny powstawania

Naukowcom nie udało się poznać jednego mechanizmu, będącego przyczyną niepowściągliwych wymiotów u ciężarnych. Wyłoniono jednak kilka potencjalnych czynników, które przyczyniają się do choroby.

Specjaliści podkreślają, że to właśnie kombinacja kilku czynników odpowiada za początek niepowściągliwych wymiotów. Wśród tych czynników wymienia się:

• zmiany hormonalne (szczególnie wzrost bHCG, zmiana poziomu estradiolu, progesteronu i hormonów tarczycowych),
• zaburzenia pracy żołądka,
• obniżone ciśnienie spoczynkowe dolnego zwieracza przełyku,
• uwarunkowania genetyczne.

Diagnostyka niepowściągliwych wymiotów ciężarnych

W diagnozowaniu niepowściągliwych wymiotów ciężarnych istotną rolę odgrywa wywiad i obraz kliniczny. Głównym objawem choroby jest występowanie trzech lub więcej epizodów wymiotowania dziennie.

Do badań laboratoryjnych, ułatwiających wykrycie schorzenia, zalicza się:

• badanie morfologii krwi, mocznika oraz elektrolitów w surowicy krwi;
• badanie poziomu niektórych witamin;
• badanie ogólne moczu.

W przypadku niejednoznacznych objawów, bardzo ważna jest poszerzona diagnostyka różnicująca, ponieważ w przebiegu niektórych chorób układu pokarmowego i trawiennego również obecne są wzmożone wymioty.

Powikłania dla matki i dziecka

W przypadku łagodnego przebiegu choroby, nie obserwuje się poważnych powikłań. W bardziej zaostrzonych stadiach istotną rolę odgrywają powikłania psychospołeczne, niejednokrotnie będące przyczyną obniżonego nastroju, a nawet prowadzące do depresji u ciężarnej.

Dodatkowo, do organizmu kobiety nie są dostarczane wystarczające ilości pokarmu oraz płynów, co prowadzi do spadku masy ciała i odwodnienia. Mogą pojawić się niedobory witaminowe i elektrolitowe.

U płodu – w przebiegu ciężkich niepowściągliwych wymiotów ciężarnych – częściej obserwuje się ograniczenie wzrastania wewnątrzmacicznego oraz małą masę urodzeniową noworodka.

Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – leczenie i postępowanie

Zapobieganie oraz wczesne podjęcie interwencji jest źródłem sukcesu w leczeniu niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. Stosowane metody można podzielić na trzy etapy.

Etap 1 – Zapobieganie

Badania wykazały, że stosowanie wielowitaminowych preparatów dla ciężarnych, szczególnie zawierających witaminę B_6, jeszcze w okresie okołokoncepcyjnym znacząco zmniejsza częstość występowania wymiotów. W przypadku pacjentek, u których w poprzedniej ciąży wystąpiły niepowściągliwe wymioty, udowodniono, że suplementacja witaminy B₆ zmniejsza częstość nawrotu choroby w następnej ciąży.

Etap 2a – Interwencje niefarmakologiczne

Pacjentkom ciężarnym zaleca się redukcję stresu oraz odpoczynek. Kobiety powinny unikać zapachów i potraw wywołujących nudności oraz wymioty. Należy stosować właściwą dietę, opartą na częstym spożywaniu małych, nietłustych i delikatnych potraw. Ważny jest pierwszy niewielki posiłek, przyjęty niezwłocznie po wstaniu z łóżka. Spożywanie naparów ze świeżego korzenia imbiru oraz herbaty z rumianku łagodzi nudności (niestety może nasilać zgagę).

Etap 2b – Interwencje farmakologiczne

Stosowanie doksylaminy, czyli leku przeciwhistaminowego, w połączeniu z witaminą B₆ zmniejsza nasilenie nudności i wymiotów. Obie substancje można bezpiecznie stosować w ciąży, ponieważ nie mają one działania teratogennego. Ze względu na skuteczne działanie, leczenie doksylaminą i witaminą B₆ uważa się za metodę pierwszego wyboru. Dodatkowo, korzystny rezultat może przynieść stosowanie inhibitorów pompy protonowej, które również są uznawane za lek bezpieczny w ciąży.

Etap 3 – Leczenie przeciwwymiotne

Lekiem przeciwwymiotnym, stosowanym przy niepowściągliwych wymiotach ciężarnych, jest metoclopramid. Jest to lek bezpieczny do stosowania w ciąży, który nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem poronienia lub z wystąpieniem wady wrodzonej u płodu.