Szczepienia przeciwko grypie – rodzaje, wskazania, liczba dawek. Jak się przygotować do szczepienia?

Spis treści

1. Grypa – czym jest i jak może dojść do zakażenia?
2. Grypa – objawy
3. Wskazania do szczepienia przeciwko grypie
4. Szczepienie przeciw grypie – przeciwwskazania
5. Rodzaje szczepionek przeciwko grypie
6. Skuteczne szczepienie przeciw grypie – ile dawek przyjąć?
7. Jak się przygotować do szczepienia przeciwko grypie?
8. Jakie są inne szczepienia sezonowe?

Grypa – czym jest i jak może dojść do zakażenia?

Grypa to ostra wirusowa choroba zakaźna wywołana przez wirusa grypy. Choroba łatwo rozprzestrzenia się wśród nieuodpornionych ludzi: szacuje się, że jedna chora osoba zaraża średnio 4 osoby, które nie były zaszczepione.

Źródłem zakażenia jest osoba chora na grypę. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową (rozpryskiwanie kropelek śliny podczas kaszlu, kichania czy mówienia). Dodatkowo można zakazić się drogą powietrzną wraz z aerozolem wydychanym przez chorego lub podczas procedur medycznych, a także przez kontakt bezpośredni z chorym, lub pośrednio przez kontakt z przedmiotami skażonymi wydzielinami chorego.

Okres zakaźności zaczyna się 1-2 dni przed pojawieniem się objawów i twa około 5-7 dni (u dzieci do 10 dni).

Grypa – objawy

Objawy zakażenia wirusem grypy są bardzo podobne do innych infekcji układu oddechowego, a postawienie diagnozy wymaga wykonania odpowiednich testów (najczęściej test antygenowy z nosogardła). Objawy grypy zwykle występują nagle i są to zazwyczaj:

• gorączka,
• suchy kaszel,
• ból gardła,
• katar,
• ból mięśniowo-szkieletowy,
• ogólne złe samopoczucie.

Choroba zwykle trwa około tygodnia. W przebiegu grypy może dojść do wielu powikłań, m.in. zapalenia płuc i oskrzeli, zapalenia ucha środkowego, zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia, zaostrzenia istniejących chorób przewlekłych oraz powikłań neurologicznych. Grypa jest szczególnie niebezpieczna dla niemowląt, kobiet w ciąży oraz osób starszych lub z chorobami przewlekłymi.

Wskazania do szczepienia przeciwko grypie

Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO), szczepienie przeciwko grypie należy do szczepień zalecanych. Zaleca się wykonanie szczepień przeciwko grypie u wszystkich osób powyżej 6. miesiąca życia, a zwłaszcza:

• dzieciom w wieku do 5 lat,
• osobom dorosłym w wieku powyżej 55 lat,
• kobietom w ciąży lub planującym ciąże,
• osobom z chorobami przewlekłymi,
• osobom z niedoborami odporności.

Szczepionki dostępne są dla dorosłych i dzieci, które ukończyły 6. miesiąc życia.

Szczepienie przeciw grypie – przeciwwskazania

Trwałym przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko grypie jest praktycznie tylko ciężka reakcja alergiczna (anafilaksja) na poprzednią dawkę szczepionki.

Do tymczasowych przeciwwskazań do szczepienia przeciwko grypie zaliczamy:

• ostre choroby (infekcje) przebiegające z gorączką,
• zaostrzenia chorób przewlekłych (np. astmy, niewydolności serca).

W takich przypadkach szczepienie jest odraczane do czasu wyzdrowienia lub stabilizacji stanu chorego.

Przechorowanie grypy nie daje trwałej odporności, zatem konieczne jest coroczne szczepienie.

Rodzaje szczepionek przeciwko grypie

W Polsce, w sezonie jesienno-zimowym 2024/2025, dostępne są wyłącznie szczepionki "nieżywe", zawierające fragmenty wirusa grypy, które nie mogą wywołać choroby. Podawane są one domięśniowo.

Wśród szczepionek domięśniowych przeciwko grypie wyróżniamy:
 

• szczepionki "standardowe" – dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia oraz dorosłych; do szczepionek "standardowych" należą np. VaxigripTetra czy InfluvacTetra;
   
• szczepionki "wysokodawkowe" – zawierająca większą dawkę substancji czynnych (czyli antygenów) – w związku z czym wywołuje silniejszą odpowiedź układu odpornościowego i skuteczniej zabezpiecza przed zachorowaniem na grypę; zgodnie z rekomendacjami, zalecana jest osobom, które ukończyły 60. rok życia. Do szczepionek "wysokodawkowych" zaliczamy preparat EflueldaTetra.
   

Szczepionki przeciw grypie charakteryzują się najmniejszą liczbą rejestrowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych.
 

Skuteczne szczepienie przeciw grypie – ile dawek przyjąć?

Szczepienie przeciwko grypie jest szczepieniem jednodawkowym, z wyjątkiem dzieci w wieku poniżej 9 lat, u których w pierwszym sezonie szczepień konieczne podanie jest dwóch dawek szczepionki z zachowaniem 4-tygodniowego odstępu.

Szczepienia przeciw grypie zapobiegają zachorowaniom u ok. 40-70% szczepionych osób, w zależności od sezonu i grupy osób szczepionych.
 

Jak się przygotować do szczepienia przeciwko grypie?

Szczepienie przeciwko grypie nie wymaga specjalnego przygotowania. Przed podaniem szczepionki lekarz przeprowadza rozmowę i badanie, na podstawie których dokonuje kwalifikacji do szczepienia. Warto zaopatrzyć się w lek z paracetamolem, by w razie wystąpienia gorączki lub bólu móc je zwalczać.

Jakie są inne szczepienia sezonowe?

Do szczepień sezonowych można również zaliczyć szczepienie przeciwko COVID-19, które powinno być podawane zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami. Aby szczepienie miało jak największą skuteczność, zalecane jest wykorzystanie najbardziej aktualnych szczepionek, skierowanych przeciwko obecnie krążącym wariantom. W populacji ogólnej szczepienie przeciwko COVID-19 może być podawane co 6 miesięcy.

Niektórzy do szczepień sezonowych zaliczają również szczepionkę przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. W przeciwieństwie do szczepień przeciwko COVID-19 i grypy, nie chodzi tu jednak o konieczność corocznego podawania szczepionki. Sezonowość w odniesieniu do szczepionki przeciwko KZM polega na tym, że pierwsze 2 dawki szczepionki optymalnie powinny być podane przed sezonem aktywności kleszczy. Najlepszym okresem do rozpoczęcia szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu są zatem miesiące zimowe.