Przewlekły ból w perspektywie psychologicznej

Spis treści:

1. Czym jest ból przewlekły?
2. Społeczne koszty bólu przewlekłego
3. Psychologiczne konsekwencje bólu przewlekłego
4. Ból przewlekły u osób starszych
5. Co pomaga w leczeniu bólu przewlekłego?
6. Ból przewlekły – gdzie szukać pomocy?

Czym jest ból przewlekły?

Ból można przypisać do dwóch głównych kategorii: jako ostry lub przewlekły. Pierwsza grupa opisuje odczucia związane z doznanym urazem, np. złamaną ręką lub po uderzeniu się w róg szafki. Jest to adaptacyjna funkcja naszego organizmu, która ostrzega nas przed niebezpieczeństwami. Najczęściej ból odczuwany jest przez krótki czas lub do momentu zagojenia się ran (tkanek). Jednak u niektórych osób, negatywne odczucia utrzymują się przez długi czas, bez związku ze zregenerowanymi tkankami i pierwotnym sygnałem ostrzegawczym – jest to ból przewlekły.

Ból przewlekły wiąże się z licznymi konsekwencjami, np. osłabieniem mięśni i stawów, obniżeniem odporności, zaburzeniem snu, uzależnieniem od leków czy pogorszeniem zdrowia psychicznego. Brak badań uniemożliwia wskazanie dokładnej liczby osób dotkniętych tym problemem, jednak specjaliści wskazują, że jest to powszechna przypadłość, dotycząca jednego na pięciu Europejczyków. Najczęściej wynika to z bólów dolnego odcinka kręgosłupa, choroby zwyrodnieniowej stawów i nawracających bólów głowy. 

Społeczne koszty bólu przewlekłego

Niektórzy badacze sugerują, że koszty związane z bólem przewlekłym są równe kosztom ponoszonym na choroby nowotworowe i wieńcowe. Wlicza się w to takie elementy jak finansowanie usług medycznych i leków, nieobecność w pracy, utrata dochodów, finansowe obciążenie dla rodziny, a także koszty rent, zasiłków oraz odszkodowań. Przede wszystkim przewlekły ból wpływa na osobę, która go doświadcza, bezpośrednio przyczyniając się do pogorszenia jakości życia.

Psychologiczne konsekwencje przewlekłego bólu

Przewlekły ból zmienia życie osób jego doświadczających, przez co są one narażone na różne objawy zaburzeń psychicznych:

• depresji,
• zaburzeń lękowych,
• frustracji,
• nadużywania lekarstw,
• izolacji,
• samotności,
• upośledzenia funkcji poznawczych,
• problemów z uwagą oraz pamięcią,
• poczucia bezsilności,
• społecznego wycofania,
• trudności w bliskich relacjach,
• obniżenia samooceny
• zwiększenia ryzyka samobójstwa.

Jakość życia pogarsza się, a część osób wymaga całkowitej opieki, ponieważ nie są w stanie poradzić sobie z codziennymi czynnościami, np. z gotowaniem. Ograniczona aktywność może zmuszać do zmiany pracy lub jej całkowitego porzucenia, ogranicza to także dotychczasowe hobby. Ból negatywnie wpływa na opiekę nad dziećmi. Brak aktywności fizycznej oraz uczestniczenia w różnych zajęciach i warsztatach pogarsza stan psychiczny.

Ból przewlekły u osób starszych

Podeszły wiek wiąże się ze zwiększonym ryzykiem występowania wielu różnych chorób, które często są związane z odczuwaniem bólu. Dodatkowo, osoby starsze są bardziej narażone na upadki, co również prowadzi do bolesnych kontuzji. Psychologiczne konsekwencje przewlekłego bólu u seniorów są podobne do objawów pozostałych grup wiekowych. Badanie przeprowadzone na polskich seniorach doświadczających przewlekłego bólu wykazało kilka czynników pomagających poradzić sobie z cierpieniem. 

Co pomaga w leczeniu przewlekłego bólu?

Ze względu na szerokie oddziaływanie bólu przewlekłego, w przypadku jego leczenia zaleca się tak samo szerokie, interdyscyplinarne podejście. Wymaga to skupienia się na przyczynie (o ile jest to możliwe do ustalenia), objawach oraz ogólnej poprawie jakości życia pacjentów. Osobom z przewlekłym bólem zaleca się również wykonywanie różnych ćwiczeń dopasowanych do ich sytuacji, związanych np. z poprawą snu czy wysiłkiem fizycznym. Badania wskazują, że stosowanie odpowiednich zestawów ćwiczeń jest korzystniejsze niż same leki przeciwbólowe. Ważnym czynnikiem sprzyjającym leczeniu jest także terapia poznawczo-behawioralna (CBT) oraz wsparcie społeczne, udzielane ze strony rodziny i przyjaciół, a także innych osób. 

Ból przewlekły – gdzie szukać pomocy?

Jeżeli masz myśli samobójcze lub doświadczasz trudności, pomoc możesz uzyskać w jednym z poniższych miejsc:

• Kryzysowy telefon zaufania: 116 123
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111
• Telefoniczne Centrum Wsparcia: 800 70 2222