Samotni dorośli – jak samotność na nas wpływa i jak sobie z nią radzić?

Spis treści

1. Samotność a wiek
2. Jak nasza kultura wpływa na samotność?
3. Płeć a poczucie samotności
4. Wpływ samotności na zdrowie
5. Jak radzić sobie z samotnością?

Samotność a wiek

Sondaż przeprowadzony w 2022 r. w Polsce wykazał, że 53% badanych Polaków doświadczało samotności. Jednym z pierwszych skojarzeń związanych z samotnością jest obraz samotnych seniorów. Opierając się na badaniach, nie jest to takie jednoznaczne – częściej wskazują one, że samotność wiąże się z młodszym wiekiem i spada wraz z jego wzrostem. Inne wyniki sugerują związek w kształcie litery "U", gdzie młodzi dorośli i seniorzy są bardziej narażeni niż osoby w średnim wieku.

Każda grupa wiekowa wiąże się jednak z odmiennymi warunkami. Adolescenci i młodzi dorośli są bardziej podatni na samotność ze względu na mniejszą stabilność sieci społecznych i dążenie do indywidualizmu, a także wchodzenia w nowe role i przekształcenia dotychczasowych relacji w rodzinie.

U osób w średnim wieku samotność jest związana z wykonywaną pracą, stabilnością finansową oraz czasem przeznaczanym na życie prywatne. Seniorzy najczęściej zmagają się z utratą bliskich ludzi (np. ze względu na odejście na emeryturę lub śmierć), życie samemu czy ograniczoną mobilność. Wskazuje to na odmienne trudności w zależności od grupy wiekowej – dzięki temu łatwiej tworzyć celowane programy, redukujące te czynniki ryzyka.

Jak nasza kultura wpływa na samotność?

Zbadanie wpływu kulturowego na samotność nie jest proste. Wielość różnych kultur na świecie dodatkowo komplikuje to zadanie. Jednym ze sposobów uproszczenie tego problemu jest podział na kultury, w których dominuje podejście indywidualizmu w przeciwieństwie do życia w ramach kolektywu.

Większość badań sugeruje wyższy poziom samotności w krajach z kulturą kolektywną niż w indywidualistycznych. Niemniej część wyników opisuje odwrotny efekt. Warto także wziąć pod uwagę indywidualne przekonania, które nie zawsze muszą być zgodne z większością kulturową w danym kraju, co ostatecznie może również wpłynąć na odczuwaną samotność.

Płeć a poczucie samotności

Badania nad rolą płci w odczuwanej samotności dostarczają wielu cennych informacji. Kobiety rozwijają większe i aktywniejsze sieci społeczne od mężczyzn. Jednak żyją one dłużej, przez co bardziej prawdopodobne jest to, że doświadczą takich zdarzeń jak wdowieństwo lub bycie opiekunką dla współmałżonka. Są to czynniki, które wskazują na większe ryzyko odczuwania samotności przez kobiety niż mężczyzn, jednak badania tego nie potwierdzają.

Inne wyniki opisują natomiast fakt, że mężczyźni mniej chętnie dzielą się swoimi odczuciami samotności, a gdy to robią – są bardziej stygmatyzowani niż kobiety. Metaanaliza wykazała, że najbardziej podatnymi na samotność są młodzi mężczyźni, żyjący w kulturze indywidualizmu.
 

Wpływ samotności na zdrowie

Samotność nie jest związana tylko ze zdrowiem psychicznym, ponieważ wpływa także na zdrowie fizyczne. Dotychczasowe badania wskazują na związek ze:

• zmianami w funkcjonowaniu komórek;
• wzrostem występowania m.in. depresji, chorób serca, chorób metabolicznych;
• pogorszeniem funkcji poznawczych;
• przyspieszeniem rozwoju choroby Alzheimera;
• udarem;
• nadciśnieniem.

W szerszej perspektywie samotność i izolacja społeczna wiążą się także ze zwiększoną śmiertelnością.

Jak radzić sobie z samotnością?

Samotność jest złożonym zjawiskiem, dlatego radzenie sobie z nią powinno angażować wiele obszarów. Wysiłki powinny skupiać się na wzmacnianiu dotychczasowych relacji i ewentualnym budowaniu nowych. Warto porozmawiać o swoich odczuciach z bliskimi – czasami nie każdy dostrzega niepokojące objawy u innych. Najlepszym sposobem na komunikowanie własnych potrzeb jest rozmowa o nich.

Szukając nowych znajomości, warto zacząć od tego, co sprawia ci przyjemność, np. w grupach skupionych wokół tego samego hobby lub zainteresowania. Kolejną możliwością jest zaangażowanie się w działania charytatywne lub wolontariackie.

Pomocne mogą też być dedykowane grupy wsparcia. Osoby starsze, szczególnie z problemem ograniczonej mobilności, mogą docenić możliwość kontaktu zdalnego z innymi – dedykowanymi grupami wsparcia lub rodziną. Warto wspomóc w tym naszych bliskich. Badania wskazują także na skuteczność interwencji wykorzystujących zwierzęta.