Męska "żelazna" psychika – dlaczego mężczyźni nie proszą o pomoc?

Spis treści:

1. Zdrowie psychiczne mężczyzn
2. Normy kulturowe i społeczne a "męska psychika"
3. Wsparcie społeczne dla mężczyzn
4. Depresja u mężczyzn
5. Nadużywanie substancji przez mężczyzn
6. Samobójstwa mężczyzn
7. Podsumowanie – dbanie o swoje zdrowie psychiczne jest męskie
8. Gdzie szukać pomocy?

Zdrowie psychiczne mężczyzn

Dbanie o zdrowie psychiczne powinno dotyczyć wszystkich, niezależnie od wieku czy płci. Niestety, w przypadku męskiej psychiki wciąż można spotkać się z wieloma mitami oraz stygmatyzacją, co prowadzi do niewystarczającego wsparcia dla mężczyzn. Składa się na to wiele różnych czynników – z bardzo istotną rolą norm i zasad społecznych. 

Normy kulturowe i społeczne a "męska psychika"

Obszar norm społecznych, kulturowych i prawnych – obejmujących różnice międzypłciowe – czasami jest postrzegany jako kontrowersyjny czy wywołujący wiele emocji. Nie można negować jego znaczenia w kontekście zdrowia psychicznego mężczyzn. Nadal dość powszechne jest przekonanie o wzorcu męskości, które utożsamiane jest z byciem obojętnym, zdystansowanym, nieodczuwającym emocji, niepotrzebującym rozmowy i socjalnego wsparcia człowiekiem. Wzorce te mogą wydawać się na pierwszy rzut oka niegroźne, jednak skupiają się one w obrębie postrzegania męskości w bardzo wąskim świetle. Nie dopuszczają one wrażliwości i emocji – w końcu "prawdziwi mężczyźni nie płaczą", a ci, którzy to robią, określani są jako "słabi" bądź "nieprawdziwi". Ma to niestety także odzwierciedlenie w sięganiu po pomoc. Dane przedstawione przez ZUS wskazują, że łącznie w 2022 roku z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania wystawiono zwolnień lekarskich na 23 835,8 tys. dni – z czego tylko 8 974,9 tys. (37,66%) absencji było zgłoszonych przez mężczyzn.

Nacisk na postrzeganie męskości w powyższy sposób ma swoje bezpośrednie odzwierciedlenie w wielu aspektach codziennego funkcjonowania. Łączenie męskości z siłą – rozumianą w "zero-jedynkowy" sposób – jest także widoczne w marketingu wielu różnych produktów, np. kosmetyków oraz produktów higienicznych. Nawet opisy i nazwy, np. żelu pod prysznic, mogą w bardzo obrazowy sposób oddać to, jak postrzegani są mężczyźni. 

Wsparcie społeczne dla mężczyzn

Jednym z filarów zdrowia psychicznego jest wsparcie społeczne. Niestety, mężczyźni korzystają z niego rzadziej niż kobiety, a wśród przyczyn tego stanu, wymienia się normy społeczne. Podobnie sytuacja wygląda w kwestii korzystania z profesjonalnej pomocy psychologicznej oraz w dostępie do specjalistycznych ośrodków. Mężczyźni stają się niejako niewidzialni w obecnym systemie – przez poczucie wstydu, lęku, stygmatyzacji czy niewystarczającej świadomości, nie mogą otrzymać właściwego wsparcia. Część z nich może spotykać się z negatywnymi komentarzami w momencie dzielenia się swoimi emocjami w chwili trudności. Komentarze "weź się w garść" lub "prawdziwi mężczyźni nie płaczą" skutecznie zniechęcają do szukania pomocy u innych. 

Depresja u mężczyzn

Zaburzenia depresyjne nie są związane tylko z jedną płcią. Dotychczasowe badania wskazują jednak na pewne różnice w mówieniu o trudnych doświadczeniach przez mężczyzn – częściej używają oni określeń związanych ze zmęczeniem lub stresem niż ze smutkiem i zmartwieniami w porównaniu z kobietami. Są także bardziej skłonni do podejmowania ryzykownych zachowań i problemów związanych z kontrolą.

Nadużywanie substancji przez mężczyzn

Dane Polskiej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wskazują na to, że kobiety spożywają mniej alkoholu od mężczyzn. Badania naukowe wskazują, że mężczyźni są 2-3 krotnie bardziej narażeni na rozwinięcie problemowego picia. Mężczyźni także częściej zażywają fentanyl. Dwa podstawowe wyjaśnienia częstszego sięgania po substancje psychoaktywne to wpływ społeczny oraz specyficzne strategie radzenia sobie z trudnościami. Alkohol (lub inna substancja) staje się wtedy sposobem na doświadczane trudności. Według danych ZUS, w 2022 r. za zwolnienia lekarskie w grupie zaburzeń psychicznych wystawionych mężczyznom, 69,7% wiązało się konsekwencjami spowodowanymi użyciem alkoholu, co odpowiadało także za 394,4 tys. dni spędzonych przez pacjentów w szpitalach. U kobiet było to 33,8% zwolnień. 

Samobójstwa mężczyzn

W 2022 roku w Polsce życie odebrało sobie łącznie 5108 osób, a wśród nich 4261 mężczyzn. Jest to ponad 83% wszystkich zgonów w wyniku samobójstwa. Tak duże różnice płciowe nie są charakterystyczne wyłącznie w Polsce. Tendencja ta utrzymuje się w wielu krajach, np. w Kanadzie czy Nowej Zelandii. Odpowiedź na pytanie – "Skąd wynika tak duża różnica?" – nie jest łatwa i oczywista. Jednak badania podkreślają bardzo istotną rolę odpowiednich programów prewencyjnych oraz ochronnych. Poniżej znajdziesz listę miejsc, które oferują pomoc w razie doświadczanego kryzysu lub trudności. 

Podsumowanie – dbanie o swoje zdrowie psychiczne jest męskie

Dbanie o zdrowie psychiczne to wyraz troski o siebie i innych. Jest to bardzo męskie zachowanie. Na szczęście coraz więcej materiałów oraz kampanii skupia się na psychoedukacji mężczyzn. Jest to jeden z kluczowych elementów budujących świadomość, co stanowi bazę do redukcji wyżej opisanych negatywnych konsekwencji wynikających z krzywdzących stereotypów. Zdrowie psychiczne mężczyzn jest tematem złożonym, na które składa się wiele elementów związanych z normami kulturowymi oraz społecznymi.

Mężczyźni płaczą, czują się smutni, doświadczają kryzysów, wielu trudności, przeżywają emocje (zarówno te przyjemne jak i nieprzyjemne), potrzebują wsparcia ze strony innych, przytulenia czy poklepania po ramieniu. Poproszenie o pomoc, pójście do psychologa oraz przyznanie się do tego, że sobie nie radzę, to także wyraz męskości oraz dojrzałości. Warto o tym pamiętać i promować wśród swoich znajomych postawy skłaniające do dbania o wsparcie psychiczne.

Gdzie szukać pomocy?

Jeżeli masz myśli samobójcze lub doświadczasz trudności, pomoc możesz uzyskać w jednym z poniższych miejsc.

• Kryzysowy telefon zaufania: 116 123
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111
• Telefoniczne Centrum Wsparcia: 800 70 2222
• Życie warte jest rozmowy: zwjr.pl 
• W sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia: 112