19 października 2022
Depresja w dojrzałym wieku – nie bój się prosić o pomoc
Wydłużanie się długości życia oraz starzenie się społeczeństwa tworzy nowe wyzwania społeczne i medyczne. Jednymi z najczęściej występujących objawów u osób po 65 roku życia, oprócz otępienia są objawy depresyjne. Wpływają one negatywnie nie tylko na pogorszenie się jakości życia, ale także na przebieg oraz leczenie innych chorób.
Spis treści:
Depresja u osób starszych – czym jest?
Depresja może dotyczyć osób w każdym wieku, również seniorów. Badacze wskazują, że około 15% osób po 65 r.ż. zmaga się z depresją, a u osób powyżej 80 r.ż. ten problem dotyczy aż 33% populacji. Depresja to zaburzenie nastroju i emocji, a typowym objawem niezależnie od wieku jest obniżenie nastroju i aktywności oraz lęk. W innych symptomach zaznacza się jednak ich atypowość – starsza osoba z depresją nie będzie miała tych samych objawów co młodsza. U seniorów można wyróżnić charakterystyczny symptom, tzw. zespół apatyczno-asteniczny. Cechuje się on zaburzeniami snu, łaknienia, osłabieniem fizycznym oraz brakiem zainteresowań. Często występuje wraz z innymi chorobami, np. Alzheimerem czy otępieniem.
Przyczyny depresji u seniorów
Przyczyny powstania depresji u osób starszych są złożone oraz zróżnicowane. Jednym z najważniejszych czynników ryzyka jest stan zdrowia. Większość chorób, a w szczególności te o charakterze przewlekłym i związane z bólem, stanowią istotny czynnik sprzyjający rozwojowi symptomów depresyjnych. Do innych czynników zalicza się:
- samotność,
- przejście na emeryturę oraz poczucie nieprzydatności,
- strata partnera życiowego – nieadaptacyjna żałoba,
- przewlekłe choroby takie jak choroby naczyń, stan po udarze, zawał, cukrzyca,
- przewlekłe infekcje – WZW C, borelioza,
- nowotwór,
- ograniczenie sprawności i aktywności,
- zależność od innych osób,
- otępienie.
Diagnoza depresji u osób starszych
Diagnoza depresji u osób starszych jest trudna, co wynika z atypowego przebiegu choroby oraz specyficznych objawów często utożsamianych z innymi chorobami somatycznymi. Dodatkowo w niektórych przypadkach trudno stwierdzić, czy depresja wystąpiła w skutek choroby, czy jest jej przyczyną. Wszystkie powyższe elementy należy rozważyć w momencie stawiania diagnozy. Jedną z popularniejszych metod diagnozy jest Geriatryczna Skala Oceny Depresji.
Renta z powodu depresji
W polskim prawie przewidziano wsparcie dla osób, które z powodu choroby nie mogą pracować. Jest to renta chorobowa, która jest przyznawana przez ZUS. Przepisy nie określają szczegółowo z tytułu jakich chorób może ona zostać przyznana, więc teoretycznie w uzasadnionych przypadkach, lekarz orzecznik może zdecydować o przyznaniu renty. Prawo do otrzymywania renty jest jednak ograniczone do momentu otrzymywania emerytury.
Metody terapii depresji u starszych osób
Seniorzy mają dostępne różne formy leczenia depresji. Do najczęstszych metod pomocy zalicza się terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia interpersonalna (IPT), farmakoterapia czy wsparcie społeczne. Dotychczasowe badania pozwalają ustalić, które formy terapii są najskuteczniejsze. Wyniki wskazują, że jest to psychoterapia poznawczo-behawioralna, która jest bardziej skuteczną metodą pomocy niż terapia interpersonalna czy ćwiczenia fizyczne. Jeżeli podejrzewasz u siebie lub swoich bliskich niepokojące objawy, możesz skonsultować się z psychologiem.
Czynniki chroniące seniorów przed depresją
Tak jak istnieją czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo rozwoju depresji, tak można wyróżnić czynniki chroniące przed jej rozwojem. Zaliczyć do nich można:
- silne więzi emocjonalne z przyjaciółmi i rodziną,
- aktywność fizyczna,
- utrzymywanie pozytywnych kontaktów z sąsiadami,
- wcześniejsze pozytywne nastawienie do starości,
- zaangażowanie społeczne, np. uczestnictwo w zajęciach Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
Źródła
Babiarczyk, B., Schlegel-Zawadzka, M. i Turbiarz, A. (2013). Ocena częstości występowania objawów depresji w populacji osób powyżej 65. roku życia. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, (19), 453-457.
Burzyńska, M. i Maniecka-Bryła, I. (2013). Występowanie depresji u osób starszych korzystających z pomocy społecznej – wstępne wyniki badania. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oecinomica, (297).
Grodzicki T., Kocemba J. i Skalska A. (2007). Geriatria. Gdańsk: Via Medica.
Grzanka-Tykwińska, A. i Kędziora-Kornatowska, K. (2010). Znaczenie wybranych form aktywności w żuciu osób w podeszłym wieku. Gerontologia Polska, (18), 29-32.
Pinquart , M., Duberstein P. R. i Lyness, J. M. (2007). Effects of psychotherapy and other behavioral interventions on clinically depressed older adults: A meta-analysis. Aging & Mental Health, (11:6), 645-657. DOI: 10.1080/13607860701529635