Biegunka

Spis treści

1. Co to jest biegunka?
2. Skąd bierze się choroba?
3. Ochrona przed zachorowaniem
4. Nawadnianie – największy sprzymierzeniec
5. Dieta podczas biegunki
6. Pomocne leki
7. Kiedy zgłosić się do lekarza?

Co to jest biegunka?

O biegunce mówimy, gdy wystąpią co najmniej 3 luźne lub wodniste stolce w ciągu doby oraz zawsze, kiedy pojawi się w nich śluz, ropa lub krew. Choroba może w różnym stopniu wpływać na Twoją codzienną aktywność. 

Skąd bierze się choroba?

Pojawia się zwykle, jeśli spożyjesz pokarm lub wodę zanieczyszczone chorobotwórczymi drobnoustrojami, czyli na przykład kiedy Twój posiłek przygotuje nosiciel patogenu. W związku z tym najwyższe ryzyko zachorowania występuje, jeśli podróżujesz do krajów rozwijających się o niskim poziomie higieny. Czasem biegunkę powoduje też zmiana diety czy stres związany z podróżą.  

Ochrona przed zachorowaniem

Pamiętaj, że biegunka może wystąpić zarówno podczas niedalekiej podróży do innego miasta, jak i w czasie zwiedzania egzotycznych krajów. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania zawsze jedz pokarmy z pewnego źródła i odpowiednio je przygotuj. Poza higieną posiłków koniecznie zwróć także uwagę na dokładne mycie rąk przed przygotowaniem i przed spożyciem posiłku. Ewentualnie jeśli nie masz dostępu do wody z mydłem – możesz zastosować dezynfekcję chusteczkami lub żelem zawierającymi 60% roztwór alkoholu. 

Przed tropikalnymi podróżami wybierz się wcześniej do lekarza. Jeśli podróżujesz do rejonów, gdzie biegunka występuje szczególnie często, może zaproponować zastosowanie profilaktyczne antybiotyków lub szczepionki.

Napoje i żywność podczas biegunki

Nawadnianie - największy sprzymierzeniec

Jeśli biegunka mimo zachowania higieny wystąpi, zwykle przebiega w sposób łagodny. W tym przypadku zwykle sam możesz poradzić sobie z objawami. Podstawą jest nawadnianie doustne – pij do woli, bez ograniczeń, najlepiej wodę lub napoje izotoniczne (szczególnie podobają się dzieciom, ze względu na różnorodne kolory). W celu uzupełnienia strat soli możesz jeść słone przekąski, takie jak np. krakersy.

Dostępne są także doustne płyny nawadniające (ORS – oral rehydration salts), które uzupełniają zarówno straty wody, jak i elektrolitów (soli). Świetnie sprawdzają się u dzieci i u dorosłych. Podawaj je maksymalnie schłodzone, małymi porcjami (podane na ciepło w dużej ilości mogą powodować odruch wymiotny). Aby zachęcić dziecko do picia możesz zastosować preparaty smakowe. Nieświadomi rodzice często błędnie zwlekają z podaniem płynu do konsultacji lekarskiej – nigdy nie czekaj i natychmiast zacznij pojenie! U dzieci jest ono szczególnie ważne, ponieważ są bardziej podatne na odwodnienie. 

Dieta podczas biegunki

Po 4-6 godzinach spożywania wyłącznie płynów włącz posiłki. Utrzymaj dietę lekkostrawną do zakończenia biegunki. Bazuje ona na gotowanej skrobi i kaszach. Dodatkowo możesz jeść krakersy, banany, jogurt, zupy, gotowane mięso i warzywa. Dzieci karm odpowiednio do wieku (u niemowląt kontynuuj karmienie piersią). Jeśli są jeszcze w fazie rozszerzania diety nie wprowadzaj nowych produktów.

Spożywaj posiłki częściej niż zwykle, w mniejszych porcjach. Unikaj napojów o dużej zawartości cukru (napoje gazowane, soki klarowane), słodkiego mleka, potraw ciężkostrawnych i smażonych. Listę produktów zalecanych i niezalecanych podczas biegunki możesz sprawdzić tutaj.

Pomocne leki

W celu złagodzenia objawów możesz przyjąć lek zawierający loperamid, szczególnie jeśli biegunka jest wodnista. Bezwzględnie nie stosuj tych leków na własną rękę, jeśli w treści biegunkowej obecna jest krew lub występuje gorączka. Dzieciom natomiast możesz podać smektyn dwuoktanościenny (inna nazwa: smektyn, diosmektyt) oraz probiotyki o udowodnionej skuteczności (zawierające szczepy Lactobacillus rhamnosus GG lub Saccharomyces boulardii). Dorośli również mogą przyjmować probiotyki, jednak ich skuteczność w tej grupie wiekowej jest niepewna.

Postępowanie podczas biegunki - podsumowanie

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Do lekarza powinieneś zgłosić się zawsze, kiedy występuje chociaż jeden z poniższych objawów:

• krew i/lub śluz w stolcu,
• biegunka z gorączką (temperatura > 38oC), 
• powtarzające się wymioty, 
• odmowa przyjmowania płynów (głównie dzieci),
• przewlekanie się biegunki powyżej 7 dni,
• bardzo liczne wodniste wypróżnienia (>10 dobowo), 
• przedłużanie się biegunki powyżej 3 dni przy współistnieniu istotnych chorób (np. serca i naczyń, nerek, nieswoistego zapalenia jelit lub cukrzycy).
• objawy odwodnienia wymagające konsultacji lekarskiej:
  • szybkie tętno i niskie ciśnienie tętnicze krwi,
  • bardzo duży spadek ilości oddawanego moczu (u dzieci sucha pielucha),
  • nieprawidłowy rytm oddychania (głęboki, przyspieszony oddech),
  • suchość śluzówek (suche oczy, język),
  • sucha i mało elastyczna skóra,
  • zapadnięte gałki oczne,
  • wzmożone pragnienie,
  • u dzieci dodatkowo płacz bez wydzielania łez oraz zapadnięte ciemiączko u niemowląt.