Jak można walczyć z nietolerancją pokarmową?
Nietolerancja pokarmowa może być spowodowana częstym spożywaniem pokarmów wywołujących reakcje alergiczne. Uszkodzona wówczas zostaje błona śluzowa jelita cienkiego, a bakterie i toksyny oraz niestrawione resztki pokarmowe zaczynają przedostawać się do krwiobiegu. Nietolerancja pokarmowa może także pojawić się w wyniku mało urozmaiconej diety.
Spis treści:
Co powoduje nietolerancje pokarmowe?
Niektóre składniki pokarmowe i dodatki do żywności są również odpowiedzialne za niepożądane objawy ze strony przewodu pokarmowego.
1. Skrobia
Przykładowo skrobia zawarta w roślinach strączkowych: kapusta, otręby, ziarna zbóż i inne pokarmy wpływające na powstawanie "gazów". Powodują one m.in. osłabienie działania dolnego zwieracza przełyku. Natomiast produkty spożywcze wysokotłuszczowe opóźniają opróżnianie żołądkowe, co może być przyczyną zgagi i dyspepsji.
2. Fruktoza
Innym przykładem wywołującym nietolerancje pokarmową jest fruktoza. Fruktoza jest monosacharydem i naturalnie występuje w owocach, miodzie oraz sokach owocowych. Dodawana jest do wielu produktów żywnościowych, takich jak płatki śniadaniowe, słodycze, dżemy oraz słodziki. Spożywanie większej ilości fruktozy może prowadzić do problemów żołądkowo‑jelitowych zarówno u osób zdrowych, jak i u osób z zespołem jelita nadwrażliwego.
Fruktoza spożywana w niewielkich ilościach wchłania się całkowicie w jelicie cienkim. Na jej przyswajanie stymulująco wpływa glukoza i galaktoza. Najskuteczniej wchłania się, gdy jest spożywana w produktach z zawartością równoważnej ilości glukozy, do których należą na przykład: syrop kukurydziany, banany czy truskawki. Do produktów spożywczych zawierających fruktozę w nadmiarze w stosunku do glukozy zalicza się: miód, pomarańcze, daktyle i niektóre produkty przetworzone.
3. Laktoza
Głównym przykładem nieimmunologicznej reakcji na pokarm jest nietolerancja laktozy powodująca objawy ze strony przewodu pokarmowego (takie jak wzdęcia, kurczowe bóle brzucha, biegunka). Dzieje się tak po spożyciu produktów zawierających laktozę, głównie mleka i jego przetworów, a także lodów i masła. Objawy te są wynikiem uszkodzenia ściany jelita przez florę bakteryjną u osób z niską aktywnością laktozy.
Niekorzystnych objawów żołądkowo‑jelitowych spowodowanych nietolerancją laktozy nie powoduje większość jogurtów i twardych serów, gdyż do produkcji tych wyrobów używane są bakterie rozkładające laktozę. W ten sposób poziom laktozy w tych produktach jest bardzo niski lub wręcz zerowy.
U większości osób z nietolerancją laktozy następuje uwarunkowany genetycznie stopniowy spadek aktywności laktazy w błonie śluzowej jelita, zwany pierwotnym niedoborem laktazy typu dorosłych. Nierozłożona w związku z tym laktoza po przejściu do jelita grubego ulega fermentacji bakteryjnej, w wyniku czego powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, woda i gazy – dwutlenek węgla i wodór.
Badania na nietolerancje pokarmowe
Od pewnego czasu istnieją testy na nietolerancje pokarmowe zależne od IgG pozwalające na rozpoznawanie nietolerancji, ustalenie czynników, które ją stymulują i opracowanie na przyszłość postępowania leczniczego i profilaktycznego.
Testy laboratoryjne na nietolerancje pokarmowe są oparte na metodzie immunoenzymatycznej ELISA albo na nowoczesnej metodzie mikromacierzy. Od pacjenta pobiera się z palca próbkę krwi, którą następnie bada się pod kątem obecności przeciwciał IgG. Wynik badania laboratoryjnego jest gotowy po 10-14 dniach. Można na jego podstawie określić nietolerancję pokarmową na przykład na produkty mleczne, ryby i owoce morza, owoce, produkty zbożowe, warzywa, orzechy i nasiona, drób i mięso oraz na zioła i przyprawy.
Diagnoza - co dalej?
Po otrzymaniu wyniku konieczne jest przeanalizowanie dotychczasowej diety. Warto przygotować listę produktów, które spożywa się na co dzień, lub przez określony czas, np. przez tydzień i prowadzić dzienniczek żywieniowy. Następnie należy przeanalizować, które ze spożywanych produktów występują na wyniku dodatnim i po ich spożyciu pojawiają się niepokojące objawy.
Wówczas zaleca się wdrożenie diety eliminacyjnej, czyli czasowe wykluczenie danego produktu z diety. Dieta eliminacyjna nie jest dietą na całe życie. Jej cel to wyciszenie stanu zapalnego toczącego się w jelitach. Okres eliminacji jest indywidualnie zróżnicowany. Minimalny czas trwania takiej diety to 3 miesiące, ale zaleca się stosowanie jej przez 6 lub nawet 12 miesięcy, a następnie powolne wracanie do produktów wyeliminowanych przy jednoczesnym obserwowaniu reakcji organizmu.
W przypadku ponownego wystąpienia objawów nietolerancji pokarmowych, należy wykluczyć dany pokarm z diety. Największą trudnością podczas stosowania diety eliminacyjnej jest poznanie nowych produktów, które staną się podstawą codziennego jadłospisu.