Terapia EMDR – czym jest i komu jest zalecana?

EMDR to metoda psychoterapii łącząca techniki z wielu innych podejść, np. terapii poznawczo-behawioralnej. Jest oparta na dowodach naukowych, a jej skuteczność potwierdzono w licznych badaniach naukowych. Pierwotnie została opracowana w celu pomocy osobom po doświadczeniu traumy i silnych stresorów. Szczególnie dotyczyło to terapii PTSD (zespołu stresu pourazowego). Obecne badania naukowe wskazują, że EMDR jest skuteczny także w przypadku wielu innych trudności psychicznych takich jak zaburzenia lękowe, depresja, chroniczny ból, uzależnienia czy zaburzenie obsesyjno-kompulsywne. Jest również zalecana niezależnie od wieku. Terapię EMDR rekomendują najważniejsze organizacje i stowarzyszenia specjalistyczne w zakresie zdrowia psychicznego, m.in. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA), Europejskie Towarzystwo Badań nad Stresem Traumatycznym (ESTSS) czy Polskie Towarzystwo Badań nad Stresem Traumatycznym (PTBST). 

 

Francine Shapiro zauważyła, że szybkie i powtarzające się ruchy gałek ocznych mogą zmniejszyć intensywność nieprzyjemnych emocji i myśli. To doświadczenie zainspirowało ją do przeprowadzenia szczegółowych badań, których efektem było zapoczątkowanie nowego nurtu w psychoterapii. Mówiąc o terapii EMDR często wykorzystuje się metaforę gojenia się ran. Nasze organizmy naturalnie wykształciły zdolność do radzenia sobie z różnego rodzaju zranieniami. Podobnie jak ciało, również psychika człowieka jest wyposażona w naturalny mechanizm gojenia się ran, który określa się jako „przetwarzanie”. Czasami jednak proces ten jest zatrzymany i do jego odblokowania, konieczna jest interwencja z zewnętrz. Osoba nie jest wtedy w stanie poradzić sobie sama (przetworzyć) trudnego wydarzenia i zamiast powrotu do zdrowia, pojawia się cierpienie i nieprzyjemne odczucia, co wpływa na niższą jakość życia.

 

Badacze zauważyli, że zastosowanie bilateralnej stymulacji mózgu (aktywowanie jednocześnie obu półkul), wpływa pozytywnie na polepszenie zdolności do przetwarzania trudnych doświadczeń. Dlatego terapeuci EMDR podczas sesji wykorzystują różne techniki stymulacji, np. poprzez poproszenie o wodzenie oczami za dłonią terapeuty lub trzymanie w dłoni specjalnie pulsujących urządzeń. Jest to uproszczony opis mechanizmów zachodzących w mózgu, które aktywują wiele struktur odpowiedzialnych za wspomnienia czy przetwarzanie emocji. Terapia EMDR jest więc oparta na neurofizjologii. 

 

Opisując terapię EMDR można wyróżnić 8 typowych faz w trakcie procesu terapeutycznego. W zależności od indywidualnej sytuacji, fazy mogą różnić się między sobą czasem trwania. 
 

Jest to początkowy etap terapii, podczas którego psychoterapeuta zapoznaje się z historią danej osoby. Opracowywany jest również plan terapeutyczny. Podczas tej fazy pacjent opowiada o swoich doświadczeniach, trudnościach oraz niepokojących go objawach. 
 

W tej fazie jednym z najważniejszych elementów jest wypracowanie zaufania między pacjentem a terapeutą. Jakość tej więzi mocno wpływa na skuteczność terapii. Psychoterapeuta uczy również metod pozwalających lepiej radzić sobie z doświadczanym stresem. Pacjent jest także zapoznawany z bilateralną stymulacją mózgu, czyli np. z wodzeniem wzrokiem za dłonią. Dodatkowo poprzez psychoedukację wyjaśnia się założenia terapii EMDR, dzięki czemu pacjentowi łatwiej jest zrozumieć sam proces zdrowienia. 
 

Faza trzecia odnosi się do momentu, w którym pacjent zostaje poproszony o przywołanie wybranego wspomnienia będącego źródłem nieprzyjemnych odczuć. Dodatkowo musi przywołać negatywne przekonanie o samym sobie towarzyszące temu obrazowi, a także pozytywne przekonanie. Oba twierdzenia są również oceniane pod kątem intensywności. 
 

Podczas tego etapu pacjent dzięki bilateralnej stymulacji mózgu przetwarza trudne wspomnienie. Proces ten trwa do momentu, w którym jego intensywność zdecydowanie spadnie poniżej wyjściowego poziomu, który często mógł być wręcz paraliżujący. Dzięki temu udaje się zerwać sieć skojarzeń między wspomnieniem a nieprzyjemnymi uczuciami. 
 

W tej fazie wzmacnia się pozytywne przekonania pacjenta o samym sobie. Wykorzystuje się w tym celu przekonania omówione w fazie 3. 
 

Wiele badań potwierdziło związek zdrowia psychicznego z objawami odczuwanymi w ciele. W związku z tym pacjenci uczą się identyfikować sygnały płynące z ich ciała. Jeśli osoba wciąż doświadcza napięcia, terapeuta zastosuje kolejne stymulacje, żeby w całości „wyczyścić” wszystkie elementy wywołujące napięcie. 
 

Obejmuje to każdą sesję terapeutyczną i sprowadza się do zasady, wedle której pacjent nie może wyjść z sesji w gorszym stanie niż był na jej początku. Terapeuci mogą również w określonych przypadkach zostawiać specjalne prace domowe lub ćwiczenia, które ułatwiają przetwarzanie.
 

Jest to mechanizm sprawdzający trwałość wypracowanych zmian stosowany na początku każdej sesji. 

 

Szukając pomocy warto zweryfikować umiejętności i szkolenia wybranego psychoterapeuty. Każdy psychoterapeuta i psycholog nie powinien odmówić na prośbę o pokazanie dyplomu ukończenia studiów psychologicznych czy certyfikatów ukończenia szkolenia. Listę certyfikowanych terapeutów EMDR prowadzi Polskie Towarzystwo Terapii EMDR. 

 

Z terapii EMDR możesz skorzystać w Centrum Medyczne PZU Zdrowie Puławska.