Ukąszenie przez tropikalnego węża, pająka, skorpiona – pierwsza pomoc, na co uważać

Pielęgniarka

5 min.

W tropikalnych regionach świata, węże, pająki oraz skorpiony stanowią realne zagrożenie dla ludzi. Ich ukąszenia mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach – nawet do śmierci. Zrozumienie, jak rozpoznać zagrożenie, jak się chronić i jak reagować w sytuacji ukąszenia, jest kluczowe dla osób podróżujących do tych regionów lub tam mieszkających.

Jak chronić się przed ukąszeniem?

Świadomość zagrożeń

Podstawową metodą zapobiegania ukąszeniom jest świadomość tego, gdzie można napotkać niebezpieczne zwierzęta. W tropikalnych regionach szczególnie niebezpieczne mogą być lasy deszczowe, pustynie, dżungle, a także tereny wiejskie. Ważne jest, by zawsze zbierać informacje o faunie regionu, który zamierzamy odwiedzić.

Odpowiednia odzież

Noszenie odpowiedniej odzieży to kluczowy element ochrony przed ukąszeniami. Podczas wędrówek po terenach z wysokim ryzykiem występowania węży czy skorpionów, zaleca się noszenie długich spodni, grubych skarpet oraz butów z wysoką cholewką. Chroni to nie tylko przed samym ukąszeniem, ale również przed przypadkowym nadepnięciem na zwierzę.

Zabezpieczenie miejsca zamieszkania

Jeśli przebywamy w miejscach, gdzie występują niebezpieczne zwierzęta, warto zadbać o odpowiednie zabezpieczenia. Siatki na okna i drzwi, moskitiery oraz regularne sprzątanie wnętrza domu mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zetknięcia się z niechcianymi gośćmi. W przypadku skorpionów i pająków należy szczególnie zwrócić uwagę na zakamarki, gdzie mogą się ukrywać.

Ostrożność

Spacerując po terenach z wysokim ryzykiem napotkania węży, skorpionów lub pająków, warto zachować ostrożność. Unikajmy dotykania kamieni, gałęzi i liści, pod którymi mogą się ukrywać zwierzęta. Dobrą praktyką jest także używanie kijka do poruszania roślinności w miejscach, gdzie widoczność jest ograniczona.

Objawy ukąszenia

Ukąszenia węży, pająków i skorpionów mogą wywoływać różnorodne objawy, które zależą od gatunku oraz ilości jadu wprowadzonego do organizmu.

Ukąszenie węża

Większość węży tropikalnych, takich jak kobry, żmije czy mamby, posiada silnie toksyczny jad. Objawy ukąszenia przez jadowitego węża mogą się rozwijać szybko i obejmują:

silny ból w miejscu ukąszenia,
obrzęk, zaczerwienienie, a często także zasinienie w okolicy rany,
nudności i wymioty,
bóle brzucha,
drętwienie oraz osłabienie mięśni,
problemy z oddychaniem lub przyspieszony oddech,
w skrajnych przypadkach: zapaść krążeniową, paraliż, a nawet śmierć.

Warto pamiętać, że objawy te mogą się różnić w zależności od gatunku węża, a także od tego, czy wąż wprowadził całą dawkę jadu.

Ukąszenie pająka

W tropikach można spotkać kilka gatunków pająków, których ukąszenia są szczególnie groźne, jak np. wałęsak brazylijski. Objawy ukąszenia przez jadowitego pająka to:

miejscowy ból, zaczerwienienie i obrzęk,
bóle mięśni i stawów,
gorączka, dreszcze,
zaburzenia pracy serca,
drgawki, w skrajnych przypadkach utrata przytomności.

Niektóre pająki wstrzykują neurotoksyny, które mogą wywołać problemy neurologiczne i doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.

Ukąszenie skorpiona

Ukąszenie skorpiona zazwyczaj powoduje:

natychmiastowy, bardzo ostry ból w miejscu ukąszenia,
obrzęk i zaczerwienienie,
nudności, wymioty,
trudności z oddychaniem,
nadmierne pocenie się,
przyspieszone bicie serca,
skurcze mięśni i drgawki.

W zależności od gatunku skorpiona objawy mogą być łagodne, ale również mogą prowadzić do zagrażających życiu powikłań.

Skutki ukąszenia

Ukąszenia mogą prowadzić do krótkotrwałych, jak i długotrwałych konsekwencji zdrowotnych. Skutki te zależą od ilości wprowadzonego jadu, reakcji organizmu, a także od szybkości udzielenia pierwszej pomocy.

Zatrucia i uszkodzenia organów

W przypadku silnie jadowitych węży i skorpionów jad może doprowadzić do niewydolności narządów wewnętrznych. Szczególnie zagrożone są nerki, wątroba i serce. Neurotoksyny mogą wywołać porażenie mięśni, w tym tych odpowiedzialnych za oddychanie.

Powikłania neurologiczne

Niektóre jad pająków i węży może prowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego, co skutkuje drgawkami, paraliżem lub nawet trwałymi zaburzeniami ruchowymi.

Infekcje

Miejsce ukąszenia może być narażone na infekcje bakteryjne, jeśli rana nie jest odpowiednio pielęgnowana. Powikłania takie mogą prowadzić do ropni lub nawet posocznicy.

Śmierć

W skrajnych przypadkach, jeśli nie udzieli się odpowiedniej pomocy medycznej, ukąszenie może prowadzić do śmierci, zwłaszcza w wyniku zapaści krążeniowej, niewydolności oddechowej lub sepsy.

Pierwsza pomoc po ukąszeniu

Szybka i skuteczna reakcja na ukąszenie może uratować życie.

Zachowaj spokój
Panika zwiększa tętno, co może przyspieszyć rozprzestrzenianie się jadu w organizmie. Ważne jest, aby osoba ukąszona zachowała spokój i ograniczyła ruchy.
Unieruchomienie miejsca ukąszenia
W przypadku ukąszenia przez węża lub skorpiona należy unieruchomić miejsce ukąszenia, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się jadu. Najlepiej trzymać kończynę poniżej poziomu serca.
Szybka pomoc medyczna
Niezbędne jest jak najszybsze skontaktowanie się z lekarzem. W przypadku ukąszenia przez węża, konieczne może być podanie surowicy przeciwjadowej. W miarę możliwości warto zapamiętać wygląd zwierzęcia, które ukąsiło, co ułatwi identyfikację rodzaju jadu.
Unikanie interwencji domowych
Nie zaleca się zasysania jadu, nakładania opasek uciskowych ani nacinania rany. Te metody mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Ważne jest, by jak najszybciej skontaktować się ze służbami medycznymi.
Przemycie rany
Jeśli to możliwe, delikatnie przemyj miejsce ukąszenia wodą i mydłem, aby zmniejszyć ryzyko infekcji. Nie należy stosować alkoholu ani innych substancji chemicznych.

Podsumowanie

Ukąszenia przez tropikalne węże, pająki i skorpiony to poważne zagrożenie, które może prowadzić do ciężkich powikłań zdrowotnych, a nawet śmierci. Kluczowe znaczenie ma świadomość zagrożeń, odpowiednie przygotowanie i ochrona, a także szybka reakcja na ukąszenie. Znajomość objawów i metod pierwszej pomocy może uratować życie, dlatego każda osoba wybierająca się do regionów tropikalnych powinna być dobrze przygotowana na takie sytuacje.

Podziel się artykułem nafacebook twitter

Źródła

Chippaux, J. P. (2017). Snakebite Envenomation in Humans and Animals in Sub-Saharan Africa: A Neglected Health Issue. Journal of Venomous Animals and Toxins including Tropical Diseases, 23, 38.
World Health Organization. (2017). Guidelines for the Management of Snakebites. 2nd ed. Geneva: WHO Press.
Niebezpieczne zwierzęta w tropiku [online], [dostęp 28 sierpnia 2024], https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/problemy/163046,niebezpieczne-zwierzeta-w-tropiku

Artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji lekarskiej. Celem materiału jest promocja zdrowia i profilaktyki chorób. Pamiętaj, że proces leczenia powinien być dostosowywany do indywidualnej sytuacji pacjenta. Jeżeli zauważasz u siebie niepokojące objawy, skonsultuj je z lekarzem.