Padaczka – przyczyny, objawy, leczenie

Spis treści:

Co to jest padaczka?
Skąd bierze się padaczka?
Diagnostyka padaczki
Pierwsza pomoc

Co to jest padaczka?

Padaczka jest schorzeniem neurologicznym, które wynika z przejściowych zaburzeń w funkcji elektrycznej mózgu. Wpływa na komunikację pomiędzy neuronami i w zależności od umiejscowienia oraz rozległości dysfunkcyjnego obszaru może manifestować się w różny sposób. Najczęstszą manifestacją padaczki są napady drgawkowe przebiegające z utratą świadomości. Choroba może jednak przebiegać również pod postacią innych zaburzeń ruchowych, czuciowych, zmysłowych (np. zaburzenia widzenia, słuchu, smaku), a także objawiać się zaburzeniami zachowania lub kontaktu (np. napady nieświadomości). Manifestacje ruchowe lub czuciowe mogą być ograniczone, np. do jednej kończyny lub uogólnione, dotyczące całego ciała.

„Typowy” napad, który większości osób kojarzy się z padaczką to tzw. napad toniczno-kloniczny (grand mal). Objawia się on nagłą utratą przytomność, wyprężeniem ciała związanym ze wzrostem napięcia mięśni (etap toniczny) z następującymi po nim uogólnionymi drgawkami (etap kloniczny). Mogą wystąpić dodatkowo takie objawy jak zasinienie twarzy, „piana z ust”, przygryzienie języka czy oddanie moczu lub stolca. Pacjent po napadzie często jest bardzo senny i rozkojarzony.

Skąd bierze się padaczka?

Na padaczkę można zachorować w każdym wieku, najczęściej jednak chorują noworodki oraz osoby starsze, powyżej 65 roku życia. Znanych jest wiele przyczyn padaczki, jednak wciąż około połowy przypadków ma nieznaną przyczynę. Spośród znanych czynników możemy wyróżnić:

• Predyspozycje genetyczne, związane z występowaniem mutacji w określonych genach.
• Zaburzenia strukturalne mózgu. U noworodków do tej grupy zaliczymy np. wylewy krwi do mózgu w okresie ciąży spowodowane urazem czy uszkodzenia okołoporodowe. Wśród przyczyn strukturalnych odpowiedzialnych za rozwój padaczki w późniejszym wieku możemy wskazać m.in. guzy mózgu czy zmiany pourazowe.
• Wady rozwojowe są przyczyną padaczek, które zwykle manifestują się u noworodków i niemowląt. 
• Powikłania zakażeń. Padaczka może rozwinąć się w przebiegu AIDS, zapalenia mózgu czy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. U noworodków może być wynikiem przebytych w trakcie ciąży infekcji szczególnymi patogenami (np. CMV, toksoplazmoza).
• Zmiany naczyniowe wrodzone lub powstałe w wyniku udaru krwotocznego bądź niedokrwiennego.
• Choroby neurozwyrodnieniowe, takie jak np. choroba Alzheimera.

Diagnostyka padaczki

Diagnostyką padaczki zajmuje się lekarz neurolog lub w przypadku dzieci – neurolog dziecięcy. Bardzo duże znaczenie ma rozmowa z pacjentem oraz osobami, które były świadkami napadu. Ustalenie dokładnego przebiegu zdarzeń oraz morfologii napadu jest bardzo pomocne podczas całego procesu diagnostycznego. Oprócz wywiadu lekarz przeprowadzi również badanie neurologiczne pacjenta. Badania dodatkowe, bardzo często wykorzystywane podczas diagnostyki zaburzeń napadowych to EEG oraz tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny mózgu. 

Należy pamiętać, że nie każde zdarzenie napadowe jest równoznaczne z padaczką. Napady o morfologii podobnej do padaczek mogą występować m.in. w związku z wysoką temperaturą ciała (drgawki gorączkowe), przegrzaniem, zaburzeniami elektrolitowymi, hipo- lub hiperglikemią, urazami głowy czy spożyciem alkoholu.

Pierwsza pomoc

Ze względu na rozpowszechnienie choroby ważne jest, aby wiedzieć jak postępować z chorym podczas napadu. Każdy z nas może być świadkiem napadu i powinien umieć zapewnić poszkodowanemu bezpieczeństwo. 

• Zachowaj spokój i spójrz na zegarek – zapamiętaj godzinę rozpoczęcia napadu.
• Zapewnij choremu bezpieczną przestrzeń – usuń z jego otoczenia wszystkie przedmioty, którymi mógłby się zranić, w miarę możliwości odsuń meble itp.
• Usuń wszystkie „niebezpieczne” elementy garderoby chorego, które mogłyby doprowadzić do zranienia lub ograniczały swobodę oddechu – np. okulary czy krawat. Rozepnij też kołnierzyk.
• Ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej, aby zapewnić drożność dróg oddechowych i zabezpieczyć przed zachłyśnięciem krwią.
• W miarę możliwości podłóż choremu coś miękkiego pod głowę i stabilizuj ją, aby nie doszło do urazu.
• Jeśli po napadzie chory jest senny, pozwól mu zasnąć. W przypadku pobudzenia pilnuj chorego, aby nie doznał żadnego urazu.
• Absolutnie nie należy przytrzymywać chorego i krępować jego ruchów ani wkładać jakichkolwiek przedmiotów do ust lub między zęby. Nie należy też podejmować prób cucenia chorego, podawania leków czy przenoszenia go w inne miejsce.
• Jeśli czas trwania napadu przekroczy 5 minut lub po zakończeniu napadu szybko pojawi się kolejny bezwzględnie wezwij karetkę, dzwoniąc pod 112. 

Inne przypadki, które również wymagają fachowej pomocy medycznej to:

• pierwszy napad padaczkowy danej osoby,
• doznanie urazu podczas napadu, np. uderzenie głową, zachłyśnięcie krwią lub wymiocinami, przygryzienie języka,
• problemy z oddychaniem lub inne niepokojące objawy po zakończeniu napadu.