03 marca 2023
Smog – rodzaje, składniki i wpływ na zdrowie
Każdego roku w okresie jesienno-zimowym w wielu miastach w Polsce pojawia się problem smogu. Jego składniki mogą wpływać negatywnie na nasze zdrowie, dlatego warto wiedzieć, jak sobie z nim radzić.
Spis treści:
Czym jest smog?
Smog to toksyczna mgła, występująca przede wszystkim na obszarach miejskich i przemysłowych, mająca niezwykle szkodliwy wpływ na zdrowie. Osłabia funkcje obronne i wpływa negatywnie na większość układów i narządów w organizmie człowieka.
Rodzaje smogu
Warto wiedzieć, że smog nie występuje tylko w okresie jesienno-zimowym. Wyróżniamy jego dwa główne rodzaje:
- Smog klasyczny związany jest z sezonem grzewczym, występuje przede wszystkim od listopada do lutego w umiarkowanej strefie klimatycznej – w regionach, gdzie domy są ogrzewane przez spalanie węgla i innych paliw stałych.
- Smog fotochemiczny tworzy się głównie latem. Unosi się w słoneczne dni, gdy temperatura powietrza jest wysoka, a na ulicach panuje duży ruch. Spaliny samochodowe, wchodzą w reakcję ze światłem słonecznym, w wyniku czego powstają trujące substancje. Zjawisko smogu fotochemicznego obserwuje się np. w Krakowie, Atenach czy Rzymie.
Z czego składa się smog? Jakie substancje są najbardziej szkodliwe?
- Pyły, czyli dość niejednorodna grupa substancji (mogą to być drobiny kurzu, sadzy, piasku, pyłki roślin) – na ich powierzchni często osadzają się metale ciężkie, które wraz z pyłami przenikają do organizmu. Najniebezpieczniejsze to PM2,5 (pył, którego cząsteczki mają 2,5 mikrometra lub mniej i tworzą substancje toksyczne, trafiające do pęcherzyków płucnych, a z nich do krwi).
- Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, w tym benzo(a)piren mający właściwości karcinogenne - to substancje powstające w wyniku niecałkowitego spalania związków organicznych, takich jak drewno, śmieci czy tworzywa sztuczne.
- Tlenki azotu a przede wszystkim tlenek i dwutlenek azotu pochodzące ze spalin samochodowych.
- Tlenki siarki powstające w wyniku spalania paliw kopalnych. Przyczyniają się do powstawania tak zwanych kwaśnych deszczów.
- Metale ciężkie takie jak kadm, rtęć, ołów powodujące zatrucia organizmu.
- Tlenek węgla, którego toksyczność wynika z większej od tlenu zdolności do wiązania się z hemoglobiną, wskutek czego wypiera z krwiobiegu tlen.
- Ozon – powstaje w atmosferze w wyniku reakcji innych zanieczyszczeń.
Jak smog wpływa na nasze zdrowie?
Nawet krótkotrwały kontakt ze smogiem wpływa negatywnie na nasze zdrowie. Może prowadzić do:
- stanów zapalnych, podrażnienia spojówek,
- stanów zapalnych, podrażnienia krtani i tchawicy,
- stanów zapalnych płuc,
- długotrwałego przemęczenia,
- u osób chorujących na astmę czy POChP prowadzi do zaostrzenia choroby.
Regularny kontakt ze smogiem przyczynia się do powstawania wielu schorzeń. Karcinogenne właściwości przyczyniają się do występowania nowotworów, takich jak:
- nowotwory płuc;
- nowotwory jamy ustnej, gardła i krtani oraz przełyku;
- nowotwory zatok.
Inną chorobą, powodowaną przez długotrwałą ekspozycję na smog, jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Smog jest szczególnie groźny dla dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych oraz chorych ze schorzeniami układu oddechowego i alergików. Pyły będące składnikiem smogu, przede wszystkim, PM2,5, trafiają do pęcherzyków płucnych, a stamtąd do całego układu krwionośnego, przyczyniając się do rozwoju takich chorób jak:
- choroba niedokrwienna serca,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia rytmu serca,
- nasilenie niewydolności serca.
Substancje zawarte w smogu są związkami, które mogą powodować również problemy z płodnością, alergie, czy zaburzenia pracy wątroby.
Jak radzić sobie ze smogiem?
- W okresie największego nasilenia zjawiska smogu unikaj przebywania na zewnątrz.
- Wietrz pomieszczenia w czasie gdy stężenie pyłów jest niższe – najlepiej rano lub po południu.
- Używaj maski antysmogowej, pamiętaj o regularnej wymianie filtrów.
- Rozważ zakup oczyszczacza powietrza.
- Dbaj o zdrową, odpowiednio zbilansowaną dietę. Postaw na warzywa, oleje roślinne i pestki, zawierające między innymi antyoksydanty.
- Jeśli jesteś osobą aktywną, w okresie największego nasilenia zjawiska smogu, wybierz ćwiczenia na sali fitness lub w domu.
Źródła
- Projekt Tworzymy Atmosferę, [online], [dostęp 20.02.2023r.] http://wfosigw.pl/tworzymy-atmosfere/
- Smog [online], [dostęp 20.02.2023r.] https://polskialarmsmogowy.pl/smog/
- Zanieczyszczenia powietrza a zdrowie i aktywność fizyczna, [online], [dostęp 21.02.2023r.] https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/zanieczyszczenia-powietrza-a-zdrowie-i-aktywnosc-fizyczna/
- Łabij-Reduta B., Borawski J., Naumnik B. Uwaga! SMOG, Varia Medica, 2019, tom 3, nr 1, s. 68–76.
- Głuszek J., Kosicka T. Wpływ smogu (zanieczyszczonego powietrza) na choroby układu sercowo-naczyniowego, Choroby Serca i Naczyń, 2019, tom 16, nr 3, s. 201–206.