POCHP – przyczyny, objawy, leczenie

Zwężenie światła w drzewie oskrzelowym jest najczęściej efektem procesu zapalnego toczącego się w wyniku kontaktu z pyłami i innymi substancjami, które dostawały się do płuc. W efekcie dochodzi do zniszczenia miąższu płucnego przez rozedmę oraz zwłóknienia oskrzelików. Prowadzi to do upośledzenia wymiany gazowej. Zmiany obejmują też duże drogi oddechowe, gdzie dochodzi np. do zwiększonego wydzielania śluzu. Naczynia płucne z kolei stają się zgrubiałe, ich funkcja zostaje zaburzona i może dojść do rozwoju nadciśnienia płucnego. Skutkiem powyższych zmian jest znaczny spadek pojemności oddechowej i zwiększenie objętości powietrza zalegającego w płucach. Wynikiem tych zdarzeń jest duszność wysiłkowa. W przypadku POChP wdech sprawia choremu największą trudność. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia przewlekła obturacyjna choroba płuc zajmuje 5. miejsce wśród przyczyn zgonów na Świecie.

Przyczyny POChP

Do najważniejszych czynników wpływających na rozwój choroby należą:

• palenie tytoniu (bierne i czynne),
• zapylenie powietrza w miejscu pracy,
• zanieczyszczenie środowiska, w tym zwłaszcza zanieczyszczenie powietrza,
• infekcje układu oddechowego we wczesnym dzieciństwie,
• nawracające infekcje oskrzelowo-płucne.

Tylko niewielki odsetek pacjentów zapada na tę chorobę z powodu predyspozycji genetycznych (związek z wrodzonym niedoborem alf1-antytrypsyny). 

Objawy POChP

Do głównych objawów POChP należy:

• przewlekły kaszel z towarzyszącym odkrztuszaniem wydzieliny (najintensywniejszy po przebudzeniu),
• krótki oddech, trudność w nabraniu powietrza,
• ucisk w klatce piersiowej,
• oddech świszczący,
• nadreaktywność oskrzeli (oznacza to, że atak kaszlu może być wywołany nawet przez zimne powietrze czy intensywny zapach),
• duszności (na początku podczas wysiłku, a wraz z rozwojem choroby częściej),
• wraz z destrukcją tkanki płucnej dochodzi do rozwoju niewydolności oddechowej oraz wtórnie niewydolności prawokomorowej serca.

Diagnostyka i leczenie POChP

Podstawowym badaniem jest spirometria. Jest to nieinwazyjne badanie, podczas którego oceniane są parametry wentylacji układu oddechowego pacjenta. Spirometria polega na pomiarze pojemności płuc poprzez wydychanie powietrza w specjalny ustnik. Badanie mierzy pojemność życiową płuc. Za pomocą spirometrii sprawdza się, czy stan płuc pacjenta jest odpowiedni do jego wieku. Spirometria pozwala stwierdzić ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych oraz umożliwia precyzyjnie ustalenie stadium zaawansowania choroby. Ponadto zmiany rozedmowe widoczne będą na zdjęciu RTG klatki piersiowej. Do diagnostyki stosuje się również gazometrię krwi włośniczkowej – to badanie krwi oznaczające stężenie tlenu i dwutlenku węgla oraz pulsoksymetrię czyli pomiar zawartości tlenu we krwi, wykonywany przez specjalne urządzenie oraz czujnik zakładany na palec lub ucho.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc stale postępuje. Głównym celem terapii jest opóźnienie postępu choroby. Przede wszystkim należy zrezygnować z palenia tytoniu i w miarę możliwości unikać towarzystwa osób palących oraz miejsc o dużym zanieczyszczeniu powietrza (parami, gazami). Ważne są również szczepienie przeciw grypie i pneumokokom, które zmniejszają ryzyko infekcji układu oddechowego, powodującej zaostrzenie choroby podstawowej. W przypadku infekcji bakteryjnej dróg oddechowych należy niezwłocznie rozpocząć antybiotykoterapię.

Z kolei leczenie objawowe jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby. Pierwszym wyborem są leki stosowane wziewnie, tak zwane bronchodilatatory, czyli substancje rozszerzające oskrzela, ułatwiające przepływ powietrza. W miarę postępu choroby do leczenia dodaje się sterydy wziewne, które hamują reakcję zapalną w drzewie oskrzelowym. U pacjentów w ciężkim stadium choroby konieczna jest przewlekła tlenoterapia (przenośny koncentrator tlenu umożliwia podawanie tlenu w warunkach domowych).

Wskazania do hospitalizacji w przypadku POChP

• Narastające duszności.
• Zaawansowane stadium choroby.
• Pojawienie się nowych objawów przedmiotowych: sinicy, obrzęków obwodowych.
• Choroby towarzyszące, np. niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca.
• Zaawansowany wiek chorego.

dr n. o zdr.  Mariola Borowska, Rzecznik Zdrowia PZU