Łupież – czym jest? Przyczyny, rodzaje i leczenie łupieżu

Spis treści

1. Przyczyny łupieżu
2. Rodzaje łupieżu
3. Leczenie łupieżu
4. Jak często myć włosy?
5. Łupież – kiedy należy udać się do dermatologa?

Przyczyny łupieżu

Łupież jest skutkiem zaburzenia równowagi fizjologicznej skóry głowy. Równowaga ta może być zaburzona w zakresie rogowacenia naskórka, aktywności gruczołów łojowych oraz mikrobiomu skóry.
 

Najczęstsze przyczyny to:

• drożdżaki Malassezia – są one naturalnie obecne na skórze, ale u niektórych osób mogą się nadmiernie namnażać i powodować łojotokowe zapalenie skóry;
• zbyt rzadkie mycie głowy – powoduje nadmierne nagromadzenie się łoju, martwego naskórka i zanieczyszczeń. Taka warstwa stwarza idealne warunki do rozwoju Malassezia;
• nadmierne wysuszenie skóry głowy – szczególnie w sezonie grzewczym, przy zbyt częstym myciu głowy, stosowaniu agresywnych detergentów lub suszeniu gorącym powietrzem suszarki;
• reakcje alergiczne – m.in. na środki konserwujące, barwniki, zapachy czy silne detergenty w produktach do mycia, koloryzacji i stylizacji włosów;
• stres psychiczny – zwiększa poziom kortyzolu, który może wpływać na ilość i skład sebum oraz barierę naskórkową;
• zaburzenia hormonalne i immunologiczne – szczególnie istotne przy łupieżu przewlekłym, często współistniejącym z łojotokowym zapaleniem skóry;
• czynniki genetyczne – predyspozycje do nadmiernego łojotoku, nietolerancji Malassezia czy zaburzeń bariery hydrolipidowej skóry;
• dieta uboga w mikroelementy – szczególnie niedobory cynku, selenu, witamin z grupy B oraz kwasów omega-3 mogą sprzyjać nadmiernej keratynizacji i łojotokowi;
• czynniki zewnętrzne – zanieczyszczenie środowiska, klimatyzacja, zmiany temperatury czy noszenie czapek z materiałów syntetycznych. Wszystkie te elementy mogą zaburzać mikrośrodowisko skóry głowy.

Rodzaje łupieżu

Ważne jest, żeby dobrze rozpoznać rodzaj łupieżu, ponieważ różnią się one przyczyną powstawania oraz zalecanym leczeniem.
 

Główne rodzaje to:

• łupież suchy – objawia się drobnym, białym złuszczaniem naskórka pod postacią suchych płatków, które często "sypią się" na ramiona. Skóra może być lekko swędząca i sucha. Najczęściej związany z przesuszeniem skóry głowy, może nasilać się w okresie jesienno-zimowym.
• łupież tłusty (łojotokowy) – charakteryzuje się obecnością większych, żółtawych łusek, przylegających do skóry głowy. Często towarzyszy mu świąd, podrażnienie, przetłuszczanie się włosów. Występuje przy nadprodukcji sebum i rozwoju drożdżaków Malassezia. Może prowadzić do stanów zapalnych i rozwoju łojotokowego zapalenia skóry.
• łupież kosmetyczny – wynik podrażnienia lub uczulenia na składniki zawarte w produktach do pielęgnacji włosów, np. szampony z SLS, alkoholem, silikonami czy farby do włosów, zwłaszcza ciemniejsze kolory. Zmiany mają charakter przejściowy i łatwo ustępują po eliminacji czynnika drażniącego.
• łupież wtórny – towarzyszący innym chorobom dermatologicznym, takim jak łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, grzybica skóry owłosionej. Wymaga diagnostyki specjalistycznej i wdrożenia odpowiedniego leczenia choroby podstawowej.

Leczenie łupieżu

Każdy z typów łupieżu ma odmienną etiologię, dlatego podejście terapeutyczne powinno być precyzyjnie dopasowane do konkretnego pacjenta. Poniżej znajdują się główne wskazówki.
 

Łupież suchy

• Stosuj szampony przeciwłupieżowe o działaniu łagodzącym i delikatnie złuszczającym, zawierające np. pirytionian cynku, siarkę, kwas salicylowy, ichtiol jasny lub selen.
• Sięgaj po kosmetyki nawilżające i łagodzące, np. z pantenolem, gliceryną, mocznikiem w stężeniu < 5%.
• Unikaj agresywnych detergentów (SLS, SLES) oraz zbyt częstego mycia i suszenia gorącym powietrzem.
• Zadbaj o mikrobiom skóry głowy – dobrze sprawdzają się formuły prebiotyczne i łagodne dermokosmetyki.

Łupież tłusty

• Podstawą są szampony o działaniu przeciwgrzybiczym, regulującym sebum i przeciwzapalnym, z takimi składnikami jak ketokonazol, cyklopiroksolamina, pirytionian cynku lub siarczek selenu.
• Poza szamponami pomocne są preparaty miejscowe w postaci lotionów lub pianek, stosowane miejscowo – np. z kortykosteroidami lub kwasem salicylowym.
• Pamiętaj o myciu głowy codziennie lub co drugi dzień, aby ograniczyć namnażanie Malassezia i usuwać nadmiar sebum.
• Zadbaj, aby twoja dieta była bogata w cynk, witaminy z grupy B i kwasy omega-3.
• W przypadku zaawansowanych zmian może być konieczna wizyta u dermatologa i ewentualne leczenie ogólne.

Łupież kosmetyczny

• Natychmiast odstaw produkt, który mógł wywołać reakcję alergiczną, np. szampon lub farbę do włosów.
• Stosuj kojące, hipoalergiczne szampony bez substancji drażniących.
• Regeneruj barierę hydrolipidową skóry poprzez dermokosmetyki z ceramidami, pantenolem, alantoiną i prebiotykami.
• Unikaj stylizacji na gorąco i mechanicznego podrażniania skóry.
• Przy dużym nasileniu zmian i silnym świądzie zgłoś się do dermatologa.

Jak często myć włosy?

Na to pytanie nie ma prostej odpowiedzi, ponieważ zalecana częstotliwość mycia głowy zależy przede wszystkim od typu skóry głowy oraz obecności problemów dermatologicznych. Zbyt rzadkie mycie głowy może sprzyjać powstawaniu lub nasileniu łupieżu, szczególnie jego tłustej postaci. Zbyt częste, agresywne mycie także nie jest korzystne – może prowadzić do przesuszenia skóry głowy i efektu "odbicia", czyli zwiększonej produkcji sebum w reakcji obronnej. Kluczem jest regularność i delikatna, dopasowana do potrzeb pielęgnacja.
 

• Osoby ze skórą normalną, bez dolegliwości, powinny myć głowę co 2-3 dni, stosując łagodne szampony o fizjologicznym pH.
   
• W przypadku skóry tłustej lub łojotokowej, wskazane jest częstsze oczyszczanie – nawet codzienne lub co drugi dzień – w celu ograniczenia nadmiaru sebum i drożdżaków z rodzaju Malassezia.
   
• Skóra sucha i wrażliwa wymaga delikatniejszego podejścia – tu rekomenduje się mycie co 3-5 dni z użyciem łagodnych, bezzapachowych szamponów nawilżających, najlepiej bez alkoholu, zapachów i barwników.
   
• W przypadku chorób przewlekłych, takich jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry, częstotliwość mycia ustala się indywidualnie, we współpracy z dermatologiem.
   
• Niezależnie od typu skóry, zaleca się mycie głowy po intensywnym wysiłku fizycznym, silnym poceniu się czy ekspozycji na zanieczyszczenia, aby uniknąć podrażnień i utrzymać równowagę mikrobiologiczną skóry.
   
• Należy myć włosy regularnie i nie czekać "aż włosy się przetłuszczą". Nagromadzenie sebum to pożywka dla bakterii i drożdżaków.
   
• Należy też pamiętać o dostosowaniu pielęgnacji do sezonu i rzadziej myć włosy zimą, a częściej latem.

Łupież – kiedy należy udać się do dermatologa?

• Łupież nie ustępuje po 4-6 tygodniach odpowiedniej pielęgnacji,

• Zmiany są silnie swędzące, zaczerwienione, sączące, bolesne,

• Łupieżowi towarzyszą zmiany skórne w innych okolicach,

• Obserwujesz nadmierne wypadanie włosów lub ich przerzedzenie,

• Objawy znacząco zmniejszają twój komfort życia.