19 września 2025
E-papierosy - wpływ na zdrowie. Czy są szkodliwe?
E-papierosy, znane również jako urządzenia do wapowania, zrewolucjonizowały rynek nikotynowy. Początkowo promowane jako mniej szkodliwa alternatywa dla tradycyjnych papierosów, szybko zdobyły popularność, zwłaszcza wśród młodzieży. Ich kolorowe opakowania, owocowe smaki i nowoczesny design sprawiają, że są postrzegane jako modne gadżety, a nie produkty uzależniające. Tymczasem rosnąca liczba badań wskazuje na ich potencjalne zagrożenia dla zdrowia publicznego.
Sprawdź, jaki jest wpływ na zdrowie używania e-papierosów.
Spis treści
- Czym są e-papierosy i jak działają?
- Rodzaje e-papierosów
- E-papierosy, a młodzież
- Szkodliwość e-papierosów – skutki zdrowotne
- Czy e-papierosy są zdrowsze od tradycyjnych papierosów?
- Czy e-papieros szkodzi drugiej osobie?
- Różnice między e-papierosem, a papierosem tradycyjnym
- Najważniejsze zmiany
Czym są e-papierosy i jak działają?
E-papieros (elektroniczny papieros) jest nowoczesnym urządzeniem, które jest traktowane jako alternatywa dla tradycyjnych papierosów. Składa się z baterii, elementu grzewczego i miejsca do przechowywania płynu. E-papierosy poprzez podgrzanie płynu wytwarzają aerozol.
Płyn (tzw. liquid) zazwyczaj zawiera:
- nikotynę,
- glikol propylenowy,
- glicerol,
- substancje zapachowe.
Zawartość oczyszczonej nikotyny sprawia, że producenci często zachwalają e-papierosy jako ‘zdrowszą’ alternatywę dla zwykłych papierosów, które zawierają duże ilości substancji smolistych. Należy jednak pamiętać, że nikotyna jest szkodliwa dla naszego zdrowia i powoduje uzależnienie!
Rodzaje e-papierosów
Rynek e-papierosów jest niezwykle zróżnicowany. Według CDC najpopularniejsze typy to:
- Jednorazowe e-papierosy – gotowe do użycia, często w smakach owocowych, mentolowych czy cukierkowych. Najczęściej wybierane przez młodzież.
- Urządzenia z wymiennymi wkładami (POD) – bardziej zaawansowane technologicznie, umożliwiają kontrolę nad mocą i ilością aerozolu.
- Zestawy refillable – z możliwością ponownego napełniania płynem, często używane przez doświadczonych użytkowników.
- Smart vapes – urządzenia z ekranami, grami i systemami nagród, które dodatkowo zwiększają atrakcyjność produktu dla młodych osób.
E-papierosy, a młodzież
Według danych Głównego Inspektoratu Sanitarnego, w 2021 roku 28% polskich nastolatków w wieku 15-19 lat paliło e-papierosy. Natomiast dane Global Youth Tobacco Survey (GYTS) z 2022 roku mówią, że wśród polskiej młodzieży w wieku 13-15 lat aż 16,5% było użytkownikiem e-papierosów lub produktów do wapowania.
Szkodliwość e-papierosów – skutki zdrowotne
Składnikiem niektórych wkładów do e-papierosów może być diacetyl. Wdychanie go, u osób regularnie palących e-papierosy, zwiększa ryzyko wystąpienia tak zwanych popcornowych płuc. Popcornowe płuca to stan zapalny i zwłóknienie drobnych dróg oddechowych, powodujące utrudnienie w przepływie powietrza, co objawia się dusznościami, kaszlem i może prowadzić do niewydolności oddechowej. Nazwa “popcornowe” odnosi się do charakterystycznego wyglądu zmian w płucach.
Coraz częściej osoby palące jednorazowe e-papierosy zgłaszają się do lekarza z krwawieniem do pęcherzyków płucnych. Innym powikłaniem, do jakiego może dojść na skutek palenia jednorazowych e-papierosów, jest tzw. EVALI (e-cigarette or vaping product use-associated lung injury), czyli zespół ostrego uszkodzenia płuc w przebiegu inhalacji substancjami zawartymi w e-papierosach. Objawy EVALI obejmują kaszel, duszność, bóle w klatce piersiowej, wymioty i gorączkę. Rozpoznanie tej choroby może być trudne ze względu na podobieństwo objawów do innych schorzeń układu oddechowego.
Według badań Światowej Federacji Serca z 2021 roku, palenie e-papierosów może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, prowadząc do trwałego podwyższenia tętna, ciśnienia tętniczego oraz stanu zapalnego i uszkodzenia naczyń krwionośnych. Dodatkowo nikotyna zawarta w e-papierosach silnie uzależnia, może też negatywnie wpływać na rozwijający się mózg nastolatków, prowadząc do zaburzeń koncentracji i gorszych wyników w nauce. Naukowcy z University of North Carolina wykryli zmiany w aktywności genów wpływających na funkcjonowanie układu oddechowego u użytkowników e-papierosów. Wśród młodych palaczy e-papierosów zdecydowanie wzrasta ryzyko astmy.
Ponadto e-papierosy mogą zawierać nikotynę w formie soli, co pozwala na dostarczanie jej w wysokich dawkach bez uczucia podrażnienia gardła. Aerozol z e-papierosów zawiera również substancje rakotwórcze, metale ciężkie i cząsteczki, które mogą przenikać głęboko do płuc.
Czy e-papierosy są zdrowsze od tradycyjnych papierosów?
Badacze wykazali, że e-papierosy generują kilkukrotnie niższe stężenie szkodliwych substancji niż klasyczne papierosy. Nie oznacza to jednak, że e-papierosy są obojętne dla naszego zdrowia.
W płynach stosowanych do e-papierosów znajdują się m.in. glikol propylenowy i gliceryna. Zaliczamy je do grupy alkoholi. Wykorzystuje się je do produkcji leków i kosmetyków. W związku z tym, że wszystkie substancje zawarte w płynie do e-papierosa są podgrzewane przez grzałkę, naukowcy przebadali właściwości tych związków po podgrzaniu. Według badań wyższa temperatura sprawia, że gliceryna i glikol propylenowy stają się toksyczne.
Płyny stosowane w e-papierosach mają w swoim składzie również nikotynę, która silnie uzależnia. Z powodu wielu zatruć obecnie maksymalna dozwolona dawka nikotyny to 20 mg/ml.
Dodatkowo płyny zawierają substancje aromatyzujące. Według najnowszych badań im więcej tych substancji zawierają płyny do e-papierosów, tym są bardziej szkodliwe. Najbardziej niebezpieczne są dwa związki: wanilina i aldehyd cynamonowy.
Badania American Heart Association (AHA) wskazują, że palenie e-papierosów zwiększa występowanie ataków serca nawet o 60%, a także udarów i zawałów serca o 71% w porównaniu do osób niepalących. Do skutków ubocznych palenia e-papierosów zaliczamy:
- zwężenie dróg oddechowych (w takim samym stopniu jak po zapaleniu zwykłego papierosa),
- wzrost ciśnienia krwi,
- przyspieszenie bicia serca,
- zmniejszenie elastyczności naczyń krwionośnych.
Szczególnie niepokojące są dane dotyczące wpływu nikotyny na rozwój mózgu u młodzieży. WHO ostrzega, że ekspozycja na nikotynę w okresie dojrzewania może prowadzić do trwałych zaburzeń poznawczych, problemów z koncentracją oraz zwiększonego ryzyka uzależnień.
Czy e-papieros szkodzi drugiej osobie?
E-papierosy powodują bierne palenie, choć w mniejszym zakresie niż tradycyjne papierosy. Wdychanie aerozolu wydychanego przez e-palacza naraża osoby postronne na nikotynę i inne substancje toksyczne, choć w znacznie niższych stężeniach niż w przypadku dymu tytoniowego. Mimo niższej szkodliwości w porównaniu do papierosów, bierne "wapowanie" nie jest całkowicie bezpieczne i może negatywnie wpływać na zdrowie, zwłaszcza układ oddechowy. Według najnowszego raportu WHO z 2025 roku, e-papierosy nie są bezpieczne dla zdrowia – zarówno dla użytkowników, jak i osób narażonych na aerozole z drugiej ręki, czyli biernie. Urządzenia te podgrzewają płyn, który może zawierać nikotynę, aromaty oraz substancje toksyczne, takie jak formaldehyd, akroleina czy metale ciężkie.
Różnice między e-papierosem, a papierosem tradycyjnym
Podstawową różnicą między e-papierosami a papierosami tradycyjnymi jest brak procesu spalania. W tradycyjnych papierosach spalanie tytoniu generuje tysiące substancji chemicznych, w tym rakotwórcze smoły i tlenek węgla. E-papierosy podgrzewają płyn, tworząc aerozol, który zawiera mniej substancji toksycznych, ale nadal jest szkodliwy. WHO podkreśla, że choć poziom toksyczności może być niższy, e-papierosy nie są obojętne dla zdrowia. Co więcej, ich używanie przez osoby niepalące zwiększa ryzyko sięgnięcia po tradycyjne papierosy nawet trzykrotnie!
Od 5 lipca 2025 roku w Polsce obowiązują nowe przepisy regulujące sprzedaż i używanie e-papierosów i woreczków nikotynowych osobom poniżej 18. roku życia
5 lipca 2025 r. w życie weszła nowelizacja ustawy antytytoniowej, która wprowadza zakaz sprzedaży e-papierosów bez nikotyny i woreczków nikotynowych dla dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia. Zakazuje też ich sprzedaży przez internet i w automatach oraz reklamy i promocji. Opakowania tych produktów muszą być oznakowane jako szkodliwe dla zdrowia. Dodatkowo e-papierosów bez nikotyny nie można używać w miejscach publicznych (np. w szkołach, restauracjach, na przystankach i placach zabaw) – taki zakaz obowiązuje już dla e-papierosów z nikotyną.
Zwiększył się też nadzór nad składem płynów do e-papierosów bez nikotyny i woreczków nikotynowych – muszą być dostosowane do wymogów ustawy (nie będą mogły zawierać substancji o właściwościach rakotwórczych), a informacje na ich temat zgłaszane do Biura do spraw Substancji Chemicznych co najmniej 6 miesięcy przed planowanym wprowadzeniem do sprzedaży.
Woreczki nikotynowe zostały uznane za wyroby powiązane i zdefiniowane jako produkty do użytku doustnego, które zawierają nikotynę (bez tytoniu) i są porcjowane w woreczkach. Maksymalna zawartość nikotyny, którą zawierają, została ograniczona do 20 mg/g.
Najważniejsze zmiany:
- Zakaz sprzedaży osobom poniżej 18. roku życia, niezależnie od zawartości nikotyny.
- Zakaz sprzedaży przez Internet i w automatach.
- Zakaz reklamy i promocji.
- Zakaz używania w miejscach publicznych, takich jak szkoły, restauracje, przystanki.
- Obowiązek oznakowania opakowań jako szkodliwych dla zdrowia.
- Kontrola składu płynów – muszą być zgłaszane do Biura ds. Substancji Chemicznych co najmniej 6 miesięcy przed wprowadzeniem do obrotu.
- Dodatkowo trwają prace nad całkowitym zakazem sprzedaży jednorazowych e-papierosów oraz smakowych woreczków nikotynowych. Produkty te są szczególnie atrakcyjne dla młodzieży i często stanowią pierwszy kontakt z nikotyną.
Źródła
- Word Health Organization, WHO report on the global tobacco epidemic, 2025, [online] [dostęp 22.08.2025], https://www.who.int/publications/b/79987
- Word Health Organization, Tobacco: E-cigarettes - World Health Organization (WHO), , [online] [dostęp 22.08.2025], https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/tobacco-e-cigarettes
- Ministerstwo Zdrowia, https://www.gov.pl/web/zdrowie/od-5-lipca-zakaz-sprzedazy-e-papierosow-i-woreczkow-nikotynowych-osobom-ponizej-18-roku-zycia?fbclid=IwY2xjawLYP_tleHRuA2FlbQIxMABicmlkETBsOVBTNTJYYTdOdzNocEtJAR6P9dZhn6VvwHl-mE4RxQO1_MtcXFcR-nPmPyjs_a3kXuO2GVdg2w-zUCoiww_aem_yHQB1YVNTQwQcCdWJAuomQ
- CDC, E-Cigarettes (Vapes), [online], [dostęp 01.09.2025], https://www.cdc.gov/tobacco/e-cigarettes/index.html
- Rzecznik Praw Dziecka, Staż palenia e-papierosów 16-17 latków, [online], [dostęp 01.09.2025], https://old2025.brpd.gov.pl/2020/12/28/alarmujace-wyniki-badan-e-papierosy-staly-sie-nalogiem-mlodziezy/
- Planuję Długie Życie, E-papierosy – realne zagrożenie dla zdrowia, [online] [dostęp 01.09.2025], E-papierosy – realne zagrożenie dla zdrowia. - Planuję Długie Życie
