Bunt nastoletni – przyczyny i niepokojące objawy. 7 porad, jak rozmawiać z nastolatkiem

Spis treści

1. Problemy z nastolatkiem – co jest przyczyną nastoletniego buntu?
2. Alarmujące objawy nastoletniego buntu – kiedy staje się zaniepokojeniem rodziców?
3. Jak rozmawiać z nastolatkiem o jego buncie? Skuteczne strategie i porady
4. Bunt nastoletni – gdzie szukać pomocy?

Problemy z nastolatkiem – co jest przyczyną nastoletniego buntu?

Nastolatkowie są w bardzo intensywnym momencie biologicznego życia – ich ciało oraz psychika ulegają dużym zmianom. Nie można wskazać jednej głównej przyczyny, będącej katalizatorem przyszłych zachowań buntowniczych. Wskazuje się jednak na kilka powiązanych obszarów.
 

Poziom regulacji emocjonalnej rodziców

Szczególnie w pierwszych latach życia, dzieci uczą się od swoich rodziców i najbliższych opiekunów tego, w jaki sposób doświadczać bliskich relacji oraz jak regulować własne emocje. Te umiejętności są wykorzystywane przez całe późniejsze życie. Jeżeli rodzice nie potrafią radzić sobie z własnymi emocjami, z bardzo dużym prawdopodobieństwem ich dzieci będą miały podobne trudności.
 

Dorastanie w bezpiecznym środowisku

Nastolatkowie, którzy we wczesnym dzieciństwie byli narażeni na przemoc lub zaniedbanie – zarówno fizyczne jak i psychiczne – mogą doświadczać większych trudności niż ich rówieśnicy wychowywani we wspierających rodzinach. Tacy opiekunowie nie przekazują prawidłowych (i bezpiecznych) wzorców, co może wiązać się z większą skłonnością do przemocy lub agresji.
 

Rozwój poszczególnych funkcji psychicznych trwający nawet do 25. roku życia

Dotyczy to komponentów takich jak: kontrola impulsywności, opóźnianie gratyfikacji czy regulacji emocjonalnej. Natomiast w wieku 15 lat, zdolność logicznego rozumowania jest zazwyczaj w pełni rozwinięta. Psychika i ciało nastolatka wciąż się jednak rozwijają, dlatego część zachowań z perspektywy dorosłych może być całkowicie niezrozumiała.

Alarmujące objawy nastoletniego buntu – kiedy staje się zaniepokojeniem rodziców?

Bunt nastoletni nie jest zaburzeniem psychicznym. Czymś innym jest zaburzenie opozycyjno-buntownicze, jednak nie można mówić o tym, że każde buntujące się dziecko lub nastolatek spełnia odpowiednie kryteria diagnostyczne.

Prawidłowy rozwój wymaga poszukiwania niezależności, a dojrzewanie wiąże się z różnymi elementami jej zdobywania. Niektóre zachowania mogą jednak niepokoić bardziej, a w szczególności:

• agresja i przemoc wobec innych osób;
• sięganie po używki i substancje psychoaktywne, uzależnienia;
• izolacja oraz wycofanie społeczne;
• nagła utrata zainteresowania dotychczasowym hobby lub innym ważnym obszarem życia nastolatka;
• zachowania autodestrukcyjne – samookaleczenie, myśli samobójcze;
• ciągłe przeciwstawianie się autorytetom.

Jeśli dostrzeżesz je u swojego dziecka, zareaguj. Nie pozostawiaj go samego sobie. Wspieraj i pokaż, że możesz być bezpieczną bazą, która będzie oparciem w tych trudnych chwilach. Nastolatkowie uczą się regulować własne emocje – bądź cierpliwy oraz wyrozumiały. Coś, co dorosłym nie wydaje się dużym problemem, dla młodzieży może stanowić bardzo trudną przeszkodę do pokonania.

Jak rozmawiać z nastolatkiem o jego buncie? Skuteczne strategie i porady

Okres dojrzewania wiąże się z dużymi przemianami w życiu nastolatków oraz rodziców i całej rodziny.

1. Skup się na drugiej osobie – poświęć jej uwagę, odłóż inne zadania i rozpraszacze na bok. Staraj się aktywnie słuchać oraz angażować się w rozmowę. Nadmierne nagromadzenie codziennych obowiązków może sprzyjać powierzchownym kontaktom, co negatywnie wpływa na jakość relacji.
2. Bądź ze swoimi dziećmi – bądź dla nich dostępny. Pamiętaj o tym, że praca nie powinna być ważniejsza niż ich dobro.
3. Wspieraj niezależność – część rodziców może wykazywać się nadmierną chęcią kontroli lub nadopiekuńczością, jednak powinni wspierać swoich nastolatków w budowaniu ich niezależności. Jest to konieczny element nadchodzącego życia jako młodzi dorośli.
4. Pozwól na wyrażanie siebie – niezależnie czy chodzi o kwestię ubioru, zajęć dodatkowych lub innych zainteresowań. Nikt nie lubi angażować się w działania, za którymi nie przepada, a może to stanowić jeden z obszarów konfliktu.
5. Nie gaś pożaru ogniem – kłótnie są nieodzownym elementem nastoletniego buntu. Ważne jest jednak to, żeby nie reagować krzykiem, przemocą czy zastraszaniem podczas spierania się z nastolatkiem. Zachowuj się jak dorosły – wykaż się rozsądnym zachowaniem i spokojem; bierz pod uwagę, co czują inni. Dawaj dobry przykład tego, jak w sprawach trudnych i ważnych można rozmawiać, a nie się kłócić.
6. Szukaj rozwiązań, a nie dawaj gotowych odpowiedzi – jeśli spierasz się o coś ze swoim dzieckiem lub zmagasz się z jego uporem, warto czasami powiedzieć: "Nie chcę się z tobą kłócić. Zastanówmy się, co możemy zrobić, żeby to rozwiązać i porozmawiajmy o tym". Tym prostym zwrotem nastolatek otrzymuje sprawczość, czyli bezpośredni wpływ na własną sytuację. Kompromis powinien zadowolić obydwie strony.
7. Skorzystaj z pomocy specjalisty – jeśli czujesz, że sytuacja związana z nastoletnim buntem staje się coraz trudniejsza lub po prostu nie czujesz się pewnie, nie wstydź się poprosić o pomoc psychologa.

Bunt nastoletni – gdzie szukać pomocy?

Jeżeli masz myśli samobójcze lub doświadczasz trudności, pomoc możesz uzyskać w jednym z poniższych miejsc.

• Kryzysowy telefon zaufania: 116 123
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111
• Telefoniczne Centrum Wsparcia: 800 70 2222
• W sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia: 112