30 czerwca 2022

Badanie rezonansu magnetycznego (MR) u pacjentów ortodontycznych z aparatami stałymi

Manager diagnostyki obrazowej PZU Zdrowie
Czy pacjenci posiadający aparaty stałe lub retainery powinni mieć obawy przed wykonaniem badania rezonansu magnetycznego? Dowiedz się, czy pole magnetyczne podczas badania MR ma wpływ na materiały stosowane w aparatach ortodontycznych.
rezonans magnetyczny u pacjenta z aparatem stałym

Spis treści:

1. Badania MR u pacjenta ortodontycznego

2. Wątpliwości przed wykonaniem badania rezonansu magnetycznego 

3. Przemieszczenie się elementów aparatu stałego w trakcie badania MR

4. Efekt termiczny pola magnetycznego na metal w trakcie badania MR

5. Artefakty (zakłócenia obrazu) przy badaniu MR u pacjentów z aparatami stałymi

 

Stałe aparaty ortodontyczne są wykorzystywane w leczeniu wad zgryzu oraz zaburzeń w ustawieniu zębów w łukach zębowych. Zadbane oraz proste zęby to nie tylko ładny uśmiech. Ich prawidłowe ustawienie ułatwia dbanie o higienę jamy ustnej, co zapobiega rozwojowi próchnicy oraz chorób przyzębia. Warunkuje również utrzymanie w zdrowiu narządu żucia.

Aparaty stałe dają możliwość leczenia ortodontycznego również osobom dorosłym a ich efektywność budzi uśmiech na nie jednej twarzy. Indywidualny czas noszenia aparatów jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników. Często to okres kilkunastu miesięcy.

Po okresie aktywnym noszenia aparatów następuje czas tzw. retencji, polegający na stabilizacji utrzymanych efektów. Wykorzystuje się wówczas różne rozwiązania zarówno z wykorzystaniem elementów ruchomych, jak i klejonych (stałych). Czas trwania tego okresu jest zależny od wielu czynników.

 

Badania MR u pacjenta ortodontycznego

Leczenie ortodontyczne jest coraz bardziej powszechne, rośnie grupa osób użytkujących aparaty ortodontyczne stałe oraz retainery. Również obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego staje się bardzie powszechne. Dlatego w pracowniach diagnostyki obrazowej z rezonansem magnetycznym (MR) pojawiają się pacjenci w trakcie leczenia ortodontycznego lub po jego zakończeniu. 

Z nie wszystkimi badaniami MR można poczekać na moment zakończenia leczenia ortodontycznego.  Dlatego wśród pacjentów posiadających aparaty stałe czy retainery dużo wątpliwości budzi bezpieczeństwo wykonywania badań MR. Warto wiedzieć o tym, iż podczas badania MR pole magnetyczne może mieć znaczący wpływ na materiały stosowane np. w aparatach ortodontycznych.

 

Wątpliwości przed wykonaniem badania rezonansu magnetycznego 

Pojawiające się wątpliwości przed wykonaniem badania rezonansu magnetycznego u osób z aparatami stałymi/ retencyjnymi można podzielić na trzy kategorie:

1. Obawa przemieszczenia się elementów aparatu w trakcie badania.

2. Nagrzewanie się aparatu ortodontycznego/ retainera w trakcie badania (zagrożenia dla szkliwa, miazgi, tkanek miękkich okalających ząb).

3. Artefakty utrudniające możliwość oceny badania.

 

Przemieszczenie się elementów aparatu stałego w trakcie badania MR

Wśród aparatów stałych wyróżniamy różne rodzaje. Często stosowanym jest aparat ortodontyczny ligaturowy (tradycyjny), który składa się m.in. z takich elementów, jak: łuki, ligatury (gumeczki), zamki, pierścienie, łańcuszki, sprężynki. Niektóre z elementów aparatu są wymieniane okresowo (druty, ligatury, gumeczki, łańcuszki, sprężynki), inne (zamki, pierścienie) zostają umocowane na czas leczenia za pomocą materiałów adhezyjnych stosowanych w stomatologii w m.in. kompozytów. 

Podczas badania, pole magnetyczne może wpływać na stalowe elementy aparatu ortodontycznego/ retencyjnego, nie przekraczając jednak siły wiązania tych elementów ze szkliwem.  Dlatego prawidłowo przymocowane elementy aparatów ortodontycznych i retainery nie stanowią zagrożenia w postaci ich przemieszczenia w trakcie badania o natężeniu pola do 3T.

Oczywiście przed badaniem należy udać się do lekarza ortodonty, aby sprawdzić czy wszystkie elementy aparatu lub retainera są mocno przyklejone/ umocowane oraz usunąć te elementy aparatu ortodontycznego, które można zdjąć (np. łuki, ligatury, łuki podniebienne, łańcuszki, sprężynki). 

Pole magnetyczne nie wpływa negatywnie na mi.in. elementy ze stopów tytanowych, ceramiczne lub z tworzyw sztucznych. 

 

Efekt termiczny pola magnetycznego na metal (rozgrzewanie się elementów ferromagnetycznych w silnym polu magnetycznym) w trakcie badania MR

Wśród pacjentów posiadających stałe aparaty ortodontyczne niepokój budzi również możliwość nagrzewania się aparatu ortodontycznego/ retainera w trakcie badania. Jak również wynikające z tego zagrożenia dla: szkliwa (przebarwienia), miazgi zęba oraz tkanek miękkich jamy ustnej (np. języka). 

Wobec tego, iż wzrost temperatury aparatu ortodontycznego w polu magnetycznym do 3T nie przekracza  1°, nie ma wpływu negatywnego na szkliwo, miazgę zęba oraz tkanek miękkich. 

Należy jednak pamiętać, iż każdy ma inny próg odczuwania bólu i temperatury. Co może powodować odczuwanie pieczenia, którego nasilenie może być nie do zniesienia i stać się przyczyną przedwczesnego zakończenia badania MR.

 

Artefakty (zakłócenia obrazu) przy realizacji badania rezonansu magnetycznego u pacjentów z aparatami stałymi

Problemem, który może utrudnić a nawet uniemożliwić ocenę badania są tzw. artefakty (zakłócenia obrazu) wynikające z obecności aparatu ortodontycznego lub retencyjnego. Ich powstawanie zależne jest od: materiału z jakich został wykonany aparat/ retainer, od badanego obszaru oraz natężenia pola magnetycznego. Największe artefakty powstają w sąsiedztwie aparatów, w rejonie:

  • żuchwy,
  • podniebienia twardego,
  • podstawy języka,
  • nosogardła,
  • płatów czołowych mózgu,
  • okolicy siodła tureckiego,
  • gałek ocznych.

W przypadku, gdy badane są inne okolice ciała pacjenta, artefakty zazwyczaj nie obniżają jakości obrazu. Niemniej jednak wykonując badanie rezonansu magnetycznego przy posiadaniu aparatu ortodontycznego stałego/ retainera, należy liczyć się z obecnością generowanych przez nie artefaktów.

Sam aparat ortodontyczny stały nie jest przeciwwskazaniem do wykonywania badań MR. Jednakże generowane przez nie artefakty mogą w znacznym stopniu zniekształcać obraz i utrudniać interpretację badania. 

W wyjątkowych sytuacjach tj. gdy artefakty nie pozwalają na prawidłową ocenę badanych obszarów twarzoczaszki bądź mózgowia należy usunąć cały aparat ortodontyczny. 

 

 

 

 

 

 

Źródła

W tekście wykorzystano informacje uzyskane z:
 
1. Wspólne stanowisko Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego, Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego i Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego / Badanie rezonansu magnetycznego u pacjentów ortodontycznych, Warszawa 2019
 
 
 
 
 
6. https://www.medonet.pl/zdrowie,stale-aparaty-ortodontyczne---rodzaje--ceny--zasady-higieny,artykul,1734975.html