Metody obrazowania w stomatologii
Spis treści:
1. Po co stosuje się obrazowanie w stomatologii?
2. W jakich przypadkach wskazane może być wykonanie obrazowania?
3. Kamera wewnątrzustna
4. Zdjęcie RTG zębowe
5. Zdjęcie RTG ortopantomograficzne (OPG)
6. Zdjęcie RTG skrzydłowo-zgryzowe
7. Zdjęcie RTG cefalometryczne
8. Zdjęcie RTG CBCT
9. Przeciwwskazania do RTG
10. RVG, czyli radiografia cyfrowa
Po co stosuje się obrazowanie w stomatologii?
Nie wszystkie schorzenia stomatologiczne są dostrzegalne gołym okiem. Zmiany w obrębie zębów oraz kości żuchwy i szczęki mogą być niekiedy uwidocznione tylko dzięki dodatkowym narzędziom diagnostycznym. Z pomocą przychodzą tutaj badania obrazowe. Pozwalają uwidocznić normalnie niezauważalne dla lekarza w czasie badania klinicznego zmiany i są nieinwazyjne dla pacjenta, więc nie wiążą się z żadnymi przykrymi doznaniami.
W jakich przypadkach wskazane może być wykonanie obrazowania?
Badania obrazowe wykorzystuje się w: diagnostyce chorób zębów i tkanek okołozębowych, w leczeniu: chirurgicznym, implantologicznym, protetycznym oraz ortodontycznym, a także dla uwidoczenienia zatok przynosowych, stawu skroniowo-żuchwowego czy w diagnostyce onkologicznej. W zależności od struktury, która ma zostać zobrazowana lekarz wybiera odpowiedni rodzaj obrazowania.
Kamera wewnątrzustna
Kamera wewnątrzustna nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego. Jest to mała kamera z dużym powiększeniem obrazu, nie wpływająca w żaden sposób na tkanki pacjenta. Dzięki temu może być stosowana na każdej wizycie konsultacyjnej u lekarza. Obecnie stanowi podstawę diagnostyki większości schorzeń stomatologicznych i dzięki dużemu powiększeniu umożliwia zwizualizowanie nawet najmniejszych zmian w obrębie zębów i dziąseł, co może na monitorze obserwować zarówno lekarz jak i pacjent. Dzięki temu lekarz może wyjaśnić dlaczego widoczne zmiany są niepokojące i jakie leczenie może zastosować. Kamera daje także możliwość wykonywania zdjęć ważnych obszarów i zapisywanie ich w programie komputerowym, co daje szanse na obserwację obszarów wątpliwych przez porównywanie zdjęć wykonanych w różnym czasie, podczas kolejnych wizyt.
Zdjęcie RTG zębowe
Jest najprostszym i najczęściej wykonywanym w gabinecie stomatologicznym zdjęciem rentgenowskim. Ma zastosowanie w diagnostyce pojedynczych zębów. Swoim zasięgiem obejmuje zwykle 3 sąsiednie zęby i uwidacznia ich korzenie, korony i otaczającą je kość.
Zdjęcie zębowe zwykle wykonuje się u pacjentów zgłaszających się do lekarza z bólem zęba. Pozwala szybko ustalić, czy leczenie endodontyczne jest konieczne oraz nadzorować jego przebieg. Po zakończonym leczeniu kanałowym zdjęcia zębowe mogą być wykonywane podczas kontroli. Z ich pomocą możemy ocenić, czy proces gojenia tkanek okołowierzchołkowych przebiega prawidłowo. Zdjęcie zębowe może być także pomocne w wykrywaniu próchnicy oraz po urazach zębów.
Zdjęcie RTG ortopantomograficzne (OPG)
Często potocznie jest nazywane pantomogramem. Jest to zdjęcie przeglądowe, pozwalające uwidocznić wszystkie zęby, zatoki szczękowe, stawy skroniowe oraz kości szczęki i żuchwy. Pozwala lekarzowi wstępnie zorientować się w budowie jamy ustnej pacjenta, jednak nie jest stosowane do szczegółowej diagnostyki, ze względu między innymi na nakładanie się na siebie niektórych struktur. Wykonanie zdjęcia OPG często jest zalecane przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, chirurgicznego lub protetycznego oraz w przypadku wykrycia chorób przyzębia.
Zdjęcie RTG skrzydłowo-zgryzowe
Jest to zdjęcie wykonywane niestety stosunkowo rzadko. Pozwala na uwidocznienie koron i przykoronowej części korzeni kilku sąsiednich zębów górnych oraz dolnych równocześnie. Prawidłowo wykonane zdjęcie odwzorowuje wszystkie zęby boczne, od „czwórek” do nawet „ósemek”. Co prawda, nie można z jego pomocą uwidocznić całych korzeni oraz tkanek otaczających ząb, co stanowi istotne ograniczenie dla wykorzystania tego zdjęcia. Pozostaje ono jednak nieocenione przy diagnostyce części koronowych zębów i wykrywaniu np. wczesnej próchnicy, która nie jest widoczna w czasie badania klinicznego.
Zdjęcie RTG cefalometryczne
Stosowane jest głównie w ortodoncji. Zdjęcie cefalometryczne wykonuje się przy użyciu przeznaczonego do tego urządzenia, które utrzymuje głowę pacjenta w pożądanej pozycji. Dzięki temu możliwa jest dokładna analiza całej czaszki pacjenta „z profilu” oraz uwidocznienie zarysu tkanek miękkich. Stanowi to niezbędny element podczas planowania leczenia ortodontycznego.
Zdjęcie RTG CBCT
CBCT, czyli tomografia komputerowa stożkowa, zwana inaczej wolumetryczną, stanowi modyfikację konwencjonalnej tomografii komputerowej. Umożliwia otrzymanie zdjęć lepszej rozdzielczości przy jednoczesnym zmniejszeniu dawki promieniowania. Co więcej, dzięki tej technice możliwe jest otrzymanie trójwymiarowego obrazu, który umożliwia dokładne obejrzenie wszystkich struktur badanej okolicy. Ma to szczególne znaczenie np. przy obrazowaniu kanałów korzeniowych podczas leczenia endodontycznego, które mogą nie być widoczne w tradycyjnym RTG. Ten rodzaj obrazowania jest również niezbędny przy leczeniu implantologicznym.
Przeciwwskazania do RTG
Każde zdjęcie rentgenowskie sprawia, że tkanki pacjenta otrzymują dawkę promieniowania. W ilościach otrzymywanych podczas wykonywania zdjęć w kontrolowanych warunkach gabinetu lekarskiego nie jest ono szkodliwe. Nie należy jednak wykonywać badań RTG zbyt często, ponieważ przy bardzo małych odstępach czasu możliwe jest przekroczenie granicy bezpieczeństwa. W związku z tym, jeśli miałeś ostatnio wykonywane zdjęcie rentgenowskie poinformuj o tym swojego lekarza, który zdecyduje czy od ostatniego badania upłynęło wystarczająco dużo czasu.
U dzieci zdjęcia z wykorzystaniem promieniowania RTG powinny być wykonywane możliwie jak najrzadziej, ostrożnie i z wykorzystaniem zmniejszonej dawki promieniowania. Każde wykonane zdjęcie powinno być również wpisane do książeczki zdrowia dziecka.
Przeciwwskazaniem do badania RTG jest ciąża. U ciężarnych obrazowanie za pomocą promieni rentgenowskich można przeprowadzić jedynie w bezwzględnie wymagających tego przypadkach. Zawsze informuj swojego lekarza o możliwej ciąży.
RVG, czyli radiografia cyfrowa
Radiografia cyfrowa jest przyszłością rejestracji obrazowania rentgenowskiego. Zamiast zapisu na kasecie obraz jest rejestrowany cyfrowo. Daje to możliwość kilkukrotnego zmniejszenia dawki promieniowania, ponieważ znacznie skraca się czas ekspozycji podczas badania. Obrazy rejestrowane cyfrowo mogą być również poddawane obróbce w różnej formie, na przykład powiększaniu, pomniejszaniu, wykonywaniu pomiarów, zwiększaniu ostrości. Są w związku z tym bardziej czytelne dla oceniającego je lekarza i umożliwiają dokładniejszą diagnostykę chorób i wad zgryzu oraz większą precyzję wykonywania zabiegów. Jest to powszechnie wykorzystywane obrazowanie we współczesnych gabinetach, zwłaszcza w przypadku zdjęć wewnątrzustnych. W wielu gabinetach można zaobserwować zainstalowane aparaty, które za pośrednictwem czujnika lub małej płytki przenoszą obraz na ekran monitora.