Badanie moczu – rodzaje, wskazania, przygotowanie. Jak pobrać próbkę moczu do badania?

Spis treści

1. Badanie ogólne moczu – co ma na celu?
2. Wskazania do badania ogólnego moczu
3. Posiew moczu, czyli badanie mikrobiologiczne moczu
4. Wskazania do badania mikrobiologicznego moczu
5. Jak przygotować się do pobrania moczu?
6. Jak pobrać próbkę moczu do badania?
7. Dobowa zbiórka moczu – na czym polega?
8. Jak przeprowadzić dobową zbiórkę moczu?

Badanie ogólne moczu – co ma na celu?

Badanie ogólne moczu jest wykonywane w celach diagnostycznych oraz kontrolnych. Próbkę analizuje się pod kątem cech fizycznych (barwy, zapachu, przejrzystości, ciężaru właściwego, odczynu) oraz biochemicznych (obecności glukozy, ciał ketonowych, związków azotowych, hemoglobiny, białka, bilirubiny, urobilinogenu).

Wskazania do badania ogólnego moczu:

• krwiomocz,
• ból podbrzusza,
• trudności przy oddawaniu moczu,
• gorączka o nieznanym pochodzeniu,
• monitorowanie funkcji nerek,
• podejrzenie chorób nerek,
• monitorowanie leczenia, np. chorób metabolicznych,
• kontrolnie u osób chorujących na choroby cywilizacyjne, m.in. cukrzycę, nadciśnienie, otyłość,
• kontrolnie u kobiet w ciąży.

Posiew moczu, czyli badanie mikrobiologiczne moczu

Posiew moczu, nazywany inaczej badaniem mikrobiologicznym moczu, wykonuje się w sytuacji podejrzenia zapalenia układu moczowego. Pozwala zidentyfikować rodzaj patogenu, który odpowiada za infekcje. Posiew moczu często wykonuje się z antybiogramem w celu określenia wrażliwości danych drobnoustrojów na antybiotyki. Dzięki tej wiedzy lekarz może ustalić skuteczne leczenie, celowane na konkretny patogen.

Objawy, mogące świadczyć o infekcji układu moczowego, to m.in.:

• ból podbrzusza,
• ból pleców w okolicy lędźwiowej,
• uczucie parcia na mocz,
• dolegliwości bólowe podczas oddawania moczu,
• zmiany zapachu i barwy.

Wskazania do badania mikrobiologicznego moczu:

• podejrzenie zakażenia układu moczowego,
• kontrola w trakcie lub po przeprowadzonym leczeniu zakażenia układu moczowego,
• obecność dużej ilości leukocytów lub bakterii w badaniu ogólnym moczu,
• gorączka o nieznanej etiologii.

Jak przygotować się do pobrania moczu?

Aby wyniki badania były jak najbardziej wiarygodne, warto zadbać o odpowiednie przygotowanie.

Przede wszystkim należy:

• unikać nadmiernej aktywności fizycznej,
• w dobie przed badaniem zachować abstynencję seksualną,
• kilka dni przed planowanym badaniem stosować dietę standardową oraz przyjmować płyny zgodnie z uczuciem pragnienia. Optymalną ilością jest ok. 1,5 l wody – zarówno zbyt duża ilość płynów, jak również zbyt mała, może wpłynąć na wiarygodność badania.

Badania moczu nie zaleca się wykonywać 2 dni przed oraz 2 dni po menstruacji.

Jak pobrać próbkę moczu do badania?

1. Mocz do badania pobiera się rano jako pierwszy, po nocnym odpoczynku.
2. Przed pobraniem próbki należy umyć ręce oraz – za pomocą delikatnych środków myjących i ciepłej wody – okolicę cewki moczowej, a następnie osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
3. U kobiet należy rozchylić zewnętrzne wargi sromowe i przemyć ujście cewki moczowej, kierując się od przodu do tyłu, natomiast u mężczyzn należy odciągnąć napletek. Zachowanie zasad higieny umożliwi pozbycie się większości bakterii, znajdujących się na powierzchni ciała, które mogłyby zafałszować wynik badania.
4. Mocz należy oddać do przeznaczonego do tego pojemnika, który można zakupić w aptece lub dostać w punkcie pobrań. Niedopuszczalne jest pobieranie moczu do pojemników do tego nieprzeznaczonych. Nabywając pojemnik, warto uwzględnić, jakie badanie będzie wykonywane – pojemnik do badania mikrobiologicznego jest zapakowany w sposób jałowy i należy otworzyć go dopiero przed pobraniem próbki, natomiast do badania ogólnego moczu nie jest konieczne posiadanie szczelnie zapakowanego pojemnika.
5. Próbkę powinno się pobrać ze środkowego strumienia moczu. Pierwszą porcję moczu należy oddać do toalety, a następnie, nie przerywając strumienia, napełnić pojemnik ok. 50-100 ml moczu (1/3 wysokości), a końcową porcję oddać do toalety. Pojemnik należy szczelnie zamknąć.
6. Mocz powinien być dostarczony do laboratorium do 2 godz. od pobrania. Jeśli jest to niemożliwe, należy przechowywać go w temperaturze 4-8 stopni Celsjusza.

Dobowa zbiórka moczu – na czym polega?

Niektóre badania wymagają przeprowadzenia przez pacjenta dobowej zbiórki moczu (DZM). Po otrzymaniu skierowania najlepiej udać się do punktu pobrań, aby uzyskać informację, w jaki sposób przeprowadzić zbiórkę moczu. Do niektórych z badań potrzebny jest stabilizator – HCL, który należy odebrać w punkcie pobrań.

Jak przeprowadzić dobową zbiórkę moczu?

1. Dobową zbiórkę moczu należy rozpocząć od przygotowania specjalnego naczynia przeznaczonego do DZM, pojemnika jednorazowego na mocz oraz stabilizatora (jeśli jest wymagany do konkretnego badania). Stabilizator należy wlać do naczynia przed porcją moczu.
2. Badanie należy rozpocząć w godzinach rannych. Pierwszą porcję porannego moczu należy oddać do toalety, a każdą kolejną, przez całą dobę, do przygotowanego zbiornika. Warto zapisać godzinę rozpoczęcia badania.
3. Po przekroczeniu 1 l moczu należy wlać drugą porcję stabilizatora.
4. Badanie kończy ostatnia porcja moczu z dnia następnego.
5. Mocz należy dokładnie wymieszać, zmierzyć i zapisać objętość zgromadzonego płynu, a następnie odlać ok. 100 ml do małego pojemnika.
6. Próbkę należy dostarczyć jak najszybciej do laboratorium.

Jeśli badanie nie wymaga stabilizatora, badanie przebiega w ten sam sposób, pomijając punkty dotyczące stabilizatora.