Malaria – występowanie, objawy, leczenie i profilaktyka

Spis treści

1. Czym jest malaria?
2. Główne rodzaje malarii
3. Odkrycie malarii
4. Gdzie występuje malaria?
5. W jaki sposób można się zarazić malarią?
6. Malaria – objawy
7. Malaria – leczenie i rokowania
8. Jak uniknąć zachorowania? Profilaktyka malarii

Czym jest malaria?

Malaria (zwana także zimnicą lub febrą) jest chorobą zakaźną wywoływaną przez pasożyty, które są przenoszone przez samice komarów z rodzaju anopheles.

Malarię wywołują zarodźce z rodzaju plasmodium. Istnieje kilka różnych gatunków tych pasożytów, które mogą infekować ludzi i wywoływać różne postacie choroby.

Główne rodzaje malarii

1. Malaria z udziałem Plasmodium falciparum

Jest to najgroźniejsza forma malarii, często prowadząca do poważnych powikłań, takich jak małopłytkowość, niedokrwistość, uszkodzenie narządów i zagrażający życiu stan zwany zakrzepicą naczyń mózgowych. Malarię tę czasem nazywa się "czarną gorączką" ze względu na ciężkość przebiegu i możliwe powikłania.

2. Malaria z udziałem Plasmodium vivax

Jest to jedna z bardziej powszechnych form malarii i choć zazwyczaj nie jest tak śmiertelna jak malaria falciparum, może powodować nawracające epizody gorączki, które mogą prowadzić do przewlekłego uszkodzenia narządów.

3. Malaria z udziałem Plasmodium malariae

Ten gatunek powoduje przewlekłą malarię, która może prowadzić do nawracających epizodów gorączki, choć zazwyczaj jest mniej ciężka niż malaria falciparum i vivax.

4. Malaria z udziałem Plasmodium ovale

Jest to rzadsza forma malarii, która podobnie jak malaria vivax może prowadzić do nawracających epizodów gorączki.

5. Malaria z udziałem Plasmodium knowlesi

Jest to stosunkowo nowo odkryty gatunek, który dotychczas był uważany za pasożyta oporności na leki stosowane w leczeniu innych rodzajów malarii. Pasożyt ten występuje głównie u małp, ale może także infekować ludzi.

Odkrycie malarii

W 1897 roku Ronald Ross, pracując w Indiach, przeprowadził eksperymenty na komarach w celu zrozumienia roli tych owadów w przenoszeniu malarii. Ross obserwował, że pasożytnicze zarodźce malarii rozwijały się wewnątrz komarów, a następnie zostawały przeniesione do ludzkiego organizmu poprzez ukłucie komara. Jego odkrycia przyczyniły się do zrozumienia cyklu życiowego zarodźca malarii i roli komarów w przenoszeniu choroby.

Za swoje odkrycia Ronald Ross został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1902 roku. Jego prace miały ogromne znaczenie dla zrozumienia malarii i przyczyniły się do rozwoju metod kontroli i leczenia tej choroby, która była przez wiele lat jedną z najbardziej śmiercionośnych chorób na świecie.

Gdzie występuje malaria?

Malaria jest endemiczna głównie w regionach tropikalnych i subtropikalnych, obejmujących dużą część Afryki Subsaharyjskiej, Azji Południowej, Ameryki Południowej oraz niektóre obszary Ameryki Środkowej i Karaibów. Szczególnie wysokie ryzyko występowania malarii obserwuje się w krajach o niskim poziomie dochodów, gdzie brakuje zasobów na skuteczną walkę z chorobą.

W jaki sposób można się zarazić malarią?

Zarażenie malarią następuje przez ukłucie zainfekowanego komara. Owad, zasysając krew, przenosi pasożyty do krwiobiegu człowieka. Pasożyty te migrują do wątroby, gdzie się rozmnażają, a następnie atakują czerwone krwinki, co prowadzi do ich rozpadu.

Malaria – objawy

Objawy malarii mogą być łagodne i trudne do odróżnienia od innych chorób, ale mogą też przybrać ciężką formę. Okres inkubacji to od 7 do 30 dni, po tym czasie mogą pojawić się pierwsze symptomy choroby.

Do typowych objawów malarii należą:

• gorączka,
• dreszcze,
• poty,
• bóle głowy i mięśni,
• nudności i wymioty,
• anemia,
• żółtaczka.

Objawy te mogą pojawiać się cyklicznie i co kilka dni, w zależności od gatunku pasożyta.

Malaria – leczenie i rokowania

Leczenie malarii zależy od gatunku pasożyta, stopnia zaawansowania choroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Najczęściej stosuje się leki przeciwmalaryczne, takie jak:

• Chlorokina – można stosować na dwa sposoby: zapobiegawczo, np. tydzień przed wyjazdem oraz podczas pobytu w kraju o wysokim ryzyku, albo po zachorowaniu (3-dniowa kuracja). Ten lek mogą stosować osoby powyżej 14. roku życia.
• Atowakwon i proguanil – stosowanie zapobiegawcze: 1-2 dni przed wyjazdem, w trakcie pobytu i 7 dni po powrocie. W przypadku zachorowania: 3-dniowa kuracja.
• Doksycyklina – ma zastosowanie wyłącznie profilaktyczne; należy ją stosować 1-2 dni przed wyjazdem oraz przez 4 tygodnie po powrocie z regionu zagrożonego malarią.

Należy pamiętać, że przed planowanym wyjazdem powinniśmy odwiedzić lekarza np. medycyny podróży, który przepisze te leki na receptę.

Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe dla poprawy rokowań. Niestety, w przypadku zakażenia p. falciparum, szczególnie w jego ciężkiej formie, choroba może być śmiertelna bez szybkiego leczenia.

Jak uniknąć zachorowania? Profilaktyka malarii

Zapobieganie malarii skupia się głównie na dwóch obszarach: zapobieganiu ukąszeniom przez komary i profilaktyce medycznej.

Do środków zapobiegawczych należą:

• używanie moskitier i środków odstraszających komary;
• noszenie odzieży zakrywającej ciało;
• stosowanie środków chemicznych do zwalczania komarów;
• profilaktyka lekami antymalarycznymi w przypadku podróży do obszarów, gdzie malaria jest endemiczna;
• unikanie wychodzenia z domu po zmroku (komary atakują głównie od zachodu do wschodu słońca).