14 maja 2024

Śniadanie – czy to naprawdę najważniejszy posiłek dnia? Dietetyk wyjaśnia

5 min.
Niektórzy nie wyobrażają sobie wyjścia z domu bez śniadania, dla innych jego pomijanie jest zupełnie naturalne. I chociaż chodzi tylko (albo aż!) o pierwszy posiłek dnia, powstaje wokół niego wiele kontrowersji. Co na temat pomijania śniadań mówi nauka?
Śniadanie – najważniejszy posiłek dnia. Prawda czy mit?

Śniadania są elementem badań już od wielu lat. Badacze próbują odkryć, czy spożycie pierwszego posiłku niedługo po przebudzeniu faktycznie jest tak ważne dla codziennego funkcjonowania, czy może zwiększanie tej przerwy od kolacji może sprzyjać utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Już teraz mogę zdradzić, że jak zwykle w dietetyce, to zależy.

 

Spis treści

  1. Jedzenie śniadań a zdrowie. Kto powinien jeść śniadanie?
  2. Dieta odchudzająca a jedzenie śniadań – o czym pamiętać na diecie?
  3. Jedzenie śniadań przez dzieci. Nauka zdrowych nawyków
  4. Co najlepiej jeść na śniadanie? Podstawy pełnowartościowego posiłku
  5. Śniadanie – najważniejszy posiłek dnia. Prawda czy mit?
  6. Śniadanie – jeść czy nie jeść? Indywidualne podejście

 

Jedzenie śniadań a zdrowie. Jak śniadanie wpływa na nasz organizm?

Pierwszy posiłek dnia badano między innymi pod kątem jego wpływu na zdrowie. W jednym z badań kohortowych pomijanie śniadania było faktycznie znacząco związane ze zwiększonym ryzykiem zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, a zwłaszcza ze śmiertelnością związaną z udarem mózgu. Natomiast jego spożywanie wiązało się z niższym ciśnieniem tętniczym, a jego pomijanie z podwyższonym ciśnieniem krwi rano.

Według badaczy, pamiętanie o codziennym śniadaniu może być też elementem profilaktyki cukrzycy typu II. Również wśród osób chorujących na cukrzycę, gdzie ilość i częstotliwość spożywanych posiłków są niezwykle ważne, pomijanie śniadania może wiązać się ze wzrostem poziomu glukozy we krwi. W tym przypadku jest to istotne, ponieważ zbyt wysokie wartości glukozy przez dłuższy czas mogą zwiększać ryzyko szybszego pojawienia się powikłań cukrzycy.

 

Dieta odchudzająca a jedzenie śniadań – o czym pamiętać na diecie?

Przechodząc na dietę redukcyjną, bardzo często naszym pierwszym skojarzeniem jest: "Trzeba jeść pięć posiłków dziennie". Naturalne wydaje się stwierdzenie, że w ten sposób dzienna kaloryczność jest podzielona na więcej posiłków, przez co maleje szansa objedzenia oraz wystąpienia napadów głodu.

Jednak osoby, które na co dzień spożywają mniej posiłków, przez taką strategię mogą dodać sobie kolejne – naturalnie też śniadanie. W przypadku diety redukcyjnej, takie działanie może wiązać się ze zwiększeniem kaloryczności diety, czyli z przeciwieństwem tego, co chcemy osiągnąć.

Nie oznacza to jednak, że aby schudnąć, nie można jeść śniadań. Ważne jest, aby dostosować dietę do siebie, swoich upodobań i trybu życia, a jeżeli czujesz, że się w tych wszystkich zasadach gubisz – dietetycy chętnie pomogą!

 

Jedzenie śniadań przez dzieci. Nauka zdrowych nawyków

Nawyk rozpoczynania dnia od śniadania warto jednak kształtować od najmłodszych lat. Według jednej z metaanaliz, jedzenie śniadania może zmniejszać ryzyko otyłości w dziecięcym wieku o nawet 34%.

U dzieci i młodzieży niezwykle ważne jest prawidłowe odżywanie i dostarczenie wszystkich składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Śniadanie to kolejny posiłek, do którego możemy wprowadzić pełne witamin warzywa i owoce oraz inne produkty, dostarczające m.in. białka i błonnika. Dodatkowo, spożycie posiłku przed zajęciami w szkole zwiększa koncentrację i umiejętności zapamiętywania. Jest to o tyle ważne, bo nawet do 30% dzieci i nastolatków przychodzi na pierwszą lekcję "na czczo". Przekłada się to również na wyniki w nauce.

Nie zapominajmy jednak, że dzieci uczą się nawyków żywieniowych przez przykład rodziców czy opiekunów. Jeżeli chcemy u nich zbudować nawyk jedzenia śniadania przed szkołą, warto spożywać i przygotowywać je razem, przy okazji tłumacząc, dlaczego jest to ważne.

 

Co najlepiej jeść na śniadanie? Podstawy pełnowartościowego posiłku

Tak jak w przypadku każdego posiłku, nie jest ważna tylko ilość, ale też jakość. Przede wszystkim powinniśmy zwrócić uwagę, aby śniadanie składało się z:

  • węglowodanów – w postaci warzyw lub owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych;
  • białka – jajka, chude mięso, nasiona roślin strączkowych, nabiał;
  • tłuszczu – oliwa, orzechy.

Śniadanie powinno być również źródłem błonnika, który nie tylko pozytywnie wpływa na pracę naszych jelit, ale także zwiększa sytość po posiłku. Jak dostarczyć go więcej? Wybierz grahamkę lub pieczywo pełnoziarniste zamiast białego.

Pamiętaj też, aby zawsze dodawać warzywa i owoce do posiłku. To bardzo dobry nawyk, który doda wiele składników odżywczych i witamin do Twojego codziennego jadłospisu.

 

Śniadanie – najważniejszy posiłek dnia. Prawda czy mit?

Na podstawie aktualnych badań naukowych eksperci ds. żywienia nie są w stanie stwierdzić, który posiłek jest tym najważniejszym. Dlatego też nie można określić tym mianem śniadania. Przede wszystkim najważniejszy jest całokształt sposobu odżywiania, a nie konkretny posiłek.

Nie można więc stwierdzić, że skoro jem śniadanie, a pozostała część dnia pozostawia wiele do życzenia w kontekście jakości i składu posiłku, to że odżywiam się zdrowo. Tak samo w drugą stronę – jeżeli dbamy o prawidłowe zbilansowanie posiłków, jemy dużo warzyw i owoców, to że nie jemy pierwszego posiłku od razu po przebudzeniu, nie sprawia, że nasz sposób żywienia jest zły.

 

Śniadanie – jeść czy nie jeść? Indywidualne podejście

Jak przy każdej zasadzie dotyczącej zdrowego odżywiania, najważniejsze jest indywidualne podejście. Jeżeli rano nie jesteś w stanie nic przełknąć, nie ma sensu się zmuszać. Najważniejsze, aby sposób żywienia był dostosowany do Ciebie. Jeżeli reszta posiłków będzie prawidłowo zbilansowana, pełna owoców i warzyw – pomijanie śniadań nie powinno wpłynąć negatywnie Twoje zdrowie.

Warto jednak zwrócić uwagę, aby przerwa od przebudzenia do pierwszego posiłku za bardzo się nie przedłużała. W takich sytuacjach warto mieć pod ręką odżywcze smoothie, które może być bardziej przystępne do spożycia rano, a doda nam trochę energii, gdy pojawi się pierwszy głód.

Źródła

  1. Rong, Shuang et al. “Association of Skipping Breakfast With Cardiovascular and All-Cause Mortality.” Journal of the American College of Cardiology, 2019, nr 73(16), s. 2025-2032.
  2. Li, Z., Li, H., Xu, Q., & Long, Y. Skipping Breakfast Is Associated with Hypertension in Adults: A Meta-Analysis. International journal of hypertension, 2022, 7245223.
  3. Bi, Huashan et al. “Breakfast skipping and the risk of type 2 diabetes: a meta-analysis of observational studies.” Public health nutrition vol. 18,16 (2015): 3013-9.
  4. López-Gil, José Francisco et al. “Skipping breakfast and excess weight among young people: the moderator role of moderate-to-vigorous physical activity.” European journal of pediatrics vol. 181,8 (2022): 3195-3204.
  5. Sińska B. i wsp. Śniadania uczniów szkół podstawowych – ocena jakościowa; Pielęgniarstwo Polskie; 2015; nr 3(57).
  6. Adolphus K, Lawton CL, Champ CL, Dye L. The Effects of Breakfast and Breakfast Composition on Cognition in Children and Adolescents: A Systematic Review. Adv Nutr. 2016, nr 7(3):590S-612S.
  7. Sievert K. i wsp. Effect of breakfast on weight and energy intake: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. 2019; bmj; 364:l42.
  8. Jakubowicz D. i wsp. Fasting until noon triggers increased postprandial hyperglycemia and impaired insulin response after lunch and dinner in individuals with type 2 diabetes: a randomized clinical trial. 2015; Diabetes care vol. 38,10; s. 1820-6.
  9. Mahmood L. i wsp.The Influence of Parental Dietary Behaviors and Practices on Children's Eating Habits. Nutrients. 2021; nr 13(4):1138.