Schizofrenia – przyczyny, objawy, leczenie

Spis treści:

1. Czym jest schizofrenia?
2. Rodzaje objawów schizofrenii
3. Schizofrenia paranoidalna czy katatoniczna? Typy schizofrenii
4. Leczenie schizofrenii
5. Schizofrenia – gdzie szukać pomocy?

Czym jest schizofrenia?

Schizofrenia jest chorobą przewlekłą, wymagającą stałego leczenia. Jest odpowiedzialna za spadek jakości życia, może wiązać się z dużymi dysfunkcjami w życiu codziennym oraz z doświadczaniem stygmatyzacji.

Szacuje się, że schizofrenia dotyczy około 1% populacji. Zgodnie z ICD-10 (aktualnie obowiązującą w Polsce klasyfikacją zaburzeń psychicznych), objawami schizofrenii są zakłócenia w myśleniu i spostrzeganiu oraz niedostosowany i spłycony afekt. Wiąże się to z nierealistycznym postrzeganiem rzeczywistości. W literaturze wyróżnia się dwa główne typu objawów: pozytywne oraz negatywne.

Schizofrenia nie powinna być zdiagnozowana w przypadku występowania poważnej choroby mózgu, zatrucia lub odstawienia substancji psychoaktywnych oraz w sytuacji występowania nasilonych objawów depresyjnych bądź maniakalnych. Przyczyny schizofrenii nie są jednoznacznie ustalone, jednak dotychczasowe badania wskazują na potencjalne czynniki, takie jak: genetyka, okołoporodowe uszkodzenia mózgu czy niektóre infekcje wirusowe. Etiologia choroby jest wciąż przedmiotem badań.

Rodzaje objawów schizofrenii

Objawy pozytywne nazywają się inaczej "wytwórczymi" ze względu na dodatkowe symptomy, niewystępujące w przypadku typowego funkcjonowania. Zalicza się do nich urojenia i omamy. Urojenia obejmują zaburzenia myślenia, np. poprzez irracjonalne odbieranie, że każda spotkana osoba chce skrzywdzić pacjenta chorującego na schizofrenię. Omamy najczęściej są kojarzone ze zmysłem słuchu, jednak mogą także obejmować wzrok, węch, dotyk, a nawet smak.

Objawy negatywne są związane z pogorszeniem się określonych funkcji i kompetencji. Najczęściej opisuje się objawy związane z:

• tzw. efektem "twarzy maski", będącym skutkiem zmniejszonego zakresu wyrażanych emocji;
• anhedonią, czyli brakiem zdolności odczuwania przyjemności;
• alogią, zaburzeniem mowy wynikającym jednocześnie ze zmniejszonego zasobu słownictwa, jak i przekazywanych treści;
• awolicją, będącą brakiem woli dążenia do czegoś;
• izolacją od innych, zmniejszonymi potrzebami społecznymi.

Schizofrenia paranoidalna czy katatoniczna? Typy schizofrenii

Wyróżnia się kilka typów schizofrenii ze względu na doświadczane objawy. Zgodnie z kryteriami ICD-10, wyróżnia się podtypy:

1. Schizofrenia paranoidalna – charakteryzuje się trwałymi urojeniami, które często są paranoidalne; osoby doświadczają dodatkowo omamów (szczególnie słuchowych).
2. Schizofrenia hebefreniczna – jest zdominowana nasilonymi zmianami afektywnymi, ponadto występują urojenia, a omamy przybierające nietrwałą formę. Zachowanie staje się nieodpowiedzialne oraz nieprzewidywalne, manieryzmy są powszechne, nastrój – płytki, niedostosowany. Występuje także tendencja do izolacji społecznej. Rokowania są niekorzystne ze względu na szybki rozwój objawów negatywnych. Najczęściej ten typ schizofrenii jest diagnozowany w okresie dorastania lub u młodych dorosłych.
3. Schizofrenia katatoniczna – wiąże się ze skrajnymi zaburzeniami psychomotorycznymi. Nienaturalna postawa ciała może utrzymywać się przez długi czas. Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi).
4. Schizofrenia niezróżnicowana – opisuje przypadki spełniające ogólne kryteria diagnostyczne, lecz bez charakterystycznego rysu schizofrenii paranoidalnej, hebefrenicznej, katatonicznej lub gdy symptomy wskazują na kilka podtypów jednocześnie, bez wskazania głównego obszaru objawów.
5. Schizofrenia rezydualna – następuje postęp psychozy od etapu wczesnego do etapu późnego, który charakteryzowany jest przez długotrwałe występowanie negatywnych objawów: spowolnienie, ograniczenie aktywności, spłycenie afektu, bierność.
6. Schizofrenia prosta – odnosi się do sytuacji powolnego rozwoju dziwactw w sposobie zachowania, będącym przejawem niezdolności do spełniania wymagań społecznych.
7. Depresja poschizofreniczna – to epizod depresyjny występujący po psychozie. W tej fazie istnieje większe ryzyko samobójstwa.

Leczenie schizofrenii

Leczenie schizofrenii jest długotrwałym procesem, często dożywotnim. W przypadku pogorszenia się stanu zdrowia, pacjent jest hospitalizowany. W leczeniu wykorzystuje się przede wszystkim farmakoterapię oraz terapię poznawczo-behawioralną (CBT). Osoby doświadczające schizofrenii z przewagą objawów negatywnych, w porównaniu z innymi typami objawów, wiążą się z gorszymi prognozami leczenia.

Schizofrenia – gdzie szukać pomocy?

Jeżeli masz myśli samobójcze lub doświadczasz trudności, pomoc możesz uzyskać w jednym z poniższych miejsc.

• Kryzysowy telefon zaufania: 116 123
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111
• Telefoniczne Centrum Wsparcia: 800 70 2222

W takich przypadkach, warto również zgłosić się o pomoc do psychologa.