11 kwietnia 2023

Od drugiej strony – jak pomagać bliskiej osobie z depresją?

Coraz częściej w mediach i Internecie można spotkać się ze stwierdzeniem, że depresja jest nową chorobą cywilizacyjną, która będzie dotykać coraz większą liczbę osób. Wskazuje się przy tym na bardzo istotną rolę, jaką odgrywa psychoedukacja i świadomość społeczna. Nie trzeba być specjalistą z zakresu zdrowia psychicznego, żeby wspierać bliskie osoby w trudnych momentach.
Jak pomagać bliskiej osobie z depresją

Spis treści

 

Jak pomóc osobie z depresją?

Jeśli zauważamy niepokojące objawy u bliskiej osoby, zawsze powinniśmy z nią o tym porozmawiać oraz polecić wizytę u psychologa lub psychiatry. Jednak każdy z nas może wspierać bliskich z depresją, pamiętając o kilku najważniejszych zasadach.
 
  • Rozmowa. Niektórzy mogą bać się rozmawiać z osobami z depresją. Często jednak jest to najprostsza i najskuteczniejsza metoda, aby pokazać, że zależy nam na drugiej osobie. Pytania: „jak się czujesz”, „zauważyłem, że ostatnio masz trudny czas, jak się z tym czujesz” tworzą bezpieczne miejsce do tego, żeby opowiedzieć o emocjach oraz trudnościach. Wskazujesz jednocześnie, że jesteś dostępny i zależy ci na drugiej osobie. Trzeba jednak pamiętać, że dawanie rad (np. zaciśnij pięści, każdy ma problemy) nie jest właściwym zachowaniem. Staraj się zrozumieć, co czuje osoba w danym momencie. 
  • Pomóż znaleźć właściwą pomoc. W ostatnich latach widać znaczny wzrost świadomości tego, czym jest depresja, jak z nią pracować i gdzie szukać pomocy. Nie wszyscy mają jednak równy i łatwy dostęp do takiej pomocy. Na dole artykułu znajdziesz listę miejsc, które oferują darmowe wsparcie. 
  • Zadbaj o siebie – to podstawowa zasada udzielania wsparcia innym osobom. Nie uciekaj i nie odcinaj się od emocji, także tych postrzeganych jako trudne lub negatywne. Wsłuchaj się w swoje potrzeby, zarówno fizyczne jak i psychiczne. Jeżeli czujesz, że angażowanie się w pomoc innym zaczyna cię przytłaczać, zatrzymaj się oraz zastanów nad tym, co może ci pomóc. Pomaganie innym jest trudne, a w niektórych sytuacjach wymaga postawienia granic, szczególnie w zakresie swoich możliwości i umiejętności. 
  • Pamiętaj, że nie jesteś specjalistą. To psychologie, psychoterapeuci i psychiatrzy udzielają profesjonalnej pomocy. Ich wiedza oraz specjalistyczne umiejętności są dedykowane pracy z osobami doświadczającymi trudności psychicznych. Żaden kontakt nie zastąpi pracy, jaką wykonają eksperci w zakresie zdrowia psychicznego. Jeśli widzisz, że ktoś potrzebuje takiej pomocy lub sam doświadczasz trudności, skorzystaj z profesjonalnej pomocy. 

Czynniki wpływające na niekorzystanie z pomocy

Część osób doświadczających epizodów depresyjnych mimo odczuwanych trudności, nie korzysta z pomocy specjalistycznych instytucji lub bliskich osób. Znajomość powodów stojących za taką decyzją, może być kluczowe w zrozumieniu, jak pomóc samemu sobie, a także bliskiej osobie doświadczającej negatywnych stanów. 
 
Specjaliści zajmujący się zdrowiem psychicznym zidentyfikowali cztery główne obszary związane z niekorzystaniem z pomocy: udzielanie nieprzydatnego wsparcia, niechęć do ujawnienia swojego stanu zdrowia, sprzeciw wobec korzystania z pomocy oraz brak form wsparcia. 
 
  • Nieprzydatne wsparcie odnosi się do sytuacji, w której osoby z objawami depresji otrzymują nieadekwatną pomoc ze strony rodziny i przyjaciół, co wiąże się z nasileniem negatywnych uczuć. Często jest to związane ze stosowaniem niewłaściwych porównań, które skutkują umniejszeniem bolesnych doświadczeń związanych z depresją (np. stwierdzając, że inni mają gorzej, a twój smutek to nic wielkiego). Innym rodzajem nieprzydatnego wsparcia są nietrafione rady (np. weź się w garść i będzie lepiej) oraz przypisywanie depresji jako efekt złego charakteru, co często jest wiązane z byciem leniwym, słabym czy niezmotywowanym. 
  • Niechęć do ujawnienia depresji może w znacznej mierze wynikać ze strachu przed społeczną stygmatyzacją, a także wstydu. Pojawia się wówczas obawa o brak empatii i zrozumienia oraz bagatelizowanie stanu psychicznego. Niektóre osoby mogą przez to starać się ukrywać swoje prawdziwe emocje i trudności, co u niektórych osób przybiera formę zakładania „szczęśliwej maski” podczas kontaktu z przyjaciółmi i rodziną. 
  • Niekorzystanie z pomocy (zarówno profesjonalnej jak i u bliskich) wynika m.in. z poczucia wstydu, zaprzeczenia depresji czy braku zaufania do specjalistów. Niektórzy mogą obawiać się również reakcji swojej rodziny na informację o korzystaniu z pomocy psychologa lub psychiatry. 
  • Brak wsparcia może być związany z wieloma powodami. Jednym z kluczowych obszarów jest niedostrzeżenie przez bliskich objawów depresji lub wręcz ignorowania jej symptomów. Dodatkowo mogą pojawić się elementy związane z umniejszaniem problemu, np. rodzice mogą powiedzieć swojemu dziecku, że odczuwanie smutku jest całkowicie normalne i to nie powód do zmartwień mimo tego, iż stan ten utrzymuje się przez wiele tygodni i ma negatywne konsekwencje w wielu obszarach życia. 
 

Gdzie szukać pomocy? 

Jeśli odczuwasz trudności, masz myśli samobójcze lub martwisz się o bliską osobę, możesz uzyskać bezpłatną pomoc pod jednym z poniższych numerów. Jeśli potrzebujesz natychmiastowej pomocy lub wiesz, że czyjeś życie jest zagrożone, zadzwoń na numer alarmowy 112
 
Możesz również skorzystać z poniższych numerów telefonu:
22 594 91 00 Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji
116 123 Kryzysowy Telefon Zaufania czynny codziennie od 14:00 do 22:00. Poradnia Telefoniczna 116 123 udziela pomocy psychologicznej osobom doświadczającym kryzysu emocjonalnego, samotnym, cierpiącym z powodu depresji, bezsenności, chronicznego stresu.
22 484 88 01 ITAKA – Antydepresyjny telefon zaufania
116 111 - Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży prowadzi Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, która bezpłatnie pomaga dzieciom, które doświadczyły różnych form przemocy. Telefon jest anonimowy, bezpłatny, całodobowy i dyskretny.
800 120 002 Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia"
800 100 100 Telefon dla rodziców i profesjonalistów w sprawie bezpieczeństwa dzieci prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę
 
Jeżeli obserwujesz niepokojące objawy u siebie lub u bliskiej osoby, możesz skorzystać z Pakietu Pomoc psychologiczna przez telefon.

Źródła

  1. Samari, E., Teh, W.L., Roystonn, K. et al. Perceived mental illness stigma among family and friends of young people with depression and its role in help-seeking: a qualitative inquiry. BMC Psychiatry, 2022, nr 22, t. 107. https://doi.org/10.1186/s12888-022-03754-0
  2. Sussman T, Mccusker J, Yaffe M, et al. Family members’ or friends’ involvement in self-care for patients with depressive symptoms and co-morbid chronic conditions. Chronic Illness. 2016; nr 12, t.3, s. 182-198. doi:10.1177/1742395316633510