11 kwietnia 2023
Od drugiej strony – jak pomagać bliskiej osobie z depresją?
Coraz częściej w mediach i Internecie można spotkać się ze stwierdzeniem, że depresja jest nową chorobą cywilizacyjną, która będzie dotykać coraz większą liczbę osób. Wskazuje się przy tym na bardzo istotną rolę, jaką odgrywa psychoedukacja i świadomość społeczna. Nie trzeba być specjalistą z zakresu zdrowia psychicznego, żeby wspierać bliskie osoby w trudnych momentach.
Spis treści
Jak pomóc osobie z depresją?
Jeśli zauważamy niepokojące objawy u bliskiej osoby, zawsze powinniśmy z nią o tym porozmawiać oraz polecić wizytę u psychologa lub psychiatry. Jednak każdy z nas może wspierać bliskich z depresją, pamiętając o kilku najważniejszych zasadach.
- Rozmowa. Niektórzy mogą bać się rozmawiać z osobami z depresją. Często jednak jest to najprostsza i najskuteczniejsza metoda, aby pokazać, że zależy nam na drugiej osobie. Pytania: „jak się czujesz”, „zauważyłem, że ostatnio masz trudny czas, jak się z tym czujesz” tworzą bezpieczne miejsce do tego, żeby opowiedzieć o emocjach oraz trudnościach. Wskazujesz jednocześnie, że jesteś dostępny i zależy ci na drugiej osobie. Trzeba jednak pamiętać, że dawanie rad (np. zaciśnij pięści, każdy ma problemy) nie jest właściwym zachowaniem. Staraj się zrozumieć, co czuje osoba w danym momencie.
- Pomóż znaleźć właściwą pomoc. W ostatnich latach widać znaczny wzrost świadomości tego, czym jest depresja, jak z nią pracować i gdzie szukać pomocy. Nie wszyscy mają jednak równy i łatwy dostęp do takiej pomocy. Na dole artykułu znajdziesz listę miejsc, które oferują darmowe wsparcie.
- Zadbaj o siebie – to podstawowa zasada udzielania wsparcia innym osobom. Nie uciekaj i nie odcinaj się od emocji, także tych postrzeganych jako trudne lub negatywne. Wsłuchaj się w swoje potrzeby, zarówno fizyczne jak i psychiczne. Jeżeli czujesz, że angażowanie się w pomoc innym zaczyna cię przytłaczać, zatrzymaj się oraz zastanów nad tym, co może ci pomóc. Pomaganie innym jest trudne, a w niektórych sytuacjach wymaga postawienia granic, szczególnie w zakresie swoich możliwości i umiejętności.
- Pamiętaj, że nie jesteś specjalistą. To psychologie, psychoterapeuci i psychiatrzy udzielają profesjonalnej pomocy. Ich wiedza oraz specjalistyczne umiejętności są dedykowane pracy z osobami doświadczającymi trudności psychicznych. Żaden kontakt nie zastąpi pracy, jaką wykonają eksperci w zakresie zdrowia psychicznego. Jeśli widzisz, że ktoś potrzebuje takiej pomocy lub sam doświadczasz trudności, skorzystaj z profesjonalnej pomocy.
Czynniki wpływające na niekorzystanie z pomocy
Część osób doświadczających epizodów depresyjnych mimo odczuwanych trudności, nie korzysta z pomocy specjalistycznych instytucji lub bliskich osób. Znajomość powodów stojących za taką decyzją, może być kluczowe w zrozumieniu, jak pomóc samemu sobie, a także bliskiej osobie doświadczającej negatywnych stanów.
Specjaliści zajmujący się zdrowiem psychicznym zidentyfikowali cztery główne obszary związane z niekorzystaniem z pomocy: udzielanie nieprzydatnego wsparcia, niechęć do ujawnienia swojego stanu zdrowia, sprzeciw wobec korzystania z pomocy oraz brak form wsparcia.
- Nieprzydatne wsparcie odnosi się do sytuacji, w której osoby z objawami depresji otrzymują nieadekwatną pomoc ze strony rodziny i przyjaciół, co wiąże się z nasileniem negatywnych uczuć. Często jest to związane ze stosowaniem niewłaściwych porównań, które skutkują umniejszeniem bolesnych doświadczeń związanych z depresją (np. stwierdzając, że inni mają gorzej, a twój smutek to nic wielkiego). Innym rodzajem nieprzydatnego wsparcia są nietrafione rady (np. weź się w garść i będzie lepiej) oraz przypisywanie depresji jako efekt złego charakteru, co często jest wiązane z byciem leniwym, słabym czy niezmotywowanym.
- Niechęć do ujawnienia depresji może w znacznej mierze wynikać ze strachu przed społeczną stygmatyzacją, a także wstydu. Pojawia się wówczas obawa o brak empatii i zrozumienia oraz bagatelizowanie stanu psychicznego. Niektóre osoby mogą przez to starać się ukrywać swoje prawdziwe emocje i trudności, co u niektórych osób przybiera formę zakładania „szczęśliwej maski” podczas kontaktu z przyjaciółmi i rodziną.
- Niekorzystanie z pomocy (zarówno profesjonalnej jak i u bliskich) wynika m.in. z poczucia wstydu, zaprzeczenia depresji czy braku zaufania do specjalistów. Niektórzy mogą obawiać się również reakcji swojej rodziny na informację o korzystaniu z pomocy psychologa lub psychiatry.
- Brak wsparcia może być związany z wieloma powodami. Jednym z kluczowych obszarów jest niedostrzeżenie przez bliskich objawów depresji lub wręcz ignorowania jej symptomów. Dodatkowo mogą pojawić się elementy związane z umniejszaniem problemu, np. rodzice mogą powiedzieć swojemu dziecku, że odczuwanie smutku jest całkowicie normalne i to nie powód do zmartwień mimo tego, iż stan ten utrzymuje się przez wiele tygodni i ma negatywne konsekwencje w wielu obszarach życia.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli odczuwasz trudności, masz myśli samobójcze lub martwisz się o bliską osobę, możesz uzyskać bezpłatną pomoc pod jednym z poniższych numerów. Jeśli potrzebujesz natychmiastowej pomocy lub wiesz, że czyjeś życie jest zagrożone, zadzwoń na numer alarmowy 112.
Możesz również skorzystać z poniższych numerów telefonu:
22 594 91 00 Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji
116 123 Kryzysowy Telefon Zaufania czynny codziennie od 14:00 do 22:00. Poradnia Telefoniczna 116 123 udziela pomocy psychologicznej osobom doświadczającym kryzysu emocjonalnego, samotnym, cierpiącym z powodu depresji, bezsenności, chronicznego stresu.
22 484 88 01 ITAKA – Antydepresyjny telefon zaufania
116 111 - Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży prowadzi Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, która bezpłatnie pomaga dzieciom, które doświadczyły różnych form przemocy. Telefon jest anonimowy, bezpłatny, całodobowy i dyskretny.
800 120 002 Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia"
800 100 100 Telefon dla rodziców i profesjonalistów w sprawie bezpieczeństwa dzieci prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę
Jeżeli obserwujesz niepokojące objawy u siebie lub u bliskiej osoby, możesz skorzystać z Pakietu Pomoc psychologiczna przez telefon.
Źródła
- Samari, E., Teh, W.L., Roystonn, K. et al. Perceived mental illness stigma among family and friends of young people with depression and its role in help-seeking: a qualitative inquiry. BMC Psychiatry, 2022, nr 22, t. 107. https://doi.org/10.1186/s12888-022-03754-0
- Sussman T, Mccusker J, Yaffe M, et al. Family members’ or friends’ involvement in self-care for patients with depressive symptoms and co-morbid chronic conditions. Chronic Illness. 2016; nr 12, t.3, s. 182-198. doi:10.1177/1742395316633510