Jak wspierać bliską osobę z diagnozą nowotworu?

Spis treści:

1. Diagnoza nowotworu
2. Bądź i słuchaj
3. Pozwól choremu na bycie smutnym
4. Dowiedz się więcej o nowotworze
5. Upewnij się, że odwiedziny są w dobrym momencie 
6. Nie bój się dotyku
7. Nie zrażaj się z czasem
8. Drobny podarunek
9. Czego unikać w kontakcie z chorym?
10. Korzystaj z profesjonalnej pomocy
11. Zadbaj o siebie

Diagnoza nowotworu

Diagnoza nowotworu to moment przełomowy w życiu chorego. Każdy z nas ma inne doświadczenia i historię, dlatego lepiej nie zakładać, jak druga osoba będzie się w tym momencie czuła. Dla jednego będzie to moment szoku i niedowierzania, a ktoś inny może ucieszyć się z momentu nazwania choroby po wielu miesiącach nieskutecznej diagnostyki. Emocje mogą się również bardzo mocno zmieniać w ciągu dnia czy godziny. Nikt nie jest w stanie przewidzieć przyszłości oraz tego, jak pacjent onkologiczny będzie się czuł w danym momencie. Zawsze szanuj uczucia i nastrój drugiej osoby, ma ona prawo przeżywać chorobę na swój własny sposób. 

Bądź i słuchaj

Bądź i słuchaj to podstawowe elementy wsparcia psychicznego. Nie musisz nic mówić. Czasami bliska osoba nawet nie będzie chciała z tobą rozmawiać. Nie ma w tym nic złego, a na pewno nie oznacza, że Cię nie potrzebuje. Wspólne spędzanie czasu nawet przy serialu, filmie, spacerze lub zakupach to przykłady momentów, w których bycie z kimś ma bardzo duże znaczenie. Nie bój się też pytań o to, w jaki sposób możesz pomóc, ale też pozostałych, które wydają ci się w jakiś sposób ważne. Jeśli twój bliski ma ochotę na rozmowę, bądź gotowy na to, żeby go wysłuchać. Nie przejmuj się momentami, gdy nie będziesz wiedział, co powiedzieć. Sztuczne próby dawania rad niekoniecznie są najlepszym wyborem. Staraj się postrzegać takie rozmowy jako mniej zagrażające, co powinno zmniejszyć odczuwane napięcie. Skup się na tym, żeby być w tym czasie z bliską osobą.

Pozwól choremu na bycie smutnym

Chorzy nie odczuwają wyłącznie smutku. Nie bój się śmiechu i zabawy. Zapewnij przestrzeń na różne emocje – zarówno te, które kojarzą się pozytywnie oraz te mniej przyjemne. Sam bądź również szczery we własnych myślach i emocjach. Nawet jeżeli musisz przyznać, że też jest ci ciężko, czegoś się boisz lub obawiasz. Bądź jednocześnie autentyczny w tym, co sam czujesz i co komunikujesz. Nie będąc w tym szczerym i próbując w jakiś sposób to maskować, łatwiej zbudować mur między nami a chorym. 

Dowiedz się więcej o nowotworze

Nowotwory mają różne oblicza oraz odmienne konsekwencje. Nie zawsze bliska osoba będzie miała ochotę na to, żeby wyjaśnić wszystkie szczegóły związane z jej chorobą. Wyobraź sobie, że musisz opowiedzieć dwunastej osobie tego dnia, jak się czujesz, co ci dolega i co można z tym zrobić – to może bardzo obciążać chorego. Spróbuj porozmawiać z rodziną i przyjaciółmi. Komunikacja i wymiana informacji są tutaj kluczowe. 

Jednocześnie bądź przygotowany na to, że ciało reaguje w różny sposób na leczenie i rozwój choroby. Może to wiązać się ze zmianą wyglądu oraz zachowania. Czasami może to być utrata włosów, przybranie na wadze lub bardzo silne zmęczenie. 

Upewnij się, że odwiedziny są w dobrym momencie 

Niektórzy uwielbiają niespodzianki, a inni ich nienawidzą. Warto przed odwiedzinami zapytać, czy to nie będzie problemem. Nie traktuj też personalnie sytuacji, gdy bliska osoba odmawia spotkania, zaczęła płakać lub poczuła się gorzej. Możesz powiedzieć wtedy zwykłe "OK, rozumiem, jeszcze się zdzwonimy i umówimy". Odwiedzaj bliskich tylko wtedy, gdy masz dużo czasu. Pośpiech nie jest dobrze odbieranych przez chorych, podobnie jak ciągłe patrzenie w telefon.

Nie bój się dotyku

Dotyk ma szczególne znaczenie, a przytulenie drugiej osoby może wyrażać więcej niż kilka godzin rozmowy. Nie bój się uścisków dłoni i objęć. Szanuj jednak przy tym granice chorego. Pamiętaj o tym, że rak i wszystkie nowotwory nie są zakaźne. Dotyk nie jest groźny, a pozwala budować głębsze relacje, co mocno wpływa na poziom doświadczanego wsparcia.

Nie zrażaj się z czasem

Leczenie nowotworu może trwać przez długi czas. Najczęściej i najwięcej pomocy chorzy otrzymują na początku tej drogi, a z czasem coraz więcej osób rezygnuje ze wspierania. Bądź tą osobą, która stale oferuje wsparcie. Ma to szczególne znaczenie w momencie nawrotu nowotworu. Bliska osoba może reagować na to zupełnie inaczej niż za pierwszym razem. Może to wymagać zupełnie innej formy pomocy – warto o to zapytać niż automatycznie powtarzać wcześniejsze działania. 

Drobny podarunek

Najlepszym prezentem jest zawsze twoja obecność, więc nikt nie oczekuje worka pełnego prezentów. Czasami, gdy czujesz się niepewnie, łatwiej będzie ci wyrazić troskę przez drobny podarunek. Może to być kartka z życzeniami lub wspólne zdjęcie, rysunek dziecka a może filmik z nagraną paczką znajomych. Bądź jednak ostrożny wręczając przedmioty z silnym zapachem (np. niektóre kwiaty lub kremy). Część osób przyjmujących chemioterapię jest bardzo wrażliwa na zapachy. 

Czego unikać w kontakcie z chorym?

Unikaj wyręczania chorego. Nawet jeżeli z powodów zdrowotnych jego sprawność jest ograniczona, wyręczanie odbiera coś szczególnie istotnego – autonomię. Poczucie sprawczości i niezależności jest bardzo ważne, bo przywraca normalność w codziennym życiu. Dawanie rad jest także złym pomysłem i może wywołać złość lub irytację (szczególnie, kiedy nie byliśmy o to proszeni). 

Nie należy zapewniać o tym, że wszystko skończy się dobrze, gdy sytuacja zdrowotna wskazuje na coś zupełnie innego. Czasami fakty są trudne do zaakceptowania, jednak zaprzeczanie im nie przyniesie pozytywnych skutków. Nie umniejszaj też samej choroby – nie ma czegoś takiego jak "lepszy i gorszy rak". Za wszelką cenę unikaj litowania się nad drugą osobą. 

Korzystaj z profesjonalnej pomocy

Wsparcie chorego wymaga działań na wielu różnych płaszczyznach. Cennym będzie skorzystanie z pomocy fundacji wspierających pacjentów onkologicznych. Istnieje wiele organizacji oferujących szerokie wsparcie – pomoc psychologiczną, finansową, doradczą w kwestii leczenia za granicą, świadomości o chorobie czy doboru najnowszej farmakoterapii. Wsparcie i doświadczenie profesjonalistów pozwolą na dostęp do nowej wiedzy i form pomocy. 

Zadbaj o siebie

Wspieranie innych to odpowiedzialna i obciążająca psychicznie praca, nawet jeżeli mówimy o bliskich osobach. Rozsądne podejście do pomocy pozwoli uchronić się przed wypaleniem emocjonalnym. Łatwo wpaść w wir myśli związanych z tym, żeby pomagać jeszcze więcej. Warto jednak momentami zwolnić i przyjrzeć się bliżej samemu sobie. Czy w ostatnim czasie się wysypiasz? Czy jesz zdrowo i wychodzisz na spacery lub treningi? Kiedy ostatnio rozmawiałeś z przyjaciółmi i rodziną o tym, jak Ty się czujesz? Kiedy ostatni raz zrobiłeś sobie przerwę? Możesz również wykonywać proste ćwiczenia oddechowe – weź kilka głębokich wdechów i wydechów, starając się o to, żeby wydech był dwa razy dłuższy niż wdech. Wspieranie innych, a szczególnie bliskich nam osób, jest bardzo męczącą pracą, więc robienie sobie przerw sprawi, że lepiej poradzisz sobie z kolejnymi trudnościami. Nie można dbać o innych, nie dbając o siebie. 

Nie unikaj i nie odsuwaj od siebie uczuć. Spróbuj je nazwać i zidentyfikować – nie bój się powiedzieć "jest mi ciężko" lub "czuję się bezsilny". Pamiętaj jednak o tym, że nie jesteś w tym sam, inni czują się podobnie. Wspieranie bliskiego z diagnozą nowotworu nie jest zwykłym wydarzeniem, to często bardzo trudny moment w życiu całej rodziny i ich bliskich.