25 maja 2023

Jak zweryfikować informacje zamieszczone w internecie

Dzisiejszy odbiorca treści w internecie musi mierzyć się ze zjawiskiem zwanym chaosem informacyjnym – również w tematach dotyczących zdrowia. Wpływa na to m.in. wypowiadanie się na tematy zdrowotne przez osoby bez wykształcenia medycznego, powielanie mitów i brak wskazywania źródeł. Według Raportu z Ogólnopolskiego Badania Higieny Cyfrowej zaledwie 31% osób zawsze lub prawie zawsze weryfikuje informacje przeczytane w internecie.
Jak zweryfikować informacje zamieszczone w internecie

Spis treści:

1. Medycyna oparta na faktach

2. Weryfikacja informacji – krok po kroku

3. Z jakich źródeł najlepiej korzystać?

 

Medycyna oparta na faktach

Evidance-Based Medicine w polskim tłumaczeniu oznacza medycynę opartą na faktach, która wymaga przekazywania przez lekarzy i innych pracowników ochrony zdrowia wyłącznie informacji na podstawie najnowszych dowodów i rekomendacji naukowych. 
Jest to jednak temat ważny również dla osób niezwiązanych z ochroną zdrowia. Wyszukiwarki internetowe, czy programy telewizyjne są pełne materiałów dotyczących różnych schorzeń i przepisów na szybkie leczenie. Właśnie dlatego warto znać podstawowe zasady, jak oddzielić opinie od faktów i zweryfikować, czy przeczytane informacje są prawdziwe.
 

Weryfikacja informacji – krok po kroku

Przedstawiamy kilka prostych kroków, które ułatwią Wam weryfikację informacji. Warto je znać i nieustannie praktykować.
  1. Sprawdź, kto jest autorem tekstu – czy jest to osoba wykształcona i wyspecjalizowana w danym temacie. W obecnych czasach bardzo łatwo znaleźć w wyszukiwarce, czym się konkretna osoba zajmuje, szczególnie jeżeli wypowiada się jako ekspert. Jest to ważne również w tematach lifestylowych, ponieważ niektóre z zawodów medycznych nie są regulowane prawnie. W związku z tym zwróć szczególną uwagę na teksty dietetyczne – czy na pewno napisała je osoba po studiach, czy może po weekendowym kursie. Brak informacji o autorze to znak, że do informacji przedstawionych w tekście powinniśmy podchodzić z rezerwą.
  2. Zwróć uwagę na źródła – ważnym wyznacznikiem tego, czy podawane informacje są rzetelne, jest podanie źródeł przez autora. Warto sprawdzić, czy są to badania naukowe, raporty organizacji, czy może badania sponsorowane albo takie, które nie istnieją. Zawsze możesz również poprosić autora materiału o wskazanie badań, na które się powołuje.
  3. Spójrz na język materiału – w przypadku podawanych najnowszych newsów bardzo często pojawiają się emocje i podekscytowanie. Jednak nie jest to wyznacznik, że przekazywana informacja jest prawdziwa. Obiecywanie niesamowitych i szybkich efektów detoksów, czy straszenie lekarzami i używanymi przez nich metodami leczenia powinny wzbudzić Twoje podejrzenia i wątpliwość.
  4. Zastanów się, czy temat został wyczerpany – warto zwrócić uwagę, czy autor przedstawia wszystkie informacje dotyczące danego tematu, a sam materiał nie jest jednostronny. Rzetelny artykuł powinien nie tylko podtrzymywać tezę autora, ale także uwzględniać ewentualne głosy krytyczne.
  5. Sprawdź wiarygodność medium – czy informacje przedstawiło cenione Towarzystwo Naukowe, czy przeczytałeś je na podejrzanej stronie internetowej, o której można znaleźć bardzo mało informacji. 
  6. Zwróć uwagę na datę publikacji – niektóre z powielanych informacji mogą być już nieaktualne, dlatego warto spojrzeć, czy nie pojawiała się już aktualizacja lub, czy data nie jest zbyt przestarzała.
  7. Zweryfikuj, czy na innych wiarygodnych stronach znajdziesz podobną informację – bardzo często wystarczy wpisać główną frazę w wyszukiwarce internetowej, aby sprawdzić, czy inni eksperci również wypowiadają się na ten temat. Może się wtedy okazać, że w żadnym innym miejscu ta informacja się nie pojawia, albo została już obalona przez specjalistów. 
 

Z jakich źródeł najlepiej korzystać?

Podczas poszukiwań rzetelnych informacji dotyczących zdrowia warto korzystać ze źródeł opierających się na najnowszych badaniach naukowych. Warto czytać raporty i rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Ministerstwa Zdrowia lub organizacji zajmujących się konkretnym zagadnieniem zdrowotnym. Gdy szukasz zaleceń dotyczących cukrzycy, skorzystaj ze strony internetowej Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, a w przypadku pediatrii, zajrzyj na stronę Instytutu Matki i Dziecka. 
Należy jednak pamiętać, że w przypadku chorób i ich leczenia nic nie zastąpi nam kontaktu z lekarzem. Dlatego zawsze w pierwszej kolejności warto się z nim skonsultować, gdy zauważysz jakieś niepokojących dolegliwości.
 

Źródła

Bigaj, M. (red.), Woynarowska, M. (red.), Ciesiołkiewicz, K., Klimowicz, M., Panczyk, M. (2023). Higiena cyfrowa dorosłych użytkowniczek i użytkowników internetu w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Newsline.
Polski Instytut Evidance-based Medicine https://ebm.org.pl/show.php?aid=15267 [online 31.03.2023]