Płodowy zespół alkoholowy (FAS) – objawy, rozpoznanie, leczenie

Spis treści:

1. Płodowy zespół alkoholowy – czym jest FAS?
2. Objawy płodowego zespołu alkoholowego
3. Płodowy zespół alkoholowy – rozpoznanie
4. Leczenie płodowego zespołu alkoholowego

Płodowy zespół alkoholowy – czym jest FAS?

Płodowy zespół alkoholowy (ang. fetal alcohol syndrome – FAS) jest zespołem wad fizycznych, neurologicznych i behawioralnych, powstających wskutek uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego płodu pod wpływem toksycznego działania alkoholu w trakcie ciąży. Należy podkreślić, że każda dawka alkoholu, niezależnie od etapu ciąży, toksycznie wpływa na rozwijające się dziecko i może doprowadzić do zespołu FAS.

Objawy płodowego zespołu alkoholowego

Wśród objawów płodowego zespołu alkoholowego wyróżnia się trzy kategorie, charakteryzujące pełnoobjawowy zespół.

1. Anomalie w budowie twarzy:

• krótkie szpary powiekowe,
• opadające powieki,
• szeroko rozstawione oczy,
• krótki i zadarty nos,
• wygładzona rynienka nosowa,
• wąska górna warga,
• brak czerwieni wargowej ust,
• mała i słabo rozwinięta żuchwa,
• nisko osadzone uszy,
• krótka szyja.

 2. Spowolniony rozwój fizyczny:

• niska waga urodzeniowa,
• opóźnienie wzrastania,
• mała głowa,
• niski wzrost i masa ciała względem wieku.

3. Objawy wskazujące na uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego:

• zaburzenia sensoryczne,
• trudności z utrzymaniem równowagi,
• zaburzenia uwagi,
• trudności z uczeniem się,
• kłopoty z planowaniem,
• trudności z komunikowaniem się,
• opóźniony rozwój mowy,
• problemy z komunikacją emocjonalną.

Pełnoobjawowy FAS występuje u ok. 10% chorych. W większości przypadków u dzieci z płodowym zespołem alkoholowym, uwidacznia się część wymienionych objawów.

Płodowy zespół alkoholowy – rozpoznanie

Niestety nie ma badania, które jednoznacznie pozwala na postawienie diagnozy. Rozpoznanie opiera się przede wszystkim na stwierdzeniu typowych cech wyglądu oraz narażenia płodu na działanie alkoholu w trakcie ciąży. Dodatkowo, należy wykluczyć występowanie innych chorób, mogących dawać podobne objawy. Bardzo ważna jest ocena specjalisty, obejmująca wnikliwy wywiad opisujący przebieg ciąży, porada genetyka wykluczającego występowanie wad genetycznych oraz ocena psychologiczna.

Leczenie płodowego zespołu alkoholowego

Płodowy zespół alkoholowy jest zespołem, którego nie da się wyleczyć. Postępowanie lecznicze wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta oraz współpracy – zarówno osób z najbliższego otoczenia pacjenta, jak i samego chorego. W procesie terapeutycznym ważną rolę odgrywa wczesne rozpoznanie zespołu i możliwie szybkie podjęcie działań.

Leczenie jest objawowe i zależne od wad, z którymi urodziło się dziecko. Oprócz leczenia zaburzeń fizycznych, bardzo istotne jest leczenie – zaburzeń neurologicznych, behawioralnych oraz psychicznych – obejmujące bardzo często szereg wieloletnich terapii.