Jak prawidłowo przechowywać i utylizować leki?

Spis treści

1. Dlaczego odpowiednie przechowywanie leków jest takie ważne?
2. Jak prawidłowo przechowywać leki w domu?
3. Kontrola domowej apteczki
4. Jak wyglądają niewłaściwie przechowywane leki?
5. Dlaczego nie wolno wyrzucać leków do kosza?
6. Jak prawidłowo utylizować leki?

Dlaczego odpowiednie przechowywanie leków jest takie ważne?

Wiele leków jest wrażliwych na temperaturę, światło, wilgotność i różne inne czynniki środowiskowe. Prawidłowe przechowywanie chroni je przed nimi, co pozwala na utrzymanie ich właściwości leczniczych, jak i struktury samej postaci leku. Nie jest to zależne od tego, czy lek jest na receptę czy nie, lub w jakiej postaci występuje – nawet wyroby medyczne mogą mieć swoje szczegółowe wytyczne.

Złe przechowywanie i zażywanie takich leków może prowadzić do wystąpienia zmniejszonego efektu leczniczego, braku tego efektu, różnych skutków ubocznych, a nawet zatrucia organizmu. Następuje to za sprawą różnych reakcji chemicznych oraz rozkładu w kontakcie z czynnikami, na które dany lek jest wrażliwy. Może im ulegać sam czynnik aktywny leku, jak i inne substancje pomocnicze. W przypadku niestosowania się do zaleceń dane leczenie może być po prostu nieskuteczne i prowadzić do wielu powikłań.

W praktyce wiele osób lekceważy informacje o przechowywaniu poszczególnych leków, jednak warto pamiętać, że w ten sposób zapewniamy bezpieczeństwo sobie oraz innym – zwłaszcza dzieciom i zwierzętom.
 

Jak prawidłowo przechowywać leki w domu?

Podstawowe zasady organizacji domowej apteczki to:

• Lokalizacja: Wybierz suche miejsce, najlepiej zamykaną szafkę na wysokości niedostępnej dla dzieci czy zwierząt.
• Segregacja: Podziel leki na kategorie pomagające w identyfikacji przeznaczenia leku (np. przeciwbólowe, na przeziębienie, leki na receptę, maści i kremy).
• Opakowania: Zawsze trzymaj leki w oryginalnych i zamkniętych opakowaniach wraz z ulotką, a przynajmniej nie wyrzucaj części opakowania, która zawiera datę ważności leku.
• Temperatura: Większość leków należy przechowywać w temperaturze pokojowej (15-25°C). Niektóre wymagają przechowywania w lodówce (2-8°C) – np. insuliny, szczepionki, antybiotyki w zawiesinie, niektóre maści i kremy, probiotyki. Najlepiej umieścić je na środkowej półce, z daleka od ścian i żywności. Nie przechowuj leków w drzwiach lodówki – w ten sposób są narażone na duże wahania temperatur.
• Wilgotność: Wysoka wilgotność może przyspieszyć rozkład substancji aktywnych. Unikaj przechowywania leków w łazience lub kuchni, gdzie wilgotność jest zazwyczaj wyższa.
• Światło: Wiele leków jest wrażliwych na światło słoneczne i sztuczne. Przechowuj leki w oryginalnych opakowaniach, z dala od bezpośredniego światła – najlepiej w zamykanych szafkach, z dala od okien.
   

Należy pamiętać, że jeśli wynosimy leki poza ich miejsce przechowywania w domu, to również musimy zwrócić uwagę na sposób, w jaki je przenosimy:

• Leki, które wymagają przechowywania w lodówce, można przewozić bez specjalnego opakowania, jeśli temperatura powietrza nie przekracza 25°C oraz czas transportu nie jest dłuższy niż 60 minut. W większości przypadków jednak warto zaopatrzyć się np. w termotorbę, pudełko ze styropianu z wkładem chłodzącym lub termos.
   
• Problem pojawia się w przypadku leków podczas podróży, gdzie są one wystawiane na różne czynniki środowiskowe, wahania temperatury i wilgotności. W takiej sytuacji najlepiej zminimalizować kontakt leków ze środowiskiem zewnętrznym i czas jego trwania przez szczelne zamknięcie ich w pudełku oraz unikanie wystawiania ich na skrajne temperatury przez dłuższy okres.
   

Kontrola domowej apteczki

Regularna kontrola domowej apteczki powinna odbywać się co najmniej raz na 6 miesięcy. Podczas przeglądu:

1. Sprawdź daty ważności oraz przydatności po otwarciu wszystkich leków.
2. Oceń stan opakowań oraz samych leków (zwróć uwagę na zmiany wizualne).
3. Usuń leki z widocznymi zmianami (zmiana koloru, konsystencji, powierzchni, zapachu).
4. Uzupełnij braki w apteczce pierwszej pomocy.
5. Jeśli prowadzisz spis leków, zaktualizuj go.

Aby ułatwić kontrolę domowej apteczki, warto prowadzić spis wszystkich leków znajdujących się w niej z ich datami ważności lub przydatnościami po otwarciu. Znacznie przyspiesza to identyfikowanie przeterminowanych leków, co ułatwia dbanie o bezpieczeństwo domowników.

Jak wyglądają niewłaściwie przechowywane leki?

Substancje zawarte w lekach mogą ulegać niechcianym reakcjom fizykochemicznym, co może powodować zmianę ich wyglądu. Należy zwrócić uwagę na następujące sygnały ostrzegawcze:

• zmiana koloru, zapachu, konsystencji lub powierzchni leku;
• rozpadające się lub posklejane tabletki;
• pojawienie się osadu, zmiana przejrzystości (w przypadku klarownych płynów);
• uszkodzenia mechaniczne opakowania.

Pamiętajmy również, że niektóre zmiany w wyglądzie leku mogą być intencjonalne lub wynikać z właściwości postaci danego leku (np. substancja lecznicza rozproszona w zawiesinie po czasie może osadzać się na dnie, należy ją wstrząsnąć i ponownie rozproszyć przed podaniem). W takich przypadkach producent zaznacza to na opakowaniu leku lub w ulotce dołączonej do opakowania, dlatego też warto zaglądać tam w poszukiwaniu szczegółowych informacji.

Dlaczego nie wolno wyrzucać leków do kosza?

Gdy leki są przeterminowane, otwarte dłużej niż wskazuje ulotka, nieprawidłowo przechowywane, zmienią swój wygląd czy pozostaną w nadmiarze np. po kuracji antybiotykowej, należy je odpowiednio zutylizować. Jest to bardzo ważne, ponieważ niewłaściwa utylizacja leków może nieść za sobą poważne konsekwencje, m.in.:

• zanieczyszczenie wód gruntowych,
• niekorzystny wpływ na florę i faunę środowisk wodnych oraz korzystających z wód gruntowych,
• rozwój antybiotykoopornych bakterii.

Warto wiedzieć, jak i gdzie odpowiednio utylizować leki, aby nie stwarzały zagrożenia dla naszego środowiska oraz w konsekwencji dla nas.
 

Jak prawidłowo utylizować leki?

Przed oddaniem leków do utylizacji należy pamiętać o:

• usunięciu danych osobowych z opakowań (jeśli się na nim znajdują),
• zachowaniu oryginalnego opakowania,
• zachowaniu tabletek w blistrach.

Tak przygotowane leki należy wrzucić do specjalnego pojemnika, który znajdziesz m.in. w aptekach i punktach aptecznych, urzędach, przychodniach lub szpitalach. Informacje o punktach zbiórki leków do utylizacji znajdują się na stronach urzędów gmin oraz np. na stronie Gdziepolek.pl.