30 czerwca 2023
Szybki kurs czytania etykiet, jak zostać świadomym konsumentem?
Sok malinowy z aronii, masło z roślin i czekolada bez kakao. To tylko niektóre przykłady produktów spożywczych, które możemy spotkać na supermarketowych półkach. Jak świadomie wybierać produkty, po które przyszliśmy do sklepu?
Spis treści:
1. Co powinna zawierać etykieta produktu spożywczego?
2. Etykieta, a nazwa. Jogurt o smaku truskawki czy jogurt truskawkowy?
4 . Najlepiej spożyć przed czy należy spożyć do?
5. Sprawdź się! Ćwiczenie z zakupów
Co powinna zawierać etykieta produktu spożywczego?
Badania sugerują, że większość z nas czyta etykiety. Jednak głównie szukamy na nich daty przydatności do spożycia. Tłumacząc się brakiem czasu i odpowiedniej wiedzy wybieramy produkty raczej po kolorowych etykietach. Sugerujemy się reklamą czy poleceniem znajomych, zamiast poświęcić chwilę, aby odkryć tajemnice składu produktu.
Do obowiązkowych informacji na etykietach należą:
- nazwa żywności,
- wykaz i ilość składników, w tym wyróżnienie składników alergennych,
- masa netto,
- data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia,
- specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia produku,
- nazwa i adres producenta, kraj lub miejsce pochodzenia,
- instrukcję wykorzystania,
- informacja o wartości odżywczej.
Etykieta, a nazwa. Jogurt o smaku truskawki czy jogurt truskawkowy?
Nie ma co ukrywać, nazwa bywa myląca, dlatego nie powinna być raczej naszym głównym wyznacznikiem wyboru.
- „Babcina”, „Staropolska” czy „Tradycyjna”
Podświadomie budzą w nas większe zaufanie, chociaż wcale nie są gwarantem lepszego składu. Nie zatrzymuj się na samej nazwie, czytaj jej skład.
- Nazwa małym drukiem
Niestety dość powszechnie na półkach sklepowych pojawiają się produkty z etykietą nektaru, który sugeruje, że jest sokiem oraz miksu tłuszczowego, który udaje masło. Jeśli nie pojawia się wprost nazwa: sok, masło czy mleko to zapewne są to jego mniej wartościowe odpowiedniki takie jak nektar, mix lub napój mleczny.
- Jogurt o smaku truskawki czy jogurt truskawkowy?
Różnica jest dość znaczącą, ten pierwszy truskawek nie musi zawierać, wystarczy zwartość aromatów.
- Bez dodatku cukru
Czy to oznacza, że produkt nie ma cukru? Nie, informacja ta sugeruje, że producent nie dosypał dodatkowo cukru, ale produkt ten może zawierać w sobie naturalnie występujące cukry. Przykładem mogą być batony z suszonych owoców – zawierają sporą ilość cukru, ale jest to cukier naturalnie występujący np. w daktylach.
Etykieta, a skład produktu
Skład jest obowiązkowym elementem każdego produktu spożywczego. Co prawda, pieczywo bez opakowania nie musi go zawierać, jednak każda piekarnia musi go posiadać do swobodnego wgląd przez konsumenta. Należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach, aby szybko i sprawnie wybrać odpowiedni produkt podczas zakupów.
- Kolejność składników
Skład na etykiecie wymieniony jest w kolejności malejącej pod względem ilości danego składnika. Składnik, którego jest najwięcej, będzie na pierwszym miejscu, a na końcu pojawi się ten, którego jest najmniej w produkcie. To bardzo ważna zasada! - Ilość składników
Im produkt mniej przetworzony, tym będzie zawierał mniej składników. Oczywiście, nie tyczy się to absolutnie wszystkich produktów, ale spójrz tylko na skład pączka z supermarketu, czy używasz tylu składników do ich zrobienia w domu? - Główny składnik na jednym z pierwszych miejsc
Jeśli chcemy kupić sok malinowy, to maliny powinny stanowić jego główny składnik. Często jednak pojawiają się inne owoce np. aronie, a maliny stanowią jedynie dodatek. Patrz, na którym miejscu na etykiecie znajduje się główny składnik produktu. - Nie każde E jest złe
Oznaczenie dodatków do żywności w formie uproszczonej z symbolem E jest powszechnie uznawane za niepożądane w składzie. Staramy się unikać dodatków, należy jednak pamiętać, że nie każde E jest złe. Niektóre z nich są naturalnie spożywanymi przez nas składnikami diety. W ich lepszej identyfikacji mogą pomóc Ci aplikacje na telefon do skanowania produktów. - Porównanie produktów
Jeśli nie wiesz, co dokładnie powinien zawierać w składzie dany produkt, porównaj etykiety podobnych artykułów. Weź do ręki ser feta dwóch producentów i zobacz, jaki mają skład. Znając podstawowe zasady szybko zdecydujesz, który ma lepszą recepturę. - Alergeny
„Może zawierać śladowe ilości orzeszków ziemnych” – ta informacja niezwykle często pojawia się również na produktach, które tych orzechów nie zawierają. Niestety u osób z alergią na niektóre produkty (orzechy ziemne są najczęstszym alergenem) nawet ich niewielka ilość, może wywołać groźne dla zdrowia objawy. Informacja ta pojawia się na wielu produktach, ponieważ możliwe jest, że orzechy mogły znajdować się w tej samej fabryce produkcyjnej. Alergeny muszą być zawsze wyróżnione na etykiecie np. pogrubioną czcionką. Zwracaj na to uwagę, jeśli stwierdzono u Ciebie alergię na orzechy, białka mleko, skorupiaki lub inne składniki.
Czy wiesz, że …
powszechny przeciwutleniacz i regulator kwasowości dodawany do żywności E300 to dobrze znana witamina C? Barwnik E100 to kurkuma, którą używamy w kuchni, a zagęszczacz E411 to żelatyna.
Najlepiej spożyć przed czy należy spożyć do?
Aż ponad 60% Polaków nie zna różnicy między zwrotem na opakowaniu „Należy spożyć do…” i „Najlepiej spożyć przed…”. Dobrze jednak wiedzieć, że:
- „Należy spożyć do…”
To termin przydatności do spożycia, po którego upływie absolutnie nie powinniśmy jeść tego produktu. Istnieje ryzyko zakażenia. To oznaczenie dotyczy najczęściej świeżych produktów: mięsa i przetworów, ryb, nabiału oraz soków niepasteryzowanych.
- „Najlepiej spożyć przed…”
To data minimalnej trwałości. Nadal po tym terminie możemy te produkty spożyć, ponieważ nie istnieje tak duże ryzyko ich zepsucia. Może jedynie nieco ulec zmianie konsystencja, kolor lub smak. Ten termin dotyczy produktów sypkich takich jak: kasze, makarony, ryż, mąka, kawa, herbata, przyprawy i cukier. Dobrze jest przyjrzeć się tym produktom — jeśli nie wykazują cech zepsucia, mogą nadal nadawać się do spożycia. Przykładowo: biały nalot na czekoladzie jest często jedynie wytrąconą warstwą tłuszczu, która nie dyskwalifikuje do jej jedzenia.
Warto pamiętać o tych zasadach mając na uwadze swoje zdrowie, ale również ogromny problem marnowania żywności na świecie.
Czy wiesz, że…
szacuje się, że na 3 torby z zakupami, które przynosimy ze sklepu, prawdopodobnie jedna, pełna wyląduje na śmietniku? Warto być świadomym konsumentem i czytać etykiety, które pomogą podjąć decyzje o zakupie i wykorzystaniu produktów.
Sprawdź się! Ćwiczenie z zakupów
Przeanalizuj szybko skład dwóch różnych produktów (przetwory mięsne). Zdecyduj, który z nich ma lepszy skład i z którym wyjdziesz ze sklepu?
- Produkt nr 1
Skład: Woda, mięso oddzielone mechanicznie z kurcząt, tłuszcz roślinny, wątroba i skóry z kurcząt, kasza manna, sól, białko sojowe, skrobia ziemniaczana, warzywa suszone, przyprawy naturalne, mleko w proszku, serwatka, cukier, maltodekstryna, hydrolizat białka pszennego, ekstrakt drożdżowy.
- Produkt nr 2
Skład: kaczka 41%, bażant 26%, borówka, żurawina, malina, składniki mineralne 1%, olej z łososia.
Jeśli sugerując się ilością składników i ich kolejnością wybrałeś produkt drugi (ma niezaprzeczalnie lepszą etykietę! ) to właśnie kupiłeś mokrą karmę dla psa 😉
Produkt pierwszy to bardzo popularny pasztet do kanapek. To tylko dowód na to, że nie trzeba być ekspertem w dziedzinie żywienia i nie musisz znać wszystkich składników, aby podjąć decyzję, czy produkt jest dobry. Czasem wystarczy porównać skład dwóch podobnych produktów. To również przestroga, że na naszych półkach leżą produkty spożywcze o tak kiepskim składzie.
Źródła
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.
- Krasnowska, G., Salejda, A. M., Ocena wiedzy konsumentów na temat znakowania żywności. Żywność Nauka Technologia Jakość, 2011, nr 18(1).
- Rakuła, M., Kiciak A., Wiedza konsumentów na temat znakowania żywności Consumer knowledge of food labeling, 2022
- Kazimierska K., Etykiety mokrych karm dla psów [online], [dostęp 03.2023], https://czytamyetykiety.pl/blog/porownanie-produktow/jak-czytac-etykiety-karm-dla-psow-jaka-karme-mokra-dla-psa-wybrac/
- Jak poprawnie czytać datę przydatności do spożycia [online], [dostęp 03.2023], https://krakow.bankizywnosci.pl/?p=5608