Fakty i mity o krwiodawstwie

Nie są dostępne sposoby przemysłowego pozyskania składników krwi, więc jedynym sposobem na pozyskanie krwi, jest jej oddawanie. Niestety niedobory krwi i jej składników występują okresowo w ciągu całego roku, a najdłużej utrzymują się w okresie wakacyjnym. Jest to spowodowane między innymi większą liczbą wypadków oraz faktem, że krwiodawcy przebywają w tym okresie na urlopach. Jednak zapotrzebowanie na krew występuje przez cały rok. Wszystkie grupy krwi są pożądane, bo istnieją biorcy o różnych grupach. 

Wiele osób boi się oddać krew, lub nie jest pewna co do tego jak ten proces wygląda i czy jest bezpieczny. Poniżej przedstawiamy najczęściej występujące fakty i mity dotyczące krwiodawstwa.

MIT: Krew, jej składniki i produkty krwiopodobne można uzyskać sztucznie.
FAKT: Ponad połowa Polaków uważa, że krew można wyprodukować w laboratorium. Jest to jeden z najczęściej powielanych stereotypów na temat krwiodawstwa. W rzeczywistości jedynym źródłem krwi jest drugi człowiek.

MIT: Oddając krew, można się zarazić.
FAKT: Jest to całkowicie niemożliwe. Do pobierania krwi i próbek do badań stosuje się wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku.

MIT: Aby oddać krew, trzeba znać swoją grupę.
FAKT: Nie jest to wymagane. Potencjalny dawca krwi jest poddawany kontroli medycznej, a grupa krwi jest ustalana po pobraniu.

MIT: Za oddanie krwi dostaje się pieniądze.
FAKT: W Polsce krew oddaje się nieodpłatnie i bezinteresownie. Z punktu widzenia biorcy wartość krwi jest nieprzeliczalna na pieniądze.

MIT: Krew należy oddawać jedynie na apel.
FAKT: Krew powinno się oddawać regularnie, ponieważ tak tworzą się jej zapasy. Zapasy krwi są niezbędne nie tylko w nagłych sytuacjach, ale przede wszystkim do systematycznego leczenia najcięższych chorób przewlekłych. Składniki krwi mają krótki termin ważności (koncentrat krwinek czerwonych – 42 dni, a koncentrat krwinek płytkowych – 5 dni).

MIT: Można oddać dowolną ilość krwi.
FAKT: Standardowo jest pobierana jedna jednostka krwi pełnej – 450 ml.

MIT: Na oddawanie krwi trzeba przyjść na czczo.
FAKT: W dniu zgłoszenia do oddania krwi należy:

• zjeść lekki, niskotłuszczowy posiłek (np. pieczywo, chuda wędlina, warzywa, owoce),
• unikać tłustych potraw (smalec, masło, śmietana, tłusta wędlina), które mogą spowodować, że krew będzie lipemiczna (przetłuszczona) i nie będzie się nadawała do celów leczniczych – również wieczorem w dzień poprzedzający oddanie krwi,
• pić dużo wody lub soków owocowych,
• pół godziny przed oddaniem krwi nie należy palić papierosów,
• nie należy przychodzić do oddania krwi po spożyciu alkoholu i/lub środków zmieniających nastrój.

MIT: Oddawanie krwi powoduje zmianę wagi ciała.
FAKT: Oddawanie krwi nie powoduje ani spadku, ani wzrostu masy ciała – nawet w przypadku dawców regularnych i wielokrotnych.

MIT: Biorca dziedziczy cechy charakteru dawcy.
FAKT: Nie jest to możliwe. Przetoczone komórki pełnią swoje funkcje od kilku do kilkudziesięciu dni w organizmie biorcy i w żaden sposób nie są powiązane z mechanizmami dziedziczenia.

Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa  w Warszawie informuje krwiodawców / kandydatów na dawców krwi, którzy poddają się szczepieniu przeciwko COVID-19:

1. Czasowa dyskwalifikacja dla dawców na okres 48 godzin od dnia podania szczepionki przeciw SARS-CoV-2 opartej na mRNA (np. firmy Pfizer/BioNtech,Moderna)
2. Czasowa dyskwalifikacja dla dawców na okres 14 dni od dnia podania szczepionki przeciw SARS-CoV-2 opartej na niereplikującym adenowirusie (np. firmy AstraZeneca, Johnson&Johnson)
3. Czasowa dyskwalifikacja dla dawców po podaniu szczepionki na SARS-CoV-2, u których wystąpiła niepożądana reakcja poszczepienna na okres 7 dni od ustąpienia objawów tej reakcji.