Bezpieczeństwo w sieci i higiena cyfrowa

Spis treści

1. Jakie są skutki nadmiernego korzystania z sieci?
2. Czemu tak naprawdę korzystamy z internetu?
3. Czym jest higiena cyfrowa?
4. 10 zasad higieny cyfrowej
5. Czy należy zakazywać dzieciom korzystania z internetu?

6. O Akademii Rodzica

Jakie są skutki nadmiernego korzystania z sieci?

Coraz więcej rodziców zadaje sobie pytanie: Co możemy zrobić, aby nasze dzieci bezpieczniej i kreatywniej korzystały z zasobów sieci? Nic dziwnego. Wedle badań, telefon, który znajduje się w zasięgu wzroku, nawet jeśli jest wyłączony, zabiera część naszej uwagi roboczej. Żeby zmniejszyć deficyt uwagi podczas pracy czy nauki, można schować telefon np. zeszytem, jednak nie rozwiąże to wszystkich problemów, jakie niesie za sobą niekontrolowane korzystanie z internetu.

Najważniejszą kompetencją, której powinniśmy uczyć dzieci w świecie zdominowanym przez nowe technologie to umiejętne nawiązywanie i podtrzymywanie realnych relacji i więzi. Osoby, które przedkładają wirtualne relacje nad te rzeczywiste, mogą mieć obniżony poziom empatii, a więc nie potrafią współodczuwać, co często prowadzi do deprywacji więzi społecznych. Tworzy to błędne koło. Ludzie mający problemy towarzyskie, uciekają w sieć, co sprawia, że jeszcze trudniej poszerzyć im krąg społeczny, co zwiększa gniew i frustrację.

Innym negatywnym objawem długotrwałego przesilenia internetem jest obniżenie odporności psychicznej, rozumianej jako zdolność człowieka do radzenia sobie z wyzwaniami, presją i trudnościami. Odporność psychiczna determinuje odporność na stres, tak potrzebną w dzisiejszym świecie. Popularnie określana „silna psychika” to także szereg umiejętności intra i interpsychicznych, które stanowią o stabilności emocjonalnej, wytrwałości czy otwartości na wyzwania stanowiąc warunek do prawidłowego funkcjonowania człowieka.

Czemu tak naprawdę korzystamy z internetu?

Ja realne to Ja wirtualne. Negatywne wzorce postrzegania rzeczywistości i modele zachowań nabyte w sieci nie wpływają na każdą dziedzinę życia. Uzależnienie od  internetu nie jest problemem jednostkowym. Ma tak szeroki zasięg, że możemy zakwalifikować go jako problem społeczny. Co interesujące, problem dotyczy nie tylko młodego pokolenia, ale również ich rodziców. Dorośli wymagający od swoich pociech racjonalnego korzystania z komputerów i smartphonów powinni zacząć od refleksji nad sobą. Może zdarzyć się, że dziecko po prostu kopiuje zachowania rodzica, dlatego nie powinniśmy rozumieć każdorazowego korzystania z internatu jako wynikającą z rzeczywistej potrzeby. Wyróżnia się kilka podstawowych wzorów korzystania z mediów cyfrowych:

• Motywacje i celowość działania. Do czego chcę użyć internetu? W jakim celu chcę skorzystać z konkretnej aplikacji?
• Wpływ grupy rówieśniczej. Co inni moi znajomi robią w Internecie? Jak bardzo jestem podatny na ich wpływ?
• Relacje z najbliższymi osobami. Czy mam wokół siebie osoby, do których mogę zwrócić się o pomoc w razie potrzeby? Czy mam odpowiednio bogatą sieć oparcia społecznego?
• Świat wartości. Jak zostałem wychowany? Co jest dla mnie w życiu ważne? Co jest moim priorytetem i celem życiowym?
• Kompetencje cyfrowe. Co potrafię robić w internecie? Jakie znam aplikacje?
• Własne doświadczenia i przekonania odnośnie nowych technologii. Co myślę o nowych technologiach? Czy bardziej widzę w nich szansę, czy zagrożenie?

Czym jest higiena cyfrowa?

Higiena cyfrowa to postawa życiowa wynikająca z kreatywnego i odpowiedzialnego używania
zasobów sieci. To zespół postaw, działań i czynności zmierzających do optymalizacji indywidualnego zdrowia somatycznego, psychicznego oraz społecznego w zakresie korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych. Jej poziom uzależniony jest od samoregulacji i kontroli związanej z używaniem internetu oraz cyfrowych narzędzi ekranowych, alternatywy dla świata cyfrowego, jak również rozwiniętej sieci oparcia społecznego.

10 zasad higieny cyfrowej

1. Kontroluj czas przed ekranem. Jak długo byłem w sieci? W jakim celu sięgam po samrfon?
2. Odkładaj smartfon. Nie noś go przy sobie non stop. W czasie pracy lub nauki zabierz go z zasięgu wzroku
3. Wyłącz powiadomienia. Wyłącz dźwięki i plakietki. Nie sprawdzaj co chwilę wiadomości.
4. Nie rób wielu rzeczy jednocześnie. W czasie pracy lub nauki wyłącz aplikacje w tle i serwisy społecznościowe.
5. Trenuj swój mózg w sposób analogowy. Ćwicz koncentrację, pamięć, logiczne myślenie.
6. Relaksuj się i odpoczywaj bez urządzeń ekranowych.
7. Szukaj zainteresowań poza siecią. Ludzie bez zainteresowań offline łatwiej uzależniają się od smartphone.
8. Planuj czas bez internetu. Świadomie spędzaj czas bez sieci, rób sobie cyfrowe detoksy.
9. Zadbaj o swój sen. 1-2h przed snem bez ekranu. Nie bierz smartphone do sypialni, kup budzik.
10. Dbaj o relacje. Kontakt w sieci to nie relacja. Relację zbudujesz tylko offline. Dobre reacje chronią przed uzależnieniem.

Czy należy zakazywać dzieciom korzystania z internetu? 

Pamiętajmy, że nie taki diabeł straszny, jak go malują. Nowe technologie mogą być fantastycznym narzędziem wspierającym rozwój dziecka w świecie cyfrowym. Należy pamiętać, że nie ma odpowiedzialnego korzystania z zasobów sieci bez tworzenia domowych i szkolnych zasad korzystania z internetu oraz cyfrowych narzędzi ekranowych.

Internet nie jest zagrożeniem. Zagrożeniem może być to, co on w nas może wyzwalać. To nie media cyfrowe niszczą więzi, ale słabe więzi lub ich brak otwierają przestrzeń na nowe, ale w istocie obce człowiekowi, bycie online.

Problem z nadużywaniem nowych technologii przez dzieci i młodzież rozpoczyna się wówczas, gdy jedynym dostępnym dla nich światem jest świat cyfrowy. Odpowiedzialna cyfrowo osoba to ta, która bezpiecznie i kreatywnie korzysta z zasobów sieci, ale również ta, która w sposób świadomy potrafi odłączyć się od nowych technologii. Granica między offline i online się zaciera. Co robimy w sieci, ma realne skutki poza nią.

Jak kontrolować to, co dziecko robi w sieci? Pedagodzy odradzają restrykcje. Nie należy stosować bezwzględnych zakazów korzystania z urządzeń cyfrowych. Takie metody powinny być ostatecznością. Rola odpowiedzialnego rodzica nie polega na bezrozumnym ograniczaniu, a byciu przewodnikiem. W tym celu potrzebne jest prawdziwe zainteresowanie, tym co pociechy robią nie tylko realnie, ale również wirtualnie. Początkowo może być to trudne. Dlatego warto stosować model odwróconej edukacji – który pozwala dziecku być dla rodzica nauczycielem.

Więcej na temat higieny cyfrowej znajdziesz na stronach fundacji „Dbam o Mój Zasięg”:

• https://domowykodeks.pl/
• https://relacjewwakacje.pl/
• https://dbamomojzasieg.pl/
• https://dobrzezejestes.org/

O Akademii Rodzica

Zapis webinaru, na podstawie którego powstał ten tekst zobaczysz poniżej. Został on zrealizowany w ramach wspólnego projektu PZU Zdrowie i Fundacji Marka Kamińskiego – „Akademia Rodzica. Porozmawiajmy o zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży”.

Więcej o Akademii Rodzica tutaj.