09 sierpnia 2022

Barszcz Sosnowskiego - objawy, poparzenia i pierwsza pomoc

Doktor nauk o zdrowiu
Barszcz Sosnowskiego jest rośliną okrytonasienną, wywodzącą się z Kaukazu. Do Polski trafiła w latach 50. XX wieku jako roślina przeznaczona na paszę dla zwierząt hodowlanych. W związku ze zbyt szybkim rozprzestrzenianiem się do środowiska naturalnego, roślina stała się zagrożenie dla flory parków narodowych. Cały czas trwają próby, by ją zwalczać, lecz ze względu na jej łatwe rozprzestrzenianie się i inwazyjny charakter, jest to bardzo trudne.
barszcz sosnowskiego roślina

Spis treści:

  1. Zagrożenie dla człowieka

  2. Zagrożenie dla rodzimej flory

  3. Objawy oparzenia barszczem Sosnowskiego

  4. Poparzenie barszczem Sosnowskiego - pierwsza pomoc 

  5. Jak odróżnić barszcz zwyczajny od barszczu Sosnowskiego?

Zagrożenie dla człowieka

W roślinie zawarte są związki chemiczne zwane furanokumarynami. Są one obecne w całej roślinie, łącznie z pokrywającymi liście i łodygi włoskami. Przy silnym nasłonecznieniu pod wpływem promieniowania ultrafioletowego furanokumaryny ulęgają przemianom i powstają z nich substancje o silnie parzącym działaniu. Zjawisko takie nazywane jest fototoksycznością. Poparzenia powoduje zarówno kontakt z rośliną – każda z jej części parzy, jak również z jej sokiem. W miejscach poparzonych, pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, pojawiają się bąble, przechodzące czasem we wrzodziejące rany, a nawet martwice skóry. Poparzenia wywołane przez sok barszczu mogą też prowadzić do tzw. bielactwa, czyli zaniku pigmentu w skórze. Należy również pamiętać o tym, że w upalne dni rośliny wydzielają lotne olejki eteryczne, które wdychane w większych stężeniach mogą wywoływać zawroty głowy, wymioty a nawet zaburzenia świadomości. Dlatego barszcze należy traktować z dużą ostrożnością, unikając w miarę możliwości wszelkiego kontaktu z tymi roślinami.

Zagrożenie dla rodzimej flory

Ta niezwykle ekspansywna roślina tworzy w miejscu występowania zwarte łany eliminując wszystkie inne gatunki roślin. Powstają jednogatunkowe monokultury, które w sprzyjających warunkach opanowują nawet setki hektarów powierzchni.

Objawy oparzenia barszczem Sosnowskiego

Objawy oparzenia barszczem Sosnowskiego są podobne do objawów oparzenia termicznego. W zależności od stopnia nasilenia poparzenia skóra jest podrażniona, mogą pojawić się stany zapalne, pęcherze surowicze wypełnione płynem, a nawet głębokie rany. Objawy nasilają się od 30 do 120 minut od kontaktu z toksyczną rośliną. W ciągu pierwszych 24 godzin mogą ulegać znacznemu nasileniu. W komórkach skóry, do których przeniknęły furanokumaryny dochodzi do zwiększonej produkcji melaniny. Powoduje to powstawanie zmian skórnych hiperpigmentacyjnych, czyli przebarwień, które mogą utrzymywać się nawet kilka lat po zagojeniu się oparzeń. Wdychanie olejków eterycznych może powodować nudności, zawroty i bóle głowy.

Wśród objawów zatrucia barszczem Sosnowskiego wymienia się:

  • zaczerwienienie i obrzęk skóry;
  • bolesne pęcherze wypełnione płynem surowiczym;
  • bóle głowy;
  • nudności, wymioty;
  • zapalenie spojówek;
  • podrażnienie dróg oddechowych;
  • martwica skóry.

Poparzenie barszczem Sosnowskiego - pierwsza pomoc 

Jeżeli miałeś kontakt z barszczem Sosnowskiego, ale nie pojawiły się jeszcze objawy poparzenia, należy niezwłocznie obmyć skórę dużą ilością letniej wody z mydłem.
  • Niezależnie od stopnia nasilenia objawów należy unikać ekspozycji promieniowanie słoneczne.
  • W przypadku pojawienia się objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza.
  • Na pęcherze, jeśli nie uległy uszkodzeniu, można zastosować miejscowo maści z kortykosteroidami.
  • Jeżeli doszło do kontaktu oczu z rośliną, należy je przemyć dokładnie wodą i chronić przed światłem.
  • Na blizny powstałe po zagojeniu oparzeń, powinno się nakładać kremy nawilżające, natłuszczające oraz stosować wysoką ochronę przeciwsłoneczną.
 

Jak odróżnić barszcz zwyczajny od barszczu Sosnowskiego?

Barszcz zwyczajny to roślina naturalnie występująca na terenie całej Polski, zlokalizowana najczęściej na poboczach dróg lub wzdłuż rowów melioracyjnych. Wykorzystywany jest w ziołolecznictwie za sprawą furanokumaryn, których stężenie, w przeciwieństwie do barszczu Sosnowskiego, jest znacznie mniejsze — nie podrażnia skóry oraz nie powoduje zagrożenia życia. 
 
Jakie cechy pomagają odróżnić barszcz zwyczajny od barszczu Sosnowskiego?
  • Wielkość rośliny - barszcz zwyczajny rośnie do maksymalnie 1,5 metra wysokości. Barszcz Sosnowskiego może rosnąć do ponad 3 metrów wysokości. 
  • Wielkość kwiatostanu - kwiaty barszczu zwyczajnego mają z reguły od kilku do kilkunastu centymetrów, natomiast rozmiar kwiatów barszczu Sosnowskiego to około 30-80 cm.
  • Pora kwitnienia - barszcz zwyczajny kwitnie na ogół w lipcu oraz sierpniu, czyli nieco później niż barszcz Sosnowskiego, który zakwita na przełomie czerwca i lipca.
  • Kształt oraz kolor liści - barszcz zwyczajny posiada ciemnozielone liście, podzielone na 3 lub 5 oddzielonych od siebie listków, z kolei liście barszczu Sosnowskiego są trójlistkowe i mają kolor żywej zieleni.