23 sierpnia 2022
Dieta przy nieswoistym zapaleniu jelit
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego - Crohna zaliczane są do schorzeń określanych jako nieswoiste stany zapalne jelit. To jeden z głównych powodów zgłaszania się pacjentów do poradni gastroenterologicznych. Najczęściej występują u ludzi młodych, między 10. a 40. rokiem życia. Wspólnym mianownikiem dla tych dwóch schorzeń jest niedożywienie białkowo-kaloryczne i powszechne niedobory witamin i składników mineralnych. Jest to spowodowane zaburzeniami łaknienia i wchłaniania substancji odżywczych oraz przewlekłymi biegunkami i wymiotami. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego - Crohna zaliczane są do schorzeń określanych jako nieswoiste stany zapalne jelit. To jeden z głównych powodów zgłaszania się pacjentów do poradni gastroenterologicznych. Najczęściej występują u ludzi młodych, między 10. a 40. rokiem życia. Wspólnym mianownikiem dla tych dwóch schorzeń jest niedożywienie białkowo-kaloryczne i powszechne niedobory witamin i składników mineralnych. Jest to spowodowane zaburzeniami łaknienia i wchłaniania substancji odżywczych oraz przewlekłymi biegunkami i wymiotami.
Spis treści:
Jak sobie z nimi radzić i czy istnieje odpowiednia dieta?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG)
Schorzenie jest rozlanym, nieswoistym procesem zapalnym błony śluzowej jelita grubego, prowadzącym do powstania owrzodzeń. Określenie, jaki fragment jelita grubego jest objęty zmianami chorobowymi, pomaga w podjęciu decyzji o rodzaju leczenia. WZJG można podzielić na zapalenie odbytnicy oraz rozległe zapalenie jelita grubego.
Objawy:
- gwałtowne parcie i nietrzymanie stolca,
- silna i przewlekła biegunka , około 15 razy na dobę,
- krew w stolcu,
- śluz w stolcu,
- bóle brzucha,
- utrata łaknienia.
- spadek masy ciała,
- stany gorączkowe,
- obrzęki,
- niedokrwistość,
- złe samopoczucie i bóle kostno –stawowe.
Zapadalność na WZJG w Europie wynosi około 10-20 przypadków na 100 000 mieszkańców. Choroba przebiega najczęściej w postaci ostrych rzutów, oddzielonych od siebie okresami remisji i gojenia. To stres, zła dieta, niesteroidowe leki przeciwzapalne czy antybiotykoterapia mogą spowodować nawrót choroby i zaostrzenie objawów.
Choroba Leśniowskiego- Crohna
Schorzenie jest pełnościennym zapaleniem, które może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego. Ciekawostką jest nazwa choroby pochodząca od polskiego chirurga Antoniego Leśniowskiego, który w 1904 roku opisał przypadek zapalny guza jelita krętego.
Najczęstsza lokalizacja choroby to końcowy odcinek jelita krętego i bliższy odcinek okrężnicy.
Objawy:
- biegunka,
- bóle brzucha,
- krwawienie z odbytu,
- zmiany w okolicy odbytu / owrzodzenia, szczeliny, ropnie,
- zajęcie przełyku- dysfagia,
- gorączka nieznanego pochodzenia,
- zespoły złego wchłaniania,
- smoliste stolce,
- niedokrwistość,
- zaburzenia elektrolitowe, awitaminozy,
- spadek masy ciała i ogólne osłabienie.
Niestety objawy często pokrywają się i są takie same jak przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, co stwarza problem przy postawieniu prawidłowej diagnozy.
Przyczyny pojawienia się chorób zapalnych jelit nie zostały poznane, ich etiopatogeneza jest złożona i nie do końca wyjaśniona. W powstawaniu tych schorzeń biorą udział zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe oraz immunologiczne.
Dieta a schorzenia jelit
Poprzez wdrożenie interwencji żywieniowej nie jest możliwe trwałe wyleczenie choroby nieswoistych stanów zapalnych, jednak u pewnej grupy pacjentów zastosowanie specyficznych eliminacji może prowadzić do złagodzenia objawów choroby, co w konsekwencji skutkuje poprawa jakości życia.
Leczenie nieswoistych stanów zapalnych jelit obejmuje odpowiednią dietę, uzupełnienie występujących niedoborów oraz leczenie przeciwzapalne. Dietetyk najczęściej zaleca dietę łatwo strawną, bogato białkową z modyfikacją podaży tłuszczów oraz włókna pokarmowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na wartość kaloryczną diety u chorych, u których doszło do znacznego spadku masy ciała.
Ze względu na toczące się w czasie choroby procesy zapalne oraz stan infekcyjny zaleca się zwiększoną podaż białka. Źródłem tego składnika będą chude mięso i ryby. U pacjentów wyklucza się mleko i produkty mleczne zawierające laktozę.
Ogólne zasady żywienia osób chorujących na nieswoiste stany zapalne jelit:
- Spożywanie większej ilości posiłków, o mniejszej objętości – zaleca się 5-6 prawidłowo zbilansowanych posiłków w ciągu doby. Poprawia to trawienie i wchłanianie składników odżywczych z przewodu pokarmowego, a także łagodzi przykre dolegliwości .
- Unikanie ostrych przypraw – pieprzu, ostrej papryki, octu, musztardy, chili, pieprzu cayenne, curry-smak potraw powinien być łagodny. Wskazane są świeże zioła i przyprawy takie jak: mięta, majeranek, oregano, bazylia, koperek czy natka pietruszki.
- Ważny jest sposób przygotowania potraw czyli przeprowadzenie obróbki cieplnej. Zaleca się metody gotowania, gotowania na parze, pieczenia w folii, duszenia. Smażenie, wędzenie i grillowanie jest zakazane, gdyż działa to drażniąco na jelita.
- Unikanie wysokoprzetworzonej żywności. Należy czytać etykiety produktów spożywczych i unikać produktów o wysokiej zawartości cukru, słodzików, soli, utwardzonych tłuszczów roślinnych, tłuszczów trans, konserwantów, aromatów dymu wędzarniczego itp. a także dodatków. Codzienna dieta powinna bazować na produktach jak najmniej przetworzonych, naturalnych i świeżych.
- Jadłospis powinien być różnorodny i urozmaicony. Spożycie jaj, mięsa, warzyw i owoców, produktów zbożowych oraz mlecznych uchroni pacjenta przed niedoborami pokarmowymi .
- Głównym płynem powinna być woda. Dietę można urozmaicić słabymi naparami herbat owocowych, ziół, kawy zbożowej czy kompotów. Zakazany jest alkohol, ze względu na swoje drażniące działanie na błonę śluzową przewodu pokarmowego.
Przepis na zdrowy i pożywny krupnik
Składniki
- 1,5 L bulionu drobiowego,
- 3 pałki kurczaka,
- 250 g włoszczyzny: marchewka, seler, pietruszka, por,
- 100 G kaszy jęczmiennej,
- 2-4 ziemniaki,
- 1 łyżeczka majeranku,
- 1 łyżeczka soli,
- 1 łyżka natki pietruszki.
Włoszczyznę oraz ziemniaki, obrać i pokroić w kostkę. Bulion zagotować. Do wrzącego wywaru włożyć pokrojone warzywa, udka kurczaka oraz kaszę. Dodać majeranek. Doprowadzić do wrzenia, a następnie gotować na wolnym ogniu. Gotować do momentu, aż mięso się ugotuje i zacznie odchodzić od kości, a kasza rozklei się. Zazwyczaj potrzeba na to około 30 minut. Pałeczki kurczaka wyjąć, mięso obrać z kości. Dodać ziemniaki pokrojone w kostkę. Gotować, aż ziemniaki będą miękkie. Dodać mięso z kurczaka. Przed podaniem posypać zieloną pietruszką.