Krótkowzroczność – objawy, przyczyny, leczenie

Spis treści:

Co to jest krótkowzroczność?
Jak może objawiać się krótkowzroczność?
Jakie są możliwości korekcji?
Czynniki ryzyka rozwoju krótkowzroczności
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Profilaktyka krótkowzroczności

Co to jest krótkowzroczność?

W zdrowym oku promienie świetlne wpadające do wnętrza gałki ocznej są skupiane w jednym punkcie na siatkówce. Zaburzenie tego procesu polegające na tym, że promienie skupiają się przed siatkówką nazywamy krótkowzrocznością. Osoby krótkowzroczne dobrze widzą przedmioty położone blisko, gorzej zaś te odległe. Im większa wada tym mniejsza jest odległość, z której widzą wyraźnie. Wielkość wady określa się za pomocą dioptrii (D) i na tej podstawie wyróżnia się krótkowzroczność:

• niską, czyli do -3D,
• średnią, w zakresie od -3D do -6D,
• wysoką, czyli większą niż -6D.

Inny podział wyróżnia krótkowzroczność: osiową, krzywiznową i refrakcyjną. 

W krótkowzroczności osiowej mamy do czynienia z wydłużeniem gałki ocznej. Promienie świetlne skupiane są w punkcie, gdzie w fizjologicznych warunkach byłaby siatkówka. Zbyt długa oś gałki ocznej powoduje jednak przesunięcie siatkówki ku tyłowi, co prowadzi do rozwoju wady wzroku. 

Krótkowzroczność krzywiznowa związana jest ze zbyt mocnym zakrzywieniem rogówki lub soczewki. Nadmierne uwypuklenie zwiększa ich zdolności skupiające, przez co obraz rzutuje się przed siatkówką.

Mianem krótkowzroczności refrakcyjnej określa się stan, w którym promienie świetlne skupiane są przed siatkówką z powodu zbyt dużego współczynnika załamania soczewki. Zwykle sytuacja ta związana jest z obecnością innych chorób, takich jak np. cukrzyca czy zaćma.

Jak może objawiać się krótkowzroczność?

Osoby krótkowzroczne nie widzą wyraźnie przedmiotów odległych. Może to utrudniać prowadzenie samochodu, uprawianie sportu czy rozpoznawanie oddalonych osób lub obiektów. 

Najbardziej charakterystycznym objawem krótkowzroczności jest mrużenie oczu. Krótkowidze próbują w ten sposób poprawić gorsze widzenie w dal.

Niedowidzeniu mogą towarzyszyć:

• bóle głowy, 
• napięcie i zmęczenie gałek ocznych,
• zmęczenie.

Krótkowzroczność zwykle pojawia się u dzieci i młodzieży. Progresja wady zwykle ma miejsce w okresie dojrzewania i ulega zahamowaniu po jego zakończeniu, czyli po 20 roku życia. Możliwe, choć znacznie rzadsze, jest również rozwinięcie wady w późniejszym wieku.

Jakie są możliwości korekcji?

Aby skorygować wadę należy umożliwić skupienie promieni świetlnych na siatkówce. Efekt ten można uzyskać, stosując szkła rozpraszające. W okularach są to szkła wklęsłe, oznaczone znakiem minus (-). Alternatywnie można również używać do korekcji soczewek kontaktowych. Dostępnych jest wiele różnych rodzajów soczewek, które mają bardzo zróżnicowany schemat noszenia (np. dzienne, dwutygodniowe, miesięczne itp.).

Jednym z coraz popularniejszych sposobów korekcji krótkowzroczności jest ortokorekcja, do której używa się twardych soczewek kontaktowych o odpowiednim kształcie. Przez noc powodują one utrzymujące się przez cały dzień spłaszczenie rogówki, które koryguje wadę. W ciągu dnia nie trzeba więc nosić żadnych soczewek ani okularów. Metodę tę można zastosować dla krótkowzroczności lekkiej oraz umiarkowanej, czyli wad w przedziale -1D do -5D. 

W celu trwałej poprawy ostrości wzroku można wykonać zabieg laserowej korekcji wzroku. Nie jest on jednak pozbawiony powikłań i nie u każdej osoby można zastosować takie leczenie. Jeśli jesteś zainteresowany przeprowadzeniem takiego zabiegu w ramach korekcji wzroku porozmawiaj ze swoim okulistą. Zapytaj, czy kwalifikujesz się do zabiegu i poproś o przedstawienie możliwych skutków ubocznych po jego przeprowadzeniu.

Czynniki ryzyka rozwoju krótkowzroczności

Rozwój krótkowzroczności uzależniony jest od czynników genetycznych oraz środowiskowych. Wiadomo, że krótkowzroczność u jednego lub obojga rodziców zwiększa ryzyko wystąpienia tej wady wzroku u dzieci. Miopia jest również składową wielu zespołów genetycznych oraz występuje często u wcześniaków. 

Obecnie wskazuje się, że większe znaczenie dla powstawania wady mają czynniki środowiskowe. Szczególnie długotrwała praca wzrokowa wymagająca stałego patrzenia w niedaleki punkt stanowi czynnik ryzyka rozwoju krótkowzroczności. Pod tym pojęciem rozumie się m.in. pisanie, czytanie czy pracę przy komputerze. Inne czynniki zwiększające ryzyko rozwoju krótkowzroczności to m.in. długie przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach w sztucznym oświetleniu, miejsce zamieszkania (krótkowzroczność częściej u mieszkańców miast oraz w Azji), a także niektóre choroby, np. cukrzyca lub zaćma.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Do okulisty należy zgłosić się niezwłocznie po zaobserwowaniu spadku ostrości wzroku. Do wizyty u lekarza powinno też skłonić częste mrużenie oczu, szczególnie jeśli dotyczy ono dzieci. Inne pojawiające się u małych dzieci objawy sugerujące krótkowzroczność to przybliżanie zabawek lub innych przedmiotów do twarzy podczas oglądania, preferowanie bliskich przedmiotów, problemy z orientacją w przestrzeni.

U starszych dzieci i dorosłych o rozwoju krótkowzroczności mogą świadczyć obawy takie jak:

• rozmazany obraz,
• uczucie zmęczenia oczu z towarzyszącymi bólami głowy,
• częste łzawienie,
• uczucie suchości, pieczenia, swędzenia, kłucia lub ciała obcego bądź piasku pod powieką.

Profilaktyka krótkowzroczności

Najważniejszym elementem profilaktyki są regularne badania kontrolne. Osoby ze stwierdzoną krótkowzrocznością powinny również poddawać się regularnym kontrolom okulistycznym zgodnie z zaleceniami lekarza. Jeśli nie występują żadne dodatkowe czynniki ryzyka okuliści zwykle zalecają odbywanie wizyt kontrolnych raz na 1-2 lata.

Warto też odwiedzić okulistę z dzieckiem zanim rozpocznie naukę w szkole, aby w razie wykrycia wady wzroku otrzymało odpowiednią korekcję. Wada wzroku znacznie obniża komfort funkcjonowania dziecka w szkole i może prowadzić do gorszych wyników w nauce.

Duże znaczenie, szczególnie w profilaktyce krótkowzroczności u dzieci, ma aktywność na świeżym powietrzu. Długie przebywanie w naturalnym świetle zmniejsza ryzyko pojawienia się krótkowzroczności, a u osób dotkniętych już tą wadą wzroku spowalnia jej progresję.