05 maja 2023
„Zioła dla Zdrowia Polaków” – konferencja naukowa Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich i PZU Zdrowie
5 maja w siedzibie PZU Zdrowie w Warszawie odbyła się konferencja naukowo-wdrożeniowa „Zioła dla zdrowia Polaków” zorganizowana przez Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich - Państwowy Instytut Badawczy. Eksperci medycyny i farmacji rozmawiali o sile konopi, dlaczego konopie mogą być stosowane w leczeniu wielu chorób, a także w jaki sposób stosować substancje i surowce roślinne w profilaktyce i leczeniu chorób cywilizacyjnych. Wydarzeniu towarzyszyła prezentacja sadzonek zielarskich wyhodowanych w Instytucie.
‒ Na co dzień w sieci medycznej PZU Zdrowie współpracujemy z lekarzami, którzy mają najnowszą wiedzę na temat nowoczesnych metod leczenia. Jednocześnie nie zapominamy o potencjale, jaki tkwi w naturze i może być wykorzystany dla dobra pacjentów oraz rozwoju polskiej nauki. Dzisiaj spotykamy się z naukowcami, aby dyskutować, w jaki sposób realnie wykorzystać te dary natury. Polska jest piątym krajem pod względem hodowli roślin leczniczych, a ich uprawą zajmuje się w naszym kraju ponad 15 tysięcy rolników. Najczęściej wykorzystywanych w terapiach jest obecnie około 1900 gatunków, choć tych z rozpoznanymi właściwościami jest na świecie ponad 20 tysięcy. Przed nami wiele badań, aby odkrywać ich nowe zastosowania – powiedział prezes Zarządu PZU Zdrowie Andrzej Jaworski, otwierając konferencję. PZU Zdrowie nawiązuje do tradycji natury także w identyfikacji wizualnej swoich placówek medycznych, które zostały urządzone w oparciu o motywy ziół leczniczych, włączając w wystrój także elementy edukacyjne.
O dziedzictwie i potencjalne roślin zielarskich opowiedział dyrektor IWNiRZ-PIB dr n. med. Rafał Spachacz. ‒ Instytut ma 75 lat doświadczenia i jednym z dwóch tego typu w Europie i jednym z niewielu na świecie. Zainaugurowany przez nas w 2022 roku Program Zielarski służy popularyzacji wiedzy o zastosowaniach ziół leczniczych, ale także wsparciu ich produkcji w Polsce. Obecnie aż 30 ton roślin zielarskich pochodzi z polskiej produkcji. Do ich popularności przyczynia się fakt, że zioła działają bardziej holistycznie niż substancje pochodzenia syntetycznego ‒ wyjaśnił dyrektor.
Siła konopii. Dlaczego konopie mogą być stosowane w leczeniu tak wielu chorób
O różnorodności gatunkowej konopi oraz wskazaniach do leczenia w jednostkach chorobowych opowiedziała w swoim wykładzie prof. dr hab. n. farm. Judyta Cielecka-Piontek, pełnomocnik dyrektora IWNiRZ-PIB ds. wdrożeń w zakresie działalności naukowo-badawczej.
‒ Za mało stosujemy surowców roślinnych w diecie i w leczeniu rożnych jednostek chorobowych. Według danych FAO około 50 tys. gatunków roślin wykorzystywanych jest przez człowieka, zaś w celach leczniczych stosuje się 15-20 tys. gatunków, co stanowi 3-5% światowych zasobów roślinnych. Okres pandemii pokazał, że warto być niezależnym w produkcji własnych surowców roślinnych – podkreśliła prof. Cielecka-Piontek. Przedstawiła argumenty za zwiększeniem stosowania leków roślinnych, które charakteryzują się lepszą biodostępnością od leków syntetycznych, możliwością neutralizacji zanieczyszczeń i synergistycznym efektem wszystkich składników, w przeciwieństwie do leków syntetycznych, podatnych na utrudniony łańcuch dostaw oraz występowanie działań niepożądanych.
Prof. Cielecka-Piontek wyjaśniła, dlaczego konopie mogą być stosowane w leczeniu w tak wielu schorzeń. Jest wiele odmian i technik upraw, różny wpływ na receptory, różny metabolizm i drogi podania – co warunkuje różne nasilenie aktywności klinicznej. W typie Cannabis zidentyfikowano 421 substancji należących do 18 grup chemicznych, w tym terpeny, sterole, kwasy tłuszczowe, węglowodory. Proces leczenia ostrego i przewlekłego bólu przy zastosowaniu kannabinoidiów jest bezpieczniejszy niż przy stosowaniu opioidów, m.in. dlatego, że zapaść sercowo-naczyniowa w przypadku tych pierwszych jest praktycznie niemożliwa. Stosuje się je również w leczeniu padaczki wieku dziecięcego, schorzeń neurologicznych i schorzeń zapalnych układu pokarmowego. Kannabinoidy wykazują także potencjał terapeutyczny w zakresie poprawy jakości snu, reedukacji stresu i lęku, łagodzenia objawów chorób neurologicznych, takich jak choroba Parkinsona i stwardnienie rozsiane i łagodzenia zapalenia stawów. Prof. Cielecka-Piontek zaznaczyła, że nie powinny być stosowane u osób przed 25 roku życia, a każdy pacjent jest inny i potrzebuje indywidualnie dobranej terapii.
Profilaktyka i leczenie chorób cywilizacyjnych – dlaczego trzeba stosować surowce lecznicze roślinne
Zastosowanie ziół w cukrzycy, hipercholesterolemii, prostacie, chorobach zapalnych, zmianach skórnych, chorobach sercowo-naczyniowych przedstawił dr hab. n. farm. Przemysław Zalewski, prof. Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
‒ Coraz częściej mamy do czynienia z aktywnym pacjentem geriatrycznym, który jest nadal w pełni sił i chce korzystać z życia, a my powinniśmy mu to umożliwić. Jednocześnie stosuje wiele leków, co może prowadzić do pomyłek lekowych. Pacjent geriatryczny mierzy się z wieloma chorobami – podwyższony poziom cholesterolu we krwi, nadwaga i rozwijająca się otyłość, podwyższony poziom glukozy we krwi, którzy może powodować rozwinięcie cukrzycy typu 2 oraz zaburzenia krążenia, w tym zaburzenia krążenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Co możemy zaoferować naszemu pacjentowi? Wzorcem innym krajów, które poradziły sobie z tym problemem jest Kanada, która duży nacisk położyła na profilaktykę. Dodatkowo wsparciem mogą być leki pochodzenia roślinnego – wyjaśnił prof. Zalewski.
Prof. Zalewski zaprezentował przykłady zastosowania roślin leczniczych w terapii popularnych schorzeń, szczególnie typowych dla osób starszych:
- miłorząb japoński – wpływa korzystnie na ukrwienie mózgowe, naczynia odwodowe (frakcje czynne: flawonoidy, terpeny, proantocyjanidyny);
- owoc głogu – działa wzmacniająco na serce, redukuje ciśnienie (frakcje czynne: flawonoidy terpeny, proantocyjanidyny);
- kwiat, owoc i kora kasztanowca – stosowany w niewydolności żylnej, stanach zapalnych naczyń (frakcje czynne: saponiny, kumaryny, flawonoidy);
- nostrzyk żółty – stosowany w terapii hemoroidów, obniża lepkość i krzepliwość krwi, ułatwia przepływ krwi (frakcje czynne: saponiny, kumaryny, flawonoidy);
- cebula czosnku – przeciwdziała agregacji płytek krwi, obniża poziom cholesterolu, ciśnienie krwi (frakcje czynne: związki siarki, fitosterle);
- nasiona perełkowca i gryki – obniża utlenianie LDL i agregację płytek krwi (frakcja czynna: rezweratrol);
- nasiona rzepaku i dyni – stosowany w terapii hipercholesterolemii (niezwiązany cholesterol ulega wydaleniu);
- nasiona soi – stosowane w łagodzeniu objawów menopauzy (frakcja czynna: izoflawony daidzeina i genisteina).
Surowce roślinne – nowe spojrzenie, nowe wyzwania
Właściwości adaptopgenów, senolityków oraz surowców w chorobach neurodegenracyjncyh zaprezentowała dr n. farm. Magdalena Paczkowska-Walendowska z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Adaptogeny są nietoksycznymi roślinami, które charakteryzują się tonizującym działaniem na organizm człowieka. Zwiększają odporność na czynniki szkodliwe: fizyczne, chemiczne, biologiczne, nadmiernie obciążające orgiazm; poprawią funkcje mózgowe – umiejętność uczenia się i zapamiętywania; doprowadzają do homeostazy - równowagi organizmu oraz działają immunostymulująco. Zalicza się do nich korzeń żeń-szeń, korzenia indyjskiego, korzeń traganka, owoce cytryńca chińskiego.
Senolityki to grupa substancji leczniczych wybiorczo usuwających tzw. starzejące się komórki. Słowo “seno” odnosi się do starzejących się komórek, a słowo “lityki” oznacza niszczenie. Senolitykiem może być każda substancja bioaktywna na przykład flawonoid, ekstrakt roślinny, który wpływa na przemianę starzejących się komórek. Co ważne, senolityki nie wykazują działania na prawidłowe komórki.
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich Państwowy Instytut Badawczy jest interdyscyplinarną jednostką badawczą o znaczeniu międzynarodowym, zajmującą się kompleksowymi badaniami nad pozyskiwaniem i przerobem naturalnych surowców włóknistych oraz zielarskich. Jednym z głównych kierunków działania Instytutu jest biotechnologia, inżynieria genetyczna roślin włóknistych (len, konopie) i zielarskich oraz hodowla nowych odmian roślin włóknistych i zielarskich, ich agrotechnika oraz wstępny przerób. Przy IWNiRZ PIB działają Centrum Badawczo - Rozwojowe Farmakoanaliz Roślin Leczniczych, Akredytowane Laboratorium Palności i Laboratorium Włókiennicze.
PZU Zdrowie jest jednym z największych ogólnopolskich operatorów medycznych. W sieci medycznej PZU Zdrowie jest: 130 placówek własnych, w tym pracownie diagnostyki obrazowej, 2400 placówek partnerskich w 600 miastach w Polsce, infolinia medyczna, portal pacjenta mojePZU oraz Centrum Telemedyczne. PZU Zdrowie zapewnia opiekę zdrowotną w formie ubezpieczeń i abonamentów dla firm oraz klientów indywidualnych.